رضا داوری اردکانی؛ فیلسوف آینده

حافظ در حدود هفت سده قبل در اندوه و حسرت گذشته می سرود:
یاری اندر کس نمی‌بینیم یاران را چه شد؟
دوستی کی آخر آمد دوستداران را چه شد؟

آب حیوان تیره گون شد خضر فَرُّخ پِی کجاست
خون چکید از شاخِ گل بادِ بهاران را چه شد؟

و مولانا جلال الدین بلخی ندا می داد :
هرکسی کو دور ماند از اصل خویش
بازجوید روزگار وصل خویش.

همچنین در دفتر اول مثنوی:
بشنو این نی چون شکایت می‌کند
از جدایی‌ها حکایت می‌کند

کز نیستان تا مرا ببریده‌اند
در نفیرم مرد و زن نالیده‌اند

سینه خواهم شرحه شرحه از فراق
تا بگویم شرح درد اشتیاق

از دید استاد داوری اردکانی؛
آینده نگری مخصوص جوامع مدرن و زمینه ساز توسعه فناوری است . دنیای سنت دنیایی کمابیش با وضعی مشابه بود که در موقعیتها و زمانهای متفاوت با نوآوری نسبتی نداشت. در کتاب ارزشمند «فلسفه و آینده نگری»، در سال ۱۳۹۲ ، انتشارات سخن

او دیدگاه خود در مورد “آینده و آینده نگری” را توضیح داده است.

آینده نگری رویا نیست یک واقعیت است که به صورت انحناهایی از گذشته خودمان قابل مشاهده است، در حالی که تاریخ مجموعه ای از حقایق سفت و سخت نیست، بلکه آینه ای است بر سیال بودن درک ما از حال خودمان. حال ما گذشته و آینده ماست. یک آینه دو طرفه که درک و تجربیات ما را متعادل می کند. اغلب، آینه یا آینده خود را به دیگران می سپاریم تا هر زمان که لازم شد، آنها را سرزنش کنیم. باغ ها یا قلعه های سحر زده امروزی همه بر اساس دیروز ما به صورت سفارشی طراحی شده هستند و برخی با حرکات آهسته برخی در سکوت تاریکی. امروز، اقتصادهای از هم پاشیده در سراسر جهان از درد فریاد می زنند، و میلیاردها جمعیت آواره در فقر فرو برده اند . در حالی که نوآوری های خلاقانه نمادی از صدای بلند است. اکنون، نوید آینده امید بخش پس از ضربه همه گیر ی کرونا بر چهره سلامت، اقتصاد و روان انسان، برانگیخته شده است. آینده پژوهی، بدون سواد آینده نگری، تاریکی است، برخی از روشنگری ها پیش نیاز هستند ، پیشرفت های خیر عمومی به عنوان نیازهای اولیه و جهت یابی ماهرانه به سوی سعادت هستند .زمان های بهتر در انتظار همه کسانی است که از امروز به فکر آینده هستند.
با این وجود، سیل های بزرگ در راه است و این بار کشتی پر از هوش انسانی است که باید زنده بماند در غیر این صورت وزن مرده قبیله گرایی پیچیده شده در انحطاط به سادگی قایق اکنون را غرق خواهد کرد.

آینده اکنون بزرگ‌ترین چالش است . «همه‌گیری» را به «تغییر اقلیم » ربط می‌ دهند، مهارت‌های لازم برای مقابله شجاعانه با واقعیت لازم است . در سراسر جهان، فقدان رهبری ماهر در بسیج ملی کارآفرینی است در حالی که اقتصادهای متوسط در سردرگمی هستند. چنین مسائلی اغلب وابسته به بودجه خاص و اضافه نیستند،
با طوفان های توقف ناپذیر امروز و آینده تا زمانی که گرداب در حال چرخش سردرگمی ، ملت ها را به هرج و مرج می کشد، در هر نقطه از جهان، به فرماندهی نوآورانه برای توسعه اقتصادی پایدار و سازگار با محیط زیست نیاز است.

*  استاد زلزله شناسی مهندسی پژوهشگاه بین المللی زلزله و عضو وابسته فرهنگستان علوم