هزارتوی توسعه زراعت چوب در گلستان/ عدم حمایت از پژوهشگران، مانع اصلی توسعه زراعت چوب
به گزارش خبرگزاری recive از گرگان،با توقف طرح جنگلداری در سال ۱۳۹۶ کشور با کمبود جدی چوب مورد نیاز صنایع چوبی مواجه شد، براساس گفته کارشناسان نیاز سرانه چوب در کشور به ازای هر شخص حدود دو دهم مترمکعب است در واقع کشور سالانه به ۱۶ میلیون مترمکعب چوب نیاز دارد که ۲ میلیون مترمکعب آن از طریق واردات و بقیه از طریق طرحهای بهره‌برداری از جنگل یا برداشت‌های غیرمجاز تأمین می‌شود از این رو توسعه زراعت چوب برای تأمین نیاز صنایع چوبی کشور به یکی از سیاست‌های اصلی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری تبدیل شده است.
تنوع اقلیم در گلستان می‌تواند زراعت چوب را به یک سرمایه‌گذاری معقول تبدیل کند، سرمایه‌گذاری که با ایجاد اشتغال و درآمد می‌تواند برای استانی که اقتصاد نخست آن را کشاورزی تشکیل می‌دهد و در سال‌های اخیر نیز با مشکلات عدیده از جمله نامناسب بودن نرخ محصولات مواجه است، اتفاقات خوبی را رقم بزند.
با این وجود مشکلاتی از جمله نداشتن آب کافی برای آبیاری مزرعه چوب، مقاومت کم نهال‌های چوب‌ده در مقابل سرما و یخ‌زدگی و مشکل سایه‌اندازی درختان چوب‌ده به محصولات کشاورزی از دلایل عدم توفیق زراعت چوب نه تنها در گلستان بلکه در کشور محسوب می‌شود.
زراعت چوب یکی از بهترین روش‌ها برای کاهش فشار بر جنگل‌ها، تأمین نیاز کارخانه‌ها، رونق اقتصادی و همچنین ایجاد اشتغال محسوب می‌شود.
*تولید گونه جدید «صنوبر» مقاوم به شوری خاک و آب و هوای گرم در گلستان/ عدم حمایت دستگاه‌های دولتی از پژوهشگران، مانع اصلی توسعه زراعت چوب در استان
سه سالی می‌شود زراعت چوب در گلستان با کشت «صنوبر» و «اکالیپتوس» رونق گرفته است در گذشته صنوبر به علت کم آبی و طولانی بودن دوره بازگشت سرمایه برای باغداران استان‌های شمالی از جمله گلستان صرفه اقتصادی نداشت اما سه سالی است اولین محصول بیوتکنولوژی از درختان غیرمثمر در گلستان به عنوان صنوبر هیبرید «مفید» تولید شده که در برابر شرایط شوری خاک و آب و هوای گرم مقاومت دارد و می‌تواند در بیابان‌زدایی و مناطق گرم و خشک از این محصول استفاده شود.
تولید درخت صنوبر
وجود مرکز تحقیقات و پژوهشگرانی که در زمینه‌های مختلف کشاورزی و منابع‌طبیعی فعالیت می‌کنند یک ظرفیت مناسب برای گلستان محسوب می‌شود با این وجود گویا محققان و پژوهشگران گلستانی از حمایت دستگاه‌های دولتی برخوردار نیستند.
علی جعفری‌مفید‌آبادی تولیدکننده اولین محصول بیوتکنولوژی از درختان غیرمثمر با عنوان «صنوبر هیبرید مفید» یکی از موانع اصلی در توسعه زراعت چوب را عدم حمایت دستگاه‌های دولتی از پژوهشگران و تولیدکنندگان فعال در این حوزه دانست و در گفت‌وگو با خبرنگار recive از گرگان اظهار کرد: سال گذشته در هفته منابع طبیعی و درختکاری گزارشی مبنی بر توسعه زراعت چوب با استفاده از سه گونه «صنوبر»، «اکالیپتوس» و «پالونیا» که جزو درختان سریع‌الرشد هستند به استانداری ارائه کردم اما با کم‌کاری دستگاه‌های اجرایی در این رابطه مواجه شدیم.
وی تصریح کرد: دستگاه‌های اجرایی یا تمایلی برای اجرای توسعه زراعت چوب در استان ندارند و یا اینکه از مدیریت این کار ناتوان هستند از سویی به شرکت‌های دانش‌بنیان نیز اجازه ورود به این صنعت را داده نمی‌شود.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات، آموزش و منابع طبیعی گلستان با اشاره به مواجه گلستان با پدیده ریزگردها گفت: در حال حاضر پدیده ریزگردها به یک هشدار جدی برای استان تبدیل شده و همه از تبعات منفی این پدیده اطلاع دارند ما فرصتی برای تعلل نداریم و برای جلوگیری از این پدیده باید کاشت درخت را توسعه داد.
جعفری خاطرنشان کرد: محققان و پژوهشگران کار خود را به درستی انجام می‌دهند اما هیچ اراده‌ای از سیستم‌های دولتی برای حمایت از تولید پژوهشگر وجود ندارد با استفاده از روش‌های جدید بیوتکنولوژی یک گونه «صنوبر» که رقم بومی کنار رودخانه «اترک» بود را اصلاح کردیم و در حال حاضر عملکرد خوبی نیز در منطقه دارد، با توجه به شیوع ریزگردها ما دیگر فرصتی برای اصلاح «اکالیپتوس» نداریم اما دنیا این کار را انجام داده و حدود ۳۶ گونه از پنج‌سال گذشته به دنیا معرفی شده است با این وجود هیچ اراده‌ای از سیستم‌های دولتی برای ورود این گونه‌ها به کشور وجود ندارد.
وی ادامه داد: این گونه‌ها باید وارد کشور شود تا متوجه شویم عملکرد کدام خوب است و آن را تکثیر دهیم اما متأسفانه سوءمدیریت در کشور موجب شده تا به افراد دارای توانمندی اجازه عرض‌اندام داده نشود از سویی تمام امکانات و اعتبارات به سیستم‌های اداری اختصاص دارد و متأسفانه پژوهشگر و تولید کننده در این‌سیستم اجازه مانور ندارد.
تولید درخت صنوبر
*اختلاف نظر برخی متخصصان ژنتیک گیاهی برای استفاده از صنوبر هیبرید در فضای شهری و برون‌شهری/ استفاده از «صنوبر هیبرید» در دستور کار دفتر فنی استانداری قرار گرفته است
چند سالی است گلستان با مشکل ریزگردها مواجه شده و به گفته کارشناسان یکی از راهکارهای اساسی مقابله با این پدیده کاشت درخت است، با این وجود این سؤال مطرح است چرا دستگاه‌های متولی مقابله با ریزگردها از صنعت چوب و فعالان در این حوزه چندان حمایتی نمی‌کنند در حالی که این صنعت می‌تواند علاوه بر مقابله با ریزگردها درآمد قابل توجهی برای مردم استان و نهادهایی هم چون شهرداری ایجاد کند.
معاون دفتر فنی استانداری گلستان در پاسخ به سؤال خبرنگار خبرگزاری recive که چرا از گونه جدید «صنوبر هیبرید مفید» که مقاوم به شوری خاک، نیاز آبی کم و سریع‌الرشد است، در فضای شهری و برون‌شهری استفاده نمی‌شود؟ اظهار کرد: سال گذشته بحث جدی در خصوص استفاده از این گونه در استانداری انجام شد اما هنوز در رابطه با استفاده از این‌گونه در فضای شهری و برون‌شهری بین کارشناسان منابع طبیعی و افراد صاحب‌نظر و متخصص در ژنتیک گیاهی اختلاف‌نظر وجود دارد.
مهدی حیدرزاده تصریح کرد: مهمترین معضل استفاده از صنوبر در محیط شهری این است که این درخت نیاز به آبیاری زیاد دارد، گونه جدید صنوبر هیبرید در آق‌قلا کنار کانال‌های آب کاشته شده و مشکل نگهداری و آبیاری وجود ندارد، در محیط برون‌شهری نیز به دلیل شکننده بودن این درخت احتمال شکستگی در زمان وزش باد وجود دارد و تردد خودروها با خطر مواجه خواهد شد.
وی اضافه کرد: به گفته برخی کارشناسان اگر در دو سال اول، آبیاری صنوبر هیبرید به طور کامل انجام شود رشد خوبی خواهد داشت متأسفانه هنوز توافقی برای استفاده از این‌گونه بین کارشناسان وجود ندارد و این‌گونه از سوی برخی کارشناسان صاحب‌نظر جزو گونه‌های مناسب برای استان معرفی نشده است.
معاون دفتر فنی استانداری گلستان بیان کرد: ما از کاشت گونه جدید صنوبر در آق‌قلا بازدید کردیم این درختان در کنار یک نهر آب کاشته شدند و در این موضوع بحث وجود دارد، به شخصه اعتقاد دارم این‌گونه باید در جاهای مختلف کاشته شود تا عملکرد آن را ارزیابی کنیم.
حیدرزاده بیان کرد: امسال در دستور کار ما کاشت گونه جدید صنوبر قرار دارد تا مقاومت به شوری آب و خشکی هوا در محیط شهری و برون‌شهری ارزیابی شود.
تولید درخت صنوبر
*شکاف بین دانشگاه و دستگاه‌های اجرایی، توسعه زراعت چوب را با مشکل مواجه کرده است/ سهم ناچیز پژوهش‌های علمی از اعتبارات
دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان با وجود اساتید برتر و صاحب‌نظر در حوزه‌های مختلف علوم کشاورزی و منابع طبیعی از جمله زراعت چوب می‌تواند برای دستگاه‌های متولی در حوزه زراعت چوب یک ظرفیت محسوب شود بدون تردید با به کارگیری پژوهش‌های اساتید در برنامه‌های اجرایی می‌توان شاهد اتفاقات خوبی در توسعه زراعت چوب و ایجاد اشتعال و درآمد برای استان بود، با این وجود بی‌رغبتی دستگاه‌های اجرایی برای به کارگیری یافته‌های علمی در برنامه‌های خود موجب شده تا در حال حاضر چشم‌انداز مناسبی در خصوص توسعه زراعت چوب در استان وجود نداشته باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان با بیان اینکه باید بین آحاد جامعه و مسوولان یک نگرش مثبت به تحقیقات انجام شده در زراعت چوب ایجاد شود، در گفتگو با خبرنگار recive از گرگان اظهار کرد: اساتید دانشگاهی یافته‌های علمی خود را از طریق انتشار مقاله در اختیار جامعه قرار می‌دهند، یافته‌های علمی و طرحهای تحقیقاتی که توسط اساتید انجام می‌شود در اختیار دستگاه‌ها قرار می‌گیرد و در این رابطه مشکلی وجود ندارد اما بحث اعتماد جامعه به تحقیقات موضوعی است که در اکثر مواقع در مواجه با آن دچار مشکل میشویم.
علیرضا علی‌عرب تصریح کرد: باید دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی با اداره کل منابع طبیعی به عنوان دستگاه‌های تحقیقاتی یا متولی در کنار هم قرار بگیرند و حضور خوبی در جامعه داشته باشند این‌امر مستلزم آن است یک تحقیقات میدانی انجام و عملأ مردم این تحقیقات را در کنار مزرعه و اراضی خودشان مشاهده کنند متأسفانه این‌امر مغفول واقع شده و تاکنون نه سفارش و نه پیگیری از سوی دستگاه‌های اجرایی وجود داشته تا بتوانیم تحقیقات خود را در جامعه به رخ مخاطبان بکشیم.
وی به تولید صنوبر هیبرید توسط دکتر جعفری اشاره کرد و افزود: در حالی که این‌گونه سریع‌الرشد و مقاوم به شوری خاک و کم‌آبی در استان تولید شده است تاکنون از سوی اداره کل منابع طبیعی کشت این‌گونه در نقاط مختلف استان مورد حمایت واقع نشده تا آن را به محصول تبدیل کنند و زارعین عملکرد این‌گونه را مشاهده کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه منابع طبیعی گرگان با رد سخنان برخی مدیران در خصوص اختلاف‌نظر کارشناسان و اساتید در عملکرد صنوبر هیبرید گفت: زمانی می‌توان تحقیقی را اثبات علمی کرد که آن را در بلندمدت و در نقاط مختلف انجام داد تا تولید و عملکرد آن بررسی شود در گونه صنوبر هیبریدی بحث کارشناسان این است عملکرد این‌گونه اثبات علمی نشده وقتی عملکرد اثبات علمی شود جای هیچ ابهام و اختلافی علمی باقی نخواهد ماند با این وجود اثبات علمی نیاز به اعتبارات دارد و دستگاه‌های اجرایی اعتبارات قابل توجهی را در این زمینه اختصاص نمیدهند.
*دستگاه‌های اجرایی در برابر یافته‌های علمی جبهه‌گیری نکنند/ چشم‌انداز روشنی برای توسعه زراعت چوب در گلستان وجود ندارد
علی عرب خاطرنشان کرد: دستگاه‌های اجرایی باید برای دسترسی به یافته‌های علمی احساس نیاز کنند نه اینکه در برابر یک یافته علمی جبهه‌گیری کنند، متأسفانه در وضعیت موجود چشم‌انداز روشن و قابل توجهی در توسعه زراعت چوب در استان مشاهده نمی‌شود و یکی از دلایل مهم این امر شکاف بین دانشگاه و دستگاه‌های اجرایی است.
وی بیان کرد: موضوع حائز اهمیت که باید در سطح کلان و استان به آن توجه شود یک ارتباط تنگاتنگ و نهادینه شده بین ادارات منابع طبیعی و دانشگاه است یعنی اگر قرار است پروژه مهم و نوآورانه اجرا شود و نیاز به یکسری برنامه‌ریزی داریم برنامه‌ها در دانشگاه مصوب شود و اساتید دانشگاه در این رابطه نظر دهند اما این الزام در حال حاضر وجود ندارد چون دو وزارتخانه علوم و جهاد کشاورزی دو کار متفاوت انجام می‌دهند و تعامل چندانی بین آنها وجود ندارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان افزود: باید نگاه و تصمیمات دستگاه‌ها جزیره‌ای نباشد و اگر بخواهیم اتفاقات خوبی در توسعه زراعت چوب در استان رقم بخورد لازم است شکاف بین دستگاه‌ها برداشته شود و دستگاه‌هایی همچون جهاد کشاورزی از حمایت علمی دانشگاه برخوردار شوند.
بر اساس این گزارش، ریزگردها چند سالی است میهمان ناخوانده گلستانی‌ها شده و هر روز هشدارها در خصوص مخاطرات این پدیده بیشتر می‌شود، حال که در گلستان چنین بستری برای استفاده از ظرفیت پژوهشگران و اساتیدی که به طور خاص در بحث زراعت چوب فعالیت می‌کنند، فراهم است دستگاه‌های دولتی نباید با جبهه‌گیری در مقابل یافته‌های علمی توسعه زراعت چوب را به تأخیر بیندازند اجرای این طرح علاوه بر جلوگیری از مخاطرات ریزگردها می‌تواند به ایجاد اشتغال و درآمد استان نیز کمک شایانی داشته باشد.
انتهای پیام/83017
