خشکسالی و بحران اقلیمی زمینه‌ساز داعش!
خشکسالی و بحران اقلیمی زمینه‌ساز داعش!
ویرانی به بار می‌آورند، با پتانسیل تأثیرگذاری بر همه چیز . مناظر منطقه را گرمتر و خشک‌تر می‌کند و الگوهای اقلیمی را برای ایجاد طوفان‌های شدیدتر تغییر می‌دهد. این طوفان ها بزرگترین ویرانی خود را بر سلامت مردم خاورمیانه و اقتصاد آنها وارد می کند. بر اساس گزارش بانک جهانی ، این پدیده سالانه 13 میلیارد دلار برای اقتصاد منطقه هزینه دارد. در ماههای فروردین و اردیبهشت 1401 هزاران نفر در خاورمیانه به بیمارستان‌ها سرازیر شدند و قادر به نفس کشیدن نبودند. در سوریه، واحدهای پزشکی کپسول های اکسیژن را برای کمک به بیماران تنفسی به کار گرفتند. مدارس و ادارات در بغداد تعطیل شدند، در ایران پروازها به حالت تعلیق درآمد و در کویت ترافیک دریایی متوقف شد.
عراق به ویژه به شدت آسیب دیده است و طوفان ها تقریباً به صورت هفتگی در بهار امسال رخ داد. در یک بهار معمولی حدود یک تا سه طوفان در ماه مشاهده می شود، اما حداقل 9 طوفان بزرگ از فروردین 1401 در عراق رخ داده است.
عراق در حال حاضر به طور متوسط با 272 روز گرد و غبار در سال مواجه است و پیش بینی می شود تا سال 2050 ، 300 روز گرد و غبار رخ دهد. آنچه در عراق اتفاق می افتد باید به عنوان یک علامت هشدار اولیه از آنچه در سایر بخش های منطقه – در ایران، سوریه، عربستان سعودی، ترکیه و کشور های حاشیه جنوبی خلیج فارس- رخ دهد باشد.
عواملی که باعث افزایش فراوانی طوفان‌ها می‌شوند پیچیده هستند. کارشناسان دمای سوزان و خشکی شدید، همراه با سال‌ها مدیریت ضعیف زمین و آب در کشورهایی مانند عراق و ایران را عامل افزایش بیابان‌زایی و فرسایش خاک می‌دانند. خاک سطحی خشک تر می تواند منابع گرد و غبار بیشتری برای بادهای شدید فراهم کند. سال ها جنگ نیز در تخریب زمین نقش داشته و منجر به افزایش منابع گرد و غبار شده است.
اثرهای تغییرات اقلیمی تنها این مشکلات را تشدید خواهد کرد. دما در خاورمیانه دو برابر میانگین جهانی در حال افزایش است و مدل‌های آب و هوایی کاهش بارندگی را در برخی از بخش‌های کلیدی منطقه پیش‌بینی می‌کنند. ضمنا بخشی از این مشکل می‌تواند از فاصله های خیلی دورتر نیز سرچشمه بگیرد.
طوفان گرد و غبار بزرگ سال 2015 که عراق و بخش‌هایی از شبه جزیره عربستان را تحت تأثیر قرار داد به دلیل ذوب شدن یخ ها در منطقه قطبی شکل گرفت. این موضوع دمای ایجاد شده بین منطقه قطبی و عرض‌های جغرافیایی میانی را کاهش داد و باعث شد سامانه های آب‌وهوا به آرامی در منطقه خاورمیانه حرکت کنند.
در سرتاسر مناطق روستایی عراق و سوریه، کشاورزان ناامید فراوانی به جنگجویان داعشی پیوستند. این مردان آسیب دیده از دهه‌ها سیاست‌های محیط زیستی غلط آسیب دیده اند که کشاورزی را مختل کرده است. هنگامی که داعش ظهور کرد، بر پایه نارضایتی‌های فرقه‌ای و تعصبات قومی تقویت شد ، بسیاری از روستاهای عرب سنی که از نظر محیط زیستی آسیب دیده بودند ، به سرعت به مهم‌ترین مکان‌های عضوگیری جهادی‌های سلفی تبدیل شدند.
در جوامع محروم از آب در اطراف تکریت، زادگاه صدام حسین در شمال عراق داعش بیشتر مورد حمایت واقع شده است. ده ها سال است که کشاورزی عراق در رکود طولانی و غم انگیزی فرو رفته است. با رونق نفت از اوایل دهه 1970 و افزایش درآمدهای نفتی دولت وقت عراق به تدریج علاقه خود را به سایر بخش های اقتصاد از دست داد و سپس هنگامی که صدام حسین در سال 1358 به قدرت رسید، به سرعت عراق را وارد یک سری از تجاوزطلبی های ارضی – ابتدا در جنگ هشت ساله بر علیه ایران و سپس بر علیه کویت – کرد که به طور نامتناسبی به کشاورزان ضربه وارد کرد.
او ده ها هزار کشاورز را برای جنگ هشت ساله ایران و عراق به خدمت درآورد. این جنگها که در دهه هفتاد شمسی با سرکوب شیعیان در جنئب و کرد ها در شمال عراق دنبال شد، باعث شد که بسیاری از مزارع به شدت تخریب شوند . صدام حسین برخی از غنی ترین مزارع خرما در جنوب عراق را از ترس اینکه از آنها به عنوان پوششی برای حمله به تاسیسات نفتی اطراف بصره استفاده کنند، به آتش کشید. جایی که زمانی 12 میلیون درخت نخل وجود داشت، اکنون تنها کیلومترها زمین های لم یزرع غبارآلود با نشت نفت وجود دارد.
