تینا مزدکی_آیا تا به حال آرزو کرده‌اید که بتوانید آینده را رمزگشایی کنید؟ بتوانید هر پیچ‌وخم زندگی را پیش از آن‌که اتفاق بیفتد، پیش‌بینی کنید؟ استیفن هاوکینگ، فیزیک‌دان مشهور، ظاهراً چنین توانایی‌ای را در اختیار داشت. پیش‌بینی‌های او برای سال ۲۰۲۵ هم کنجکاوی‌برانگیز و هم شک‌برانگیزند. آیا این پیش‌بینی‌ها بازتاب نبوغ علمی او بودند یا تنها تصادفی جالب‌توجه؟
هاوکینگ: آینده‌نگری بی‌زمان و پیش‌بینی‌هایی باورنکردنی
استیفن هاوکینگ، فیزیک‌دان نظری و نویسنده‌ی کتاب افسانه‌ای «تاریخچه مختصر زمان»، همواره با دیدگاه‌هایش نسبت به آینده، مخاطبان را شگفت‌زده می‌کرد. در سال ۱۹۹۵، او جهان سال ۲۰۲۵ را در ذهن خود مجسم کرد؛ زمانی‌که هنوز پیشرفت‌های فناورانه و علمی بسیار محدود به نظر می‌رسیدند. در حالی‌که آن پیش‌بینی‌ها در آن زمان جسورانه و حتی آرمان‌گرایانه جلوه می‌کردند، امروز به شکلی عجیب دقیق از آب درآمده‌اند و نبوغ آینده‌نگرانه‌ی او را نشان می‌دهند.
وقتی هاوکینگ به آسمان‌ها نگاه کرد: پیش‌بینی‌های او درباره‌ی اکتشافات فضایی
هاوکینگ پیش‌بینی کرده بود که اکتشافات فضایی در قرن ۲۱ مسیر تازه‌ای در پیش خواهد گرفت. او از رشد شرکت‌های خصوصی در این حوزه سخن گفته بود. امروزه، بازیگرانی مانند اسپیس‌ایکس و بلو اوریجین واقعاً صنعت فضا را متحول کرده‌اند و پروژه‌هایی که زمانی تنها در اختیار دولت‌ها بودند، حالا به بخش خصوصی هم راه یافته‌اند. در میان این پروژه‌ها، استخراج منابع از سیارک‌ها که هاوکینگ آن را مرز اقتصادی جدیدی دانسته بود، اکنون توسط شرکت‌هایی همچون Planetary Resources مورد بررسی قرار گرفته است.
او همچنین بر مشکلی انگشت گذاشت که نمی‌توان آن را نادیده گرفت: زباله‌های فضایی. امروزه بیش از ۱۰۰ میلیون قطعه زباله در مدار زمین شناور هستند و ماهواره‌ها و مأموریت‌های فضایی را تهدید می‌کنند. طرح‌هایی چون ماهواره‌های پاک یا تورهای خودکار برای جمع‌آوری زباله‌ها در حال پیگیری هستند، اما این چالش همچنان عظیم است. هاوکینگ به درستی این خطر آینده را شناسایی کرده بود؛ خطری که اکنون به یک بحران واقعی تبدیل شده است.
نبوغ هاوکینگ در برابر انقلاب دیجیتال
در پیش‌بینی‌هایش، هاوکینگ جهانی را در سال ۲۰۲۵ تصویر کرده بود که دگرگون‌شده توسط فناوری دیجیتال باشد، با «اینترنت جهانی» که همه‌جا را به هم متصل می‌کند. این چشم‌انداز تقریباً پیش‌گویانه به نظر می‌رسد: در ۲۰۲۵، گوشی‌های هوشمند، دستگاه‌های متصل و پلتفرم‌های آنلاین بر زندگی ما تسلط دارند. علاوه بر این، هوش مصنوعی که هاوکینگ آن را یکی از ارکان آینده دانسته بود، امروز در حوزه‌هایی چون پزشکی، آموزش و سرگرمی تحولی بنیادین ایجاد کرده است.
با این حال، هاوکینگ فقط شیفته‌ی فناوری نبود. او درباره‌ی خطرات هوش مصنوعی بدون نظارت هشدار داده بود؛ فناوری‌ای که ممکن است از اهداف انسانی فراتر رود. این هشدار امروز از همیشه مرتبط‌تر است؛ آن هم در زمانی‌که سیستم‌های پیچیده‌ای مانند هوش مصنوعی مولد، پرسش‌هایی اخلاقی درباره‌ی تأثیر اجتماعی و میزان کنترل آن‌ها ایجاد کرده‌اند. این نگاه دوگانه، بین خوش‌بینی فناورانه و هشیاری انتقادی عمق اندیشه‌های هاوکینگ را نشان می‌دهد.
ربات‌ها همه‌جا هستند، اما هنوز محدودیت‌هایی وجود دارد
هاوکینگ زندگی روزمره‌ای را متصور شده بود که در آن، ربات‌ها نقشی محوری ایفا می‌کنند. برخی از این سناریوها به واقعیت پیوسته‌اند، مانند ربات‌های پزشکی که با دقت بالا عمل می‌کنند یا ربات‌های خانگی که کارهای روزمره را ساده‌تر می‌کنند. اما برخی دیگر همچنان در حد وعده باقی مانده‌اند. خودروهای کاملاً خودران، برای مثال، هنوز در مرحله‌ی آزمایش باقی مانده‌اند و با محدودیت‌های فنی و حقوقی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
او همچنین پیشرفت‌هایی حتی جسورانه‌تر را پیش‌بینی کرده بود، مانند تراشه‌هایی که در بدن انسان کاشته می‌شوند تا توانایی‌های ما را ارتقا دهند یا سفرهای فضایی با سرعت‌هایی نزدیک به نور. این فناوری‌ها هرچند در آزمایشگاه‌ها در حال بررسی‌اند، اما هنوز فاصله‌ی زیادی تا تحقق دارند. با این‌حال، پیشرفت در حوزه‌های رباتیک و هوش مصنوعی نشان می‌دهد که شاید آن رویاها آن‌قدرها هم دور از دسترس نباشند.
میراث یک اخترفیزیک‌دان آینده‌نگر
استیفن هاوکینگ نه‌تنها با آثار علمی‌اش، بلکه با توانایی منحصربه‌فرد خود در تصور تحولات دنیای ما در تاریخ ماندگار شد. پیش‌بینی‌های او برای ۲۰۲۵ — میان دستاوردهای ملموس و رؤیاهای ناتمام — بازتابی از درک عمیق او از پویایی‌های علمی و اجتماعی هستند. او با دعوت ما به اندیشیدن فراتر از مرزهای حال، میراثی به‌جا گذاشت که همچنان الهام‌بخش پژوهشگران، مهندسان و خیال‌پردازان است. شهود او، آمیخته با دقت علمی، الگویی است برای تجسم چالش‌ها و فرصت‌های آینده.
منبع: ۳dvf
۲۲۷۳۲۳
