ساخت سریالهای تاریخی که در دهه پنجاه یا شصت روایت میشوند، همواره چالشی بزرگ برای سازندگان بوده است. چالشی به مراتب جدیتر از سریالهای روز آپارتمانی و گاهی حتی مجموعههای تاریخی.
از طرفی زمان زیادی از آن سالها نگذشته و بسیاری از خیابانها با همان طول و عرض و حتی با همان نام قدیمی باقی ماندهاند و از طرفی شکل ظاهری همین خیابانها، ماشینها و پوشش مردم، زمین تا آسمان فرق کرده است. از این رو تصویربرداری این نوع سریالها در معابر عمومی و خیابانهای حقیقی میتواند دردسرهای زیادی برای سازندگان داشته باشد؛ به ویژه که چند سالی است با آمدن کرونا ماسک هم آیتم جدیدی است که به استایل مردم کوچه و خیابان اضافه شده و کار را برای سازندگان سختتر کرده است و راهکاری جز رفتن به شهرکهای سینمایی باقی نمیگذارد.
سازندگان سریال کمدی «زیرخاکی» به کارگردانی جلیل سامان پس از ساخت دو فصل و مورد توجه مخاطب قرار گرفتن، سراغ فصل سوم رفتند و تلاش کردند تا این سریال را برای نورورز ۱۴۰۱ به پخش برسانند. این سریال از شامگاه گذشته هر شب ساعت ۲۲ روی آنتن شبکه اول میرود.
در شهرک غزالی کمی آن طرفتر از خیابان لالهزار، گروه «زیرخاکی۳» مشغول تصویربرداری هستند. اولین اتفاقی که در لوکیشن «زیرخاکی۳» جلب توجه میکند، حضور ماشینهای قدیمی و رنگارنگ مربوط به دهه پنجاه است که وقتی ضبط شروع میشود، همه در خیابان شروع به حرکت میکنند و چندین بار دور میزنند. فعلا تصویربرداری از بازیگران اصلی در کار نیست؛ در عوض چند دوربین به کاپوت یک ماشین وصل شدهاند که با ماشینها حرکت میکنند تا ضبط تصاویر به درستی صورت بگیرد.
خیابان تقریبا شلوغ است. هنرورها همه لباس دهه ۶۰ پوشیده و در خیابان مشغول گپوگفت هستند. ضبط که شروع میشود همه بنا بر مسوولیتی که به آنها سپرده شده مشغول کاری میشوند. یک پسربچه بادکنکفروشی میکند، یک زن با دو کودک از خیابان عبور میکند و …؛ کمی آن طرفتر هم دکهای با خوراکیهای قدیمی دهه ۶۰، مثل لواشک و پفک نمکی، در کنار خیابان دیده میشود. برای لحظهای تماشای این تصاویر ما را در تونل زمان قرار داده و به خیابان انقلاب واقعی میبرد؛ گویی به سالهای ۵۹ ـ ۶۰ رفته باشیم.
همه چیز خوب پیش میرود تا این که در یکی از سکانسها، هنروری که به عنوان عابر در حال گذر از پیادهرو است، فراموش میکند ماسکش را که بعد از زمان استراحت و ناهار به دهانش زده بود، بردارد. با هشدار کارگردان ضبط متوقف شده و هنرور ماسکش را درمیآورد تا تصویربرداری ادامه پیدا کند.
خانمی در پشت صحنه دائما نگران وضعیت هنرورها و مخصوصا کودکان است. از او درباره مسئولیتش در «زیرخاکی» میپرسم؛ میگوید، مسئول هماهنگ کردن هنرورهاست و تمام آنها را او معرفی و ساماندهی میکند. از او میپرسم هنرورها بابت حضورشان پولی هم دریافت میکنند؟ میگوید، بله اما در میان داوطلبان هنروری، افرادی هم پیدا میشوند که ثروتمند هستند و برای پول نمیآیند، به خاطر علاقه و سرگرمی میآیند. دکتر ـ مهندس هم در میانشان زیاد است که با ماکسیما و بیامو سر صحنه میآیند و اینطور نیست که همه برای پول بیایند.
در ادامه سراغ مرجان تاجیک، منشی صحنه «زیرخاکی۳» میرویم. او میگوید: «سکانسهایی که در حال ضبط است، مربوط به قسمتهای ۱۰ و ۱۱ سریال است.»
او درباره روند ساخت «زیرخاکی ۳» توضیح میدهد: «حدودا ۶۰ ـ ۷۰ درصد از فیلمنامه را ضبط کردهایم. باید تا قبل از پایان اسفند تصویربرداری را تمام کنیم چون آقای سامان باید تدوین را شروع کنند. کارهای ویژوآل هم زیاد داریم. کلا دهه شصت کارهای ویژوآل زیاد دارد. تقریبا همه بازیگران جلوی دوربین رفتهاند و هنوز هم باید باشند. پیام احمدینیا و رامین راستاد بازیگران جدید این فصل هستند.»
به گفته این منشی صحنه، «زیر خاکی۳» تاکنون در لوکیشنهایی چون خانه مروتپور، زندان قصر، شهرک دفاع مقدس و شرک غزالی تصویربرداری شده است.
رضا شریفی که به عنوان دستیار اول کارگردان در «زیرخاکی۳» با جلیل سامان همکاری میکند، درباره تغییرات فصل جدید سریال میگوید: «در فصل سوم، دو داستان را به صورت موازی میبینیم؛ یک طرف خانم صامتی که زندگی را جلو میبرد و طرف دیگر پژمان جمشیدی (در نقش فریبرز باغمیشه) است که در پایان فصل دوم دیدیم که اسیر شد.»
شریفی درباره تغییر و تحول سریالها با تغییر مدیریت تلویزیون میگوید: «ما تغییری حس نکردیم وقتی مدیریت عوض شد ما در مرحله پیشتولید بودیم شاید از سال بعد باید شاهد تغییرات باشیم.»
او در ادامه با انتقاد از اوضاع سینما و تلویزیون میگوید که دلیل ضعف سریالها آمدن آدمهای غیرمتخصص است و این در حالی است که به او و همکارانش با چندین سال سابقه دستیاری، هنوز اجازه ساخت سریال داده نمیشود.
شریفی که تاکنون در ۴۰ سریال دستیار کارگردان بوده، به رفتن برخی از کارگردانان خوب از تلویزیون اشاره میکند و میگوید: «اگر آقای سامان هم برود دیگر چه کسی میخواهد برای تلویزیون سریال بسازد؟»
این دستیار کارگردان درباره دشواریهای ساخت سریالهای تاریخی دهه ۵۰ و ۶۰ چنین میگوید: «شرایط سخت است اگر در شهر بخواهیم کار کنیم که خیلی خستهکننده میشود. ماشینها، فضاها و حتی آدمهایی که رد میشوند، باید به آن دوره بخورند. در شهرک غزالی کنترل فضا دست خودمان است؛ البته فقط در لوکیشن خیابان انقلاب کار میکنیم چون بیشتر به فضای قصهمان میخورد.»
رایان سرلک، بازیگر کودک سریال «زیرخاکی» که از فصل اول همراه سریال بوده و جزو بازیگران اصلی است، در معرفی خودش میگوید: «رایان سرلک هستم، هشت ساله. در سریال «زیرخاکی» نقش کاوه را بازی میکنم. خیلی خوشحالم که در این موقعیت قرار گرفتم و از همه عوامل سریال ممنونم.»
رایان میگوید در این فصل بیشتر با ژاله صامتی بازی داشته اما در کنار همه بازیگران احساس راحتی میکند و استرس ندارد.
این بازیگر کودک درباره دیگر فعالیتهای هنریاش میگوید: «سریال دیگری کار نکردم ولی سینمایی کار کردهام. در فیلم «راند چهارم» به کارگردانی علیرضا امینی و «گل به خودی» ساخته احمد تجری بازی کردهام. در فیلم «جاده خاکی» ساخته پناه پناهی بازی کردهام. کلا همه فیلمهایم خاکی است، جاده خاکی، زیر خاکی! دو تئاتر هم بازی کردم به نام «کاتر پیلار» و «چرا خرسها دمهای کوتاهی دارند»؛ سه تا فلیم کوتاه هم بازی کردم که اسمشان یادم نیست.»
رایان با بیان این که تمام کارهایی که تاکنون در آنها ایفای نقش کرده است را دوست دارد، درباره علاقهاش به بازیگری و احساسش وقتی مردم او را در خیابان میشناسند، میگوید: «وقتی در کوچه و خیابان مردم من را میشناسند، احساس معروفیت به من دست میدهد. در بچگیام خیلی دوست داشتم که محبوب شوم و شدم! دوست دارم بازیگری را ادامه دهم، نویسندگی را هم خیلی دوست دارم.»
فصل اول مجموعه «زیرخاکی» نخستین بار در رمضان سال ۱۳۹۹ روی آنتن رفت و فصل دوم آن خرداد ۱۴۰۰ پخش شد.
۲۵۹۲۵۹
