آشتی با یار مهربانی که با او نامهربان هستیم
خبرگزاری فارس – اردبیل| حامد قادری: واژه‌ای به وسعت کل جهان آفرینش، دوستی بی‌منت که تمام داشته‌هایش را در اختیارت قرار می‌دهد، کپسولِ زمانی که تو را به هر برهه‌ای از زمین و زمان میبرد، سخنان بی‌پایانی برای گفتن دارد با آنکه بی‌زبان است، ایمن‌گاهی ابدی که اندیشه ذهن‌های نو در آن جاری و ماندگار می‌شود و تنها منبعی که سبب ارتقای جایگاه مادی و معنوی انسان می‌شود.
کتاب فارسی دوم دبستان به واسطه هنرمندی «عباس یمینی» شاعر خوشنام این‌چنین از زبان یار مهربان می‌نویسد؛ «من یار مهربانم/ دانا و خوش زبانم، گویم سخن فراوان با آن که بی‌زبانم» و در انتها به این بیت ختم می‌شود: از من مباش غافل/ من یار مهربانم.
کتاب یار مهربانی است که مهربانی‌اش را در سال دوم دبستان در قالب یک شعر لمس کردیم، و با گذشت زمان بر اهمیت هر چه بیشتر آن پی بردیم. کتاب واژه‌ای به بلندای هفت آسمان که بی‌نهایت واژه را در خود جای داده و علم و آگاهی بشریت وابسته به آن شده است.
با کتاب می‌توان به گذشته‌های خیلی دور سفر کرد و یا از نزدیک زندگی یک چهره جامعه را لمس کرد و یا مطالب علمی را برگرفت که هر کدام می‌تواند جرقه‌ای برای ورود به دروازه‌های جدید علم در ذهن انسان ایجاد کند.
کتاب، نوعی ماشین زمان که علم و آگاهی را به ارمغان می‌آورد
هزاران هزار کتاب دیگر با انواع موضوع‌ها آماده‌اند تا ما را مسافر دنیای خود کرده و علم و آگاهی بشریت را مضاعف‌تر کند. اما چرا اکنون این پیماینده زمان، مورد بی‌لطفی و نامهربانی ما قرار گرفته است؟ چرا آن یار مهربان به دست فراموشی سپرده شده و کمتر کسی حاضر به شنیدن سخنانش است؟
در عصر حاضر اهمیت کتاب و کتابخوانی به حدی زیاد است که تمامی کشورهای توسعه یافته این حوزه را در راس برنامه‌های فرهنگی خود قرار داده‌اند و اکنون در برخی از کشورها علاوه بر وجود سالن‌های مطالعه و کتابخانه‌های متعدد، کمتر مکان عمومی را می‌توان پیدا کرد که فاقد ایستگاه مطالعه باشد.
در این کشورها علاوه بر وجود این بستر، مردم نیز طالب کتاب و مطالعه هستند و به نوعی این موضوع تبدیل به فرهنگی شده که از ابتدای دوران مدرسه در کودکان نمود پیدا می‌کند.
کتاب، کالایی رنگ باخته در سبد خانوار
باید ببینیم جایگاه کتاب در جامعه و فرهنگ ما چگونه است و چرا این کالای با ارزش فرهنگی اکنون به یک کالای رنگ باخته در سبد خانوار تبدیل شده و چگونه باید بین افراد جامعه و کتاب پیوند برقرار کرد.
در همین باره گفت‌وگویی را با فاروق نصیری، عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی انجام دادیم.
احساس نیاز به کتابخوانی باید قبل از آموزش کلاسیک در کودکان شروع شود
عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در اردبیل عنوان می‌کند: اگر بپذیریم این مطلب صحیح است که دانشجویان فقط درگیر مطالعه کتاب‌های درسی هستند و رغبتی برای مطالعات غیر درسی ندارند، به نظر من به این برمی‌گردد به این موضوع که دانشجویان به کتاب‌های درسی بیشتر احساس نیاز می‌کنند. احساس نیاز به هر موضوعی می‌تواند انگیزه قوی برای پرداختن به آن موضوع را بدهد.
وی ادامه می‌دهد: ایجاد حس نیاز به مطالعه از دوران قبل از آموزش کلاسیک، از خانواده‌ها می‌تواند آغاز شود و در مهد کودک‌ها و بعد در پیش دبستانی و همچنین در بقیه مقاطع تحصیلی تا قبل از ورود به دانشگاه ادامه یابد.
فضای مجازی حس کاذب بی‌نیازی به مطالعه را در بین مردم ایجاد می‌کند
نصیری عنوان می‌کند: نحوه برخورد اساتید دانشگاهی نیز با دانشجویان می‌تواند آن‌ها را به سمت مطالعات گسترده تخصصی سوق دهد و یا مطالعات آن‌ها را درحد یک جزوه کلاسی محدود کند.
البته توجه به این نکته نیز مهم است که امروزه، اقشار مختلف جامعه و از جمله جامعه دانشجویی زمان زیادی را به «وب‌گردی» و یا گشت و گذار در فضای مجازی، اختصاص می‌دهند.
عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی ادامه می‌دهد: شاید هجوم اطلاعات و داده‌های مختلف، از طریق بستر مجازی، این حس کاذب بی‌نیازی به مطالعه را در افراد ایجاد می‌کند. اشاره به حس کاذب کردم، چراکه این حس که، ما به همه دانش‌های لازم می‌توانیم از طریق وب دسترسی داشته باشیم، از نظر من، حس کاذبی است زیرا همه دانش‌هایی را که از طریق مطالعه کتاب می‌تواند عاید یک شخص شود را نمی‌توان از طریق وب‌گردی و مطالعه در فضای مجازی به دست آورد.
اگر حس نیاز به مطالعه ایجاد شود، مردم به مطالعه روی می‌آورند
وی در خصوص چگونگی نهادینه کردن فرهنگ مطالعه در میان مردم می‌گوید: برای اینکه فرهنگ مطالعه در بین مردم جا بیافتد، لازم است ابتدا احساس نیاز به مطالعه در اقشار مختلف جامعه ایجاد شود. این امری بدیهی است، وقتی مردم به یک کالایی نیاز پیدا می‌کنند به سمت آن روانه می‌شوند.
نصیری یادآور می‌شود: برای مثال در روزهای آغازین شیوع کرونا در عرض چند ساعت کلیه ماسک‌های موجود در فروشگاه‌های بهداشتی و حتی ماسک‌های موجود در فروشگاه‌های ابزار به فروش رفت. چرا؟ چون مردم به آن نیاز پیدا کردند. بنابراین طبیعی است که اگر احساس نیاز به مطالعه در مردم ایجاد شود، مردم به مطالعه روی خواهند آورد.
استاد دانشگاه محقق اردبیلی می‌گوید: حال، ایجاد این حس در مردم، می‌تواند توسط متخصصین فعالیت‌های آموزشی، فرهنگی و اجتماعی و از طریق متولیان امور آموزشی و فرهنگی کشور برنامه‌ریزی شده و به انجام برسد.
نقش موثر رسانه‌ها در فرهنگ‌سازی
وی به موثر بودن برنامه‌های فرهنگی رسانه‌ها اشاره کرده و بیان می‌کند: یکی از برنامه‌های خوب در زمینه کتاب و کتابخوانی، برنامه کتاب باز بود که از سال ۹۵ شروع شد و در ماه مبارک رمضان امسال نیز پخش شد.
این برنامه از شبکه نسیم پخش می‌شد و سلایق مختلف جامعه را دربر می‌گرفت. مشابه چنین برنامه‌هایی در شبکه‌های مختلف و پرمخاطب نیز می‌تواند پخش شود. لذا رسانه‌ها می‌توانند کمک بسزایی را در بحث نهادینه شدن مطالعه در سطح جامعه ایفا کنند.
وی در خصوص اهمیت بالای مطالعه تاکید می‌کند: بی‌شک رونق مطالعه در بین اقشار مختلف جامعه، تاثیر شگرفی بر سلامت و ارتقای فرهنگ آن جامعه خواهد داشت. مطالعه، نگرش انسان‌ها را از حالت تک بعدی خارج کرده و باعث فهم صحیح تری از مسائل مبتلابه جامعه می‌شود. تفاوت رفتاری افرادی که اهل مطالعه و کتاب هستند، با دیگر افرادی که در این گروه نیستند در اجتماع به روشنی قابل لمس است.
افراد دارای مطالعه، منطقی‌تر هستند
نصیری ادامه می‌دهد: افرادی که اهل مطالعه هستند در برخورد با مسائل مختلف، به شکل منطقی و علمی رفتار می‌کنند و به جرات شاید بتوان گفت که فرهیختگی افراد معمولی، رابطه مستقیمی با میزان مطالعه آن افراد دارد. به عبارتی دیگر اگر انسان‌های فرهیخته در یک جامعه زیاد باشد، آن جامعه مسیر تعالی را راحت‌تر و با سرعت بیشتری طی می‌کند.
وی اذعان می‌کند: اگر این مطلب را می‌پذیریم که میزان مطالعه در جامعه کنونی کم است، باید بپذیریم که متولیان آموزشی و فرهنگی کشور، نقش خود را در این زمینه به خوبی ایفاء نکرده‌اند. توجه به هدف‌گذاری‌های آماری کمی و کیفی در راستای موضوع کتابخوانی و حرکت در جهت رسیدن به این اهداف، نیازمند برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری‌های تخصصی و صحیح است که امیدوارم متولیان آموزشی و فرهنگی کشور به این امر مهم بیش از پیش بها دهند.
نیاز به بسیج همگانی جهت بهبود سرانه مطالعه در جامعه
پروانه رضا قلیزاده، مدیرکل کتابخانه‌های استان اردبیل نیز می‌گوید: پایین بودن میزان مطالعه فقط مختص به استانی خاص نیست. بلکه کشور ما در مقایسه با سایر کشورهای توسعه یافته با آمار پایین مطالعه مواجه است و برای بهبود این وضعیت به یک بسیج همگانی میان تمام دستگاه‌ها و نهادهای اجرایی اعم از فرهنگی و غیرفرهنگی نیاز است.
وی ادامه می‌دهد: تمامی خدمات کتابخانه‌ای خود را در راستای بالا بردن میزان مطالعه با سهولت دسترسی به منابع کتاب افزایش داده‌ایم و سعی‌مان بر این است تا مردم را به سمت کتاب و کتابخوانی سوق دهیم.
کتاب را در درب منزل تحویل افراد متقاضی می‌دهیم
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان اردبیل تاکید می‌کند: افرادی که قصد مراجعه حضوری به کتابخانه‌ها را جهت دریافت کتاب ندارند، می‌توانند با مراجعه به سامانه کتابخانه‌های عمومی کتاب مورد نظر خود را سفارش داده تا همکاران ما در اسرع وقت این کتاب‌ها را در مقابل درب منزل‌شان تحویل دهند.
وی در ادامه به تشریح طرح‌های مرتبط با افزایش کتابخوانی پرداخته و می‌گوید: مطابق تفاهم به عمل آمده با شهرداری اردبیل، ایستگاه مطالعه در اتوبوس‌های شهری در نظر گرفته‌ایم و در ایستگاه‌ها به لحاظ کوتاه بودن مسافت فقط معرفی و چکیده‌ای از کتاب‌های مختلف قرار می‌گیرد که افراد می‌توانند بعدا با مراجعه به کتابخانه‌های عمومی نسبت به امانت گرفتن رایگان آن اقدام کنند.
رضاقلیزاده درباره نیاز مشارکت دسته جمعی نهادها و ادارات فرهنگی درباره ترویج امر کتابخوانی تصریح می‌کند: کتابخانه‌های عمومی استان آماده همکاری با کلیه نهادها، ارگان‌ها و اداراتی است که در راستای افزایش میزان کتابخوانی می‌خواهند گام بردارند.
آماده همکاری با سایر نهادها جهت افزایش میزان کتابخوانی هستیم
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان اردبیل به یکی از نمونه‌های همکاری‌شان در زمینه ترویج کتابخوانی با سپاه بیان می‌کند: با همکاری جهادگران و بسیجیان به تمامی نقاط محروم و دور افتاده عشایری و روستایی کتاب‌های مختلف را ارسال می‌کنیم.
وی اذعان می‌کند: کتابخانه‌های عمومی می‌توانند کتاب رایگان تهیه و در اختیار مردم بگذارند اما در خصوص رساندن آن به مردم و بهبود وضعیت مطالعه در کشور نیاز است همه دستگاه‌ها پیش قدم شوند و فرهنگ‌سازی صحیح در این باره انجام گیرد.
رضاقلیزاده تشریح کرد: متصدیان کتابخانه‌های عمومی استان آماده هستند تا برای متقاضیان کتاب مشورت‌های لازم را جهت یافتن کتاب مورد علاقه‌شان ارائه دهند.
معیشت بهتر شود مسائل فرهنگی هم بهبود می‌یابد
علی انوار دانشجوی دکترای علوم ارتباطات، به بالا بودن قیمت کتاب اشاره می‌کند و می‌افزاید: اکنون کتاب به عنوان یک کالای لوکس تلقی می‌شود و قیمت بالای آن سبب شده قشر کم‌برخوردار جامعه به‌طور کلی این کالای فرهنگی را از سبد خانوار خود حذف کنند.
وی افزود: کتابی که قبلا به قیمت ۴۰ هزار تومان به فروش می‌رسید، در چاپ ۱۴۰۰ خود به نزدیک ۲۰۰ هزار تومان رسیده و این افزایش ناشی از تورم و افزایش قیمت کاغذ است.
انوار در خصوص راهکارهایی برای افزایش میزان مطالعه در سطح جامعه به این نکته اشاره می‌کند که در گام اول باید رفاه و معیشت مردم تامین شود تا در وهله دوم مردم درصدد خرید و یا تهیه کالاهای فرهنگی برآیند.
مسؤول کتابفروشی دکتر بوک طرح‌های فصلی کتاب را موثر اما ناکافی دانسته و بیان می‌کند: وجود سقف ۳۰۰ هزار تومانی و تخفیف ۲۰ درصدی آن‌چنان دردی را دوا نمی‌کند.
به پیشنهاد وی نیاز است تا دولت حداقل برای دانشجویان در مقاطع مختلف یارانه خرید کتاب در نظر بگیرد تا کمی از دغدغه‌های دوران دانشجویی کاسته شود.
به گزارش خبرگزاری فارس از اردبیل، ایجاد حس نیاز به مطالعه از ابتدای دوران کودکی در حد سایر نیازهای یک انسان، سبب می‌شود تا فرهنگ مطلوب مطالعه در مدت کوتاهی در جامعه ما روان و جاری شود.
همچنین مهیا ساختن بستر کتابخوانی با رشد و توسعه دادن کتابخانه‌های عمومی مستقر و سیار در سرتاسر کشور، سبب سهولت دسترسی اقشار مختلف مردم به کتاب می‌شود و این امر تاثیر مستقیمی را در افزایش رغبت به کتابخوانی خواهد داشت.
علاوه بر این مسائل، مشکلات معیشتی موجود در جامعه و وجود دغدغه‌های متعدد در میان مردم سبب می‌شود تا خرید یا تهیه کتاب جزو آخرین اولویت‌های مردم به حساب بیاید، لذا بهبود وضعیت اقتصادی کشور توسط دولتمردان کمک حال بهبود وضعیت فرهنگی کشور خواهد بود.
با این حال شاید خواندن کتاب برای مردم گران تمام شود اما نخواندن آن به مراتب گران‌تر تمام خواهد شد.
در این میان نباید از کمیت و کیفیت کتاب‌های موجود در بازار نیز غافل شد و در این باره نیاز است ناشران و نویسندگان سلیقه‌های تمام اقشار جامعه را در نظر بگیرند.
انتهای پیام/۳۴۶۳/
