چالش بیمه زنان خانه‌دار در گزارش مجلس/ ۸۰ درصد زنان متاهل خانه‌دار هستند؛ الگوی مرد نان‌آور ـ زن خانه‌دار همچنان غالب است

دفتر مطالعات آموزش و فرهنگ این مرکز طی گزارشی به بررسی وضعیت موجود، ابعاد و چالش های بیمه زنان خانه دار پرداخت.

در این گزارش آمده است: با توجه به اهمیت جایگاه خانواده در حفظ و انسجام اجتماعی تأکیدات فراوانی در اسناد بالادستی نظام جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تحکیم و تعالی این نهاد مهم بیان شده است. از طرفی، با توجه به اهمیت نقش زنان در حفظ و تعالی جامعه و نهاد خانواده توجه به مطالبات آنان ضروری به نظر می رسد. زنان خانه دار حدود ۶۲ درصد از جمعیت زنان (به طور کلی) و حدود ۸۰ درصد از جمعیت زنان متأهل را تشکیل می دهند. قطعاً چنین جامعه آماری وسیعی برنامه ریزی های جزئی ناظر به ابعاد مختلف را می طلبد.

در این گزارش ذکر شده است: ایده بیمه اجتماعی زنان خانه دار یکی از برنامه هایی است که مبتنی بر مطالبات زنان در زمینه حمایت های اجتماعی مطرح شده و بیش از ۲۰ سال از اولین اقدامات در این راستا می گذرد. با این حال از سال ۱۳۷۸ تاکنون این حمایت با توفیق چندانی روبه رو نبوده و زنان خانه دار تنها در قالب بیمه حِرف و مشاغل آزاد با حداقل حمایت دولت می توانند از خدمات بیمه ای برخوردار شوند.

در بخش دیگری از گزارش مرکز پژوهش های مجلس تصریح شده است: تفکیک زنان خانه دار براساس گروه های سنی نیز نشان می دهد که بیشترین تعداد زنان خانه دار شهری و روستایی در گروه سنی ۳۰ تا ۳۴ سال قرار دارند و حدود ۶ درصد از زنان خانه دار اعلام شده از سوی مرکز آمار را «افراد هرگز ازدواج نکرده» تشکیل می دهند.

در ادامه گزارش دفتر مطالعات آموزش و فرهنگ با اشاره به بار مالی بیمه زنان خانه دار بیان شد: از آنجایی که بار مالی حمایت از حدود بیست ویک میلیون زن خانه دار برای دولت بسیار قابل توجه به نظر می‌رسد و نمی توان نگاه آرمانی و غیرواقع گرایانه در زمینه حمایت حداکثری دولت از زنان خانهدار داشت، بر این اساس می توان تفکیک و اولویت گذاری برمبنای سن بیمه پردازی، تجرد یا تأهل، دهک خانوار و مواردی از این دست در تصمیم گیری یادشده را وارد کرد. سن بیمه پردازی زنان خانه دار در حال حاضر بین ۱۸ تا ۵۰ سال در نظر گرفته می شود و بنابر سرشماری سال ۱۳۹۵ کل کشور در گروه سنی ۵۴ ـ۲۰ سال زنان خانه دار شهری دارای همسر حدود ۱۰ میلیون بوده و یک میلیون زن خانه دار شهری بدون همسر هستند. اولویت گذاری می تواند هریک از این ملاحظات را لحاظ نماید.

در این گزارش با بیان این نکته که استدلال مدافعان بیمه زنان خانه دار بیشتر حول حمایت از مادری بیان می شود؛ لذا لحاظ نمودن تعداد فرزندان در این تصمیمات و اولویت دهی براساس آن نیز ضروری خواهد بود، آمده است: از سویی بنابر قانون برنامه ششم توسعه دولت مکلف به بیمه نمودن زنان خانه دار با حداقل سه فرزند شده است. از حدود ۱۱ میلیون زن خانه دار شهری بازه سنی ۲۰ تا ۵۴ سال، ۵۶ درصد حداکثر دو فرزند و حدود ۳۹ درصد حداقل سه فرزند دارند. بنابر ماده (۲۱) قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت»، زنان خانه دار روستایی دارای سه فرزند و بیشتر ذیل صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر تحت پوشش بیمه قرار خواهند گرفت. بر این اساس برای بخشی از جامعه هدف ما در قانون فوق تدابیری دیده شده است.

در ادامه گزارش مرکز پژوهش های مجلس آمده است: البته در زمینه کار کردن زن بیرون از منزل تغییر نگرشی وسیعی رخ داده و از سال ۱۳۵۳ تاکنون حدود ۴۹ درصد تغییر نگرشی در جهت کاهش مخالفت وجود دارد و در سال های گذشته از مخالفت ها با کار کردن زنان بیرون از منزل کاسته شده است. با این حال نمی توان کتمان نمود که الگوی مرد نان آور ـ زن خانه دار همچنان به عنوان الگوی غالب در کشور ما و حتی جهان به شمار می آید.

در این گزارش مهم ترین چالش های اجرایی بیمه زنان خانه دار مواردی ازجمله محدودیت منابع دولت و فقدان اختصاص بودجه و اعتبارات پایدار، عدم اجماع در برنامه ریزی و رویه ها، تأکید صرف بر مدل بیمه ای در حمایت از زنان خانه دار، اولویت قائل شدن برنامه ریزان بر حمایت دولت از سرپرستان خانوار و خصوصاً مردان فاقد بیمه اجتماعی در خانواده، فاقد درآمد بودن زنان خانه دار و مانند آن به دانسته شده و آمده است: به طور کلی تصمیم همه جانبه درخصوص بیمه زنان خانه دار با موانع بسیاری روبه رو است؛ بنابراین می توان با اولویت گذاری صحیح جامعه هدف را واقعی تر پیش بینی کرد و با توجه به امکانات واقعی دولت ها ملاحظات لازم را در نظر گرفت.

در این گزارش با استفاده از روش تحلیل ثانویه و مطالعه اسنادی علاوه بر توصیف وضعیت موجود و پرداختن به ابعاد بیمه زنان خانه دار، داده ها و آمارهای مهم مرتبط با آنان و نگرش سنجی ها را در این زمینه استخراج کرده و درنهایت با تحلیل دیدگاه صاحبنظران و کارشناسان این حوزه به جمع بندی پرداخته شده است.

۲۳۳۲۳۳