از اشعار کودکانه تا نیایش بزرگان برای باران/ «قبلهدعا» از آداب سنتی مردمان هرمزگان+فیلم و عکس
به گزارش خبرگزارى recive از بندرعباس، محله پاشهر یا پشت شهر فعلى یکى از محلات قدیمى شهر بندرعباس است که آداب و رسوم و سنت‌های اصیل را از زمان‌های گذشته تا کنون حفظ کرده است که در واقع این سنت‌ها نماد اصالت استان هرمزگان هستند.
مراسم «قبلهدعا» یکی از مراسمات سنتی پشت شهر است که تا هم‌اکنون حفظ و انجام می‌شود و به نوعی جنبه‌ای مقدس برای مردم این محله پیدا کرده است.
این مراسم در سال‌های کم‌آبی هرمزگان اجرا می‌شود. زمان‌هایی که آب چاه و قنات‌ها به خشکی می‌رود و سرسبزی جای خود را به خشکی می‌دهد، مردم برای اجرای مراسم قبلهدعا دور هم جمع شده و سعی میکنند که این مراسم را به بهترین نحو اجرا کنند.
از جمله آداب این مراسم می‌توان به پختن حلیم در طول انجام مراسم اشاره کرد. این غذا باید بین فقرا تقسیم شود.
قبلهدعا در قشم
این مراسم کهن در جزیره قشم نیز مرسوم است که قدرى متفاوت با بندرعباس است. در قشم، مردم به پخت غذا براى فقرا مشغول مى‌شوند و مقداری از آن نیز بایستى زیر درخت کُنار معروف قرار بگیرد برای استفاده حیوانات. بهتر است که همه افراد در طول مراسم نگاه‌شان به درخت باشد و بدان پشت نکنند.
«کُنار» معروف جزیره
محل اصلی انجام این دعا در کنار درخت کُنار معروف است که بر روی تپه‌ای مشرف به شهر قشم قرار دارد. این محل و درخت را معروف‌ترین محل انجام مراسم قبله دعا در این جزیره می‌دانند.
دومین مکان برای انجام این مراسم در جزیره قشم، روستای کابلی است در قسمت‌های غربی شهر قشم. سومین نقطه مرسوم برای انجام مراسم قبلهدعا قشم در قسمت‌های جنوبی قشم و نزدیک برکه بی‌بی است.
آئین قبلهدعا
قبلهدعا از مراسات قدیمی مردم استان هرمزگان است که تا به امروز هم‌چنان زنده است. این مراسم برای مردم محلی جنبه مقدسی پیدا کرده است. در سال‌هایی که باران به موقع نمی‌بارد و آب برکه‌ها و چاه‌ها کم می‌شود و دشت‌ها و صحراها سبز نمی‌شوند، امام جماعت و پیشوای مذهبی شهر که در عین حال مردی باتقوا و پرهیزگار است، مقدمات رفتن مردم به مصلا و اجرای مراسم قبلهدعا را فراهم می‌سازد.
نقش کودکان در قبلهدعا
اولین گروهی که فرمان امام جماعت را اجابت میکنند، کودکان هستند؛ به این ترتیب که عده زیادی از کودکان برای خبر کردن مردم و دریافت پول و تنقلات، دسته‌دسته با هم در کوچه‌ها و بازارها به راه می‌افتند و سرودها و شعرهای مربوط به باران را می‌خوانند. آن‌ها به دو گروه تقسیم می‌شوند. یک گروه قسمتی از شعر را می‌خوانند و گروه دیگر، در جواب‌شان ایشاءاللّه یا ان‌شاءاللّه میگویند.
اشعار کودکان
موشکو ایشاءاللّه
گردن ریشکو ایشاءاللّه
خدا بارون هادیت ایشاءاللّه
به مسکنین هادیت ایشاءاللّه
به جوکارون هادیت ایشاءاللّه
ان‌شاءاللّه بارون بده ایشاءاللّه
ان‌شاءاللّه، ان‌شاءاللّه ایشاءاللّه
و بار دیگر از ابتدا شروع و تکرار میکنند. کودکان این اشعار را می‌خوانند و به درب خانه‌ها می‌روند و در می‌زنند و در همان‌جا هم‌چنان به خواندن ادامه میدهند.
صاحب خانه بیرون می‌آید و هدیه‌ای به بچه‌ها می‌دهد و اگر کودکی درون خانه باشد، همراه کودکان داخل کوچه به راه می‌افتد و به درب خانه‌های دیگر می‌روند. این کار تا مدتی از شب و گاهی تا دو روز ادامه می‌یابد.
با آمدن کودکان، به کوچه‌ها و خیابان‌ها، مردم می‌فهمند که امام جماعت می‌خواهد به قبلهدعا برود. فردای آن روز، به دستور امام جماعت عدهای از مردان در شهر جار می‌زنند و به مردم خبر میدهند که برای خوردن خوراک نذری به قبلهدعا بیایند. عدهای از مردم، صبح زود، به محل قبلهدعا می‌روند و محل را آب و جارو می‌زنند و جمعی دیگر، دیگ‌های بزرگ غذا را سر بار می‌گذارند و برای ظهر غذای مفصلی می‌پزند و در همان جا بین فقیران توزیع میکنند.
احسان در قبلهدعا
احسان غذا به فقیران، یتیمان و درماندگان تا دو روز طول می‌کشد و بعد به دستور امام جماعت، مردم شهر روزه باران میگیرند و در مسجدهای شهر جمع می‌شوند و قرآن می‌خوانند و روز چهارم پشت سر امام جماعت به سمت محل قبلهدعا عزیمت میکنند.
در روز استسقاء یا طلب باران، مردم به دستور پیش‌نماز روزه میگیرند؛ زیرا معتقدند همان‌طور که پیامبر (ص) فرموده است، دعای روزه‌دار مستجاب می‌شود.
در روز اجرای مراسم، مردم روزه‌دار تدریجاً تا ساعت هشت صبح به محل قبلهدعا وارد می‌شوند. همه مردم لباس سفید و تمیز می‌پوشند. دو رکعت نماز می‌خوانند و سپس امام دو خطبه می‌خواند و دعا می‌کند و در حالی که اشک از چشمانش سرازیر شده است، به درگاه خدا استغاثه کرده و تقاضای باران می‌کند و مردم «آمین» میگویند.
بعد از خطبه، شش نفر از جوانان پانزده تا بیست ساله از جمعیت جدا می‌شوند و پیش می‌افتند و یک نفر از آنان شعر و دعای باران را می‌خواند و جوانان و مردم نیز جواب میدهند.
قسمتی از شعر باران
ای خداوندا بــه ما باران بـده رحم فرمـا تو، به ما باران بده
هم به حق مصطفی ختم‌الرُسـُل، هم بـه حق مرتضی، باران بده
مــا ضعیفیم و ذلیلیم ای خدا لطف فرما تو، به ما باران بده
مــا بـه درگاه تو روی آورده‌ایم کن اجابت این دعا، باران بده
مرد و زن، پیر و جوان، خرد و بزرگ منتظر هستند به ما باران بده
سال بگذشت و نیامد رحمتی قحط گشته خالقـا، باران بده
شیر گشت خشک در پستان‌ها چـون نبارد از سماء باران بده
مــا گنه‌کاریم و از جرم و گناه عذر خواهیم، ای خدا باران بده
نــه زراعت، نــه گیاهی از زمیـن آمده بیـرون خدا باران بده
یا غیاث‌المستغین اسقنا تو کریمی ای خدا باران بده
هــم به جاه حضرت خیرالانـام هـم بـه جام مرتضی باران بده
بندگانت عاجزانند ای خدا لطف و احسانی نمـا باران بده
نقش‌آفرینی اخلاقی و اجتماعی قبلهدعا
حسین مایلى‌فر عضو هیأت امناى مسجد صاحب‌الزمان(عج) محله پشت شهر بندرعباس در گفت‌وگو با خبرنگار recive اظهار داشت: قبلهدعا آئینی است که از دیرباز مورد توجه مردم یکتاپرست ایران‌زمین بوده و امروزه نیز شاهد برپایی این مراسم مذهبی سنتی در جای‌جای این مرز و بوم به‌ویژه ساکنین کهن دریای پارسی هرمزگان هستیم.
وى افزود: مراسم قبلهدعا نه‌نتها اثرات مذهبی بلکه اجتماعی و اخلاقی فراوانی دارد که می‌توان از منظر مذهبی به درخواست نیاز از مهربان‌ترین مهربانان و اشاره به آیه شریفه «ایاک نعبد و ایاک نستعین» اشاره داشت.
عضو هیأت امناى مسجد صاحب الزمان(عج) محله پشت شهر بندرعباس گفت: با تجمع مردم حول یک موضوع و تزریق امید و نشاط بین تمامی انسان‌ها، فارق از هر دین و مذهبی نقش‌آفرینی مثبت اجتماعی است و از منظر اخلاقی می‌توان به درخواست برکت و فراوانی نه فقط برای خود بلکه برای تمامی مخلوقات هستی و همچنین دوری از هرگونه بلا و شر خصوصا در این ایام مصیبت بار کرونا، زلزله و … اشاره داشت.
مایلى‌فر ادامه داد: از این رو مردم دریادل و فرهنگ‌دوست محله قدیمی پشت شهر بندرعباس با صیانت از این رسم دیرینه و زیبا، آن را سینه به سینه و نسل به نسل ادامه داده تا امروز میراث‌دار فرهنگ کهن و اصیل نیاکان خود باشند.
وى تصریح کرد: بار دیگر این مراسم کهن، جمعه گذشته مورخ 26 آذرماه 1400 با حضور جمیع مردم شهر به‌طور باشکوه در مسجد صاحب‌الزمان(عج) محله پشت شهر بندرعباس پس از برپایی آئین سنتی، نماز باران و درخواست از ذات اقدس بی‌منتهای الهی به امامت حجت‌الاسلام و المسلمین محمدتقی معصومی با رعایت تمامی پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد.
فیلم و عکس: عماد یگانه‌دوست
انتهای پیام/3264/ ق
