9 شهریور نخستین تظاهرات مستقل زنان علیه شاه
خبرگزاری فارس- گروه استان‌ها – سمیه جعفری، زنجان به گواهی اسناد و مدارک یکی از استان‌های مهم در عرصه مبارزه با رژیم شاهنشاهی بود و راهپیمایی‌های مختلفی در این استان علیه رژیم انجام می‌شد.
با وجود اینکه از اردیبهشت سال ۱۳۵۶ راهپیمایی‌هایی در زنجان انجام می‌گرفت، ولی از شهریورماه همان سال راهپیمایی‌ها مستمر تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی ادامه داشته و کانون سخنرانی‌ها در این شهر مسجد ولیعصر (عج) بوده است.
پنجم شهریورماه سال ۱۳۵۶ بعد از سخنرانی مسجد ولیعصر(عج) عده‌ای از مردم دست به راهپیمایی زدند و سپس در چند گروه در نقاط مختلف شهر طی مسیر کردند.
«احمد مرتضایی» یکی از جوانان دبیرستانی که در بین گروهی که به سوی چهار راه پایین که باشگاه درجه‌داران و سازمان زنان در آنجا قرار داشت حرکت کرده بودند، تلاش کرد به مجسمه رضا شاه که در وسط میدان قرار داشت آسیب بزند، ولی ماموران به سوی او شلیک کردند و گلوله به جمجمه وی خورد، تا نخستین شهید زنجانی دوران انقلاب لقب بگیرد.
رژیم که از بزرگداشت‌ها و چهلم‌های شهدا در نقاط مختلف کشور هراسان بود، در ابتدا تلاش کرد تا ماجرا را فردی تلقی کرده و قضیه را فیصله دهد و اجازه ندهد مردم در حمایت از این شهید و برای گرامیداشت وی مراسم یا راهپیمایی برگزار کند.
اما برخلاف تصور و تلاش رژیم در فردی جلوه دادن جرم، طیف انقلابی بلافاصله عکس‌العمل نشان دادند، آنان تشییع جنازه با شکوهی که با حضور هزاران نفر برای شهید مرتضایی گرفتند شعارهای تندی علیه رژیم پهلوی سردادند.
نخستین تظاهرات مستقل زنان علیه شاه
زنان از جمله اصلی‌ترین نقش‌آفرینان در پیروزی، استقرار و دوام انقلاب اسلامی بوده‌اند؛ در سال‌های مبارزه با رژیم پهلوی، زنان علاوه بر اینکه دوشادوش مردان در تظاهرات شرکت می‌کردند، مردان و فرزندان خود را نیز برای حضور در صفوف مبارزه ترغیب و تشویق می‌کردند.
این قشر بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز با تربیت نسلی مصمم که دغدغه اسلام و ایران داشتند، کشور را در برابر تجاوز دشمن یاری دادند. این مادران مقاوم با اهدای شهید در راه انقلاب، نظام جمهوری اسلامی را بیمه کردند. آنان پس از جنگ تحمیلی نیز نقش تربیتی خویش را به خوبی ایفا کردند.
ماجرای شهادت احمد مرتضایی دهان به دهان نقل شد و همه در جریان این اتفاق ناگوار قرار گرفتند، جو بسیار سنگین بود و هیچ کس نمی‌دانست که چه اتفاقی در حال رخ دادن است و چه خواهد شد.
اما این بار زنان بودند که در این جو شدید امنیتی پیشگام شدند و به خیابان‌ها ریختند تا نشان دهند که همپای مردان در تاریخ سازی و پیشبرد انقلاب نقش مهمی داشته و خواهند داشت.
به گواهی اسناد موجود، نخستین تظاهرات مستقل زنان کشور در زنجان صورت گرفته است. این راهپیمایی در روز نهم شهریورماه 1357 مصادف با 26 رمضان و در پی شهادت احمد مرتضایی شکل گرفت.
زنان زنجانی در یک اقدام منحصر به فرد در کشور، به صورت مستقل دست به راهپیمایى زدند، تظاهراتی که روزنامه کیهان گزارش این راهپیمایى را چنین درج کرد: «دختران چادرى زنجان در حالى که عکس‌هاى احمد (شهید مرتضایی) را در دست داشتند به تظاهرات آرام پرداختند و به طرفدارى از آیت‌الله العظمى خمینى و به مخالفت با دولت شعار دادند… آنان در بیشتر خیابان‌هاى شهر به پیاده‌روى پرداختند و بدون این که با دخالت مأموران روبه‌رو شوند به خانه‌هاى خود بازگشتند.»
کیهان در همین شماره عکسى از این راهپیمایى به چاپ رساند که در آن گروهى از زنان در حالى که تقریبآ همگى چادرهاى مشکى به سر دارند، دیده مى‌شوند. آنان در چند ردیف پشت سر هم صفى نسبتا طولانى تشکیل داده و قسمت اعظم خیابان را اشغال کرده‌اند، در کنار تظاهرکنندگان، مردانى دیده مى‌شوند که در پیاده‌روها مشغول تردد براى امور روزمره هستند.
زیرنویس عکس مذکور چنین است: «تظاهرات آرام زنان در زنجان ـ عصر روز پنجشنبه گذشته گروهى از زنان زنجان در یک تظاهرات آرام و وسیع شرکت کردند. پیشاپیش آنان عکسى حرکت داده مى‌شد که مربوط به یکى از کشته‌شدگان حوادث اخیر بود. زن‌ها پلاکاردهایى در دست داشتند که روى آنها خواسته‌هایشان نوشته شده بود.»
به دنبال این تظاهرات، همه روحانیون شهر در جهت همراهی با زنان، نمازهاى جماعت خود را تعطیل و از رفتن به مساجد خوددارى کردند. تظاهرات زنان زنجانی مقدمه حضور پرقدرت‌تر آنان در صفوف مبارزه بود.
آنها روز شنبه ۱۱ شهریور نیز در تظاهرات دیگری حضور به هم رساندند. به گزارش روزنامه اطلاعات در این روز گروهى در حدود ۴ هزار نفر در حالى که پلاکاردهایى در دست داشتند در خیابان‌هاى زنجان به تظاهرات آرام و وسیعى پرداختند.
تظاهرکنندگان که گروه کثیرى از آنها را زنان و دختران با چادرهاى مشکى تشکیل مى‌داد، ضمن دادن شعار و فرستادن صلوات از خیابان‌هاى پهلوى، بلوار شاهنشاهى، مولوى، میدان ارک، خیابان فرماندارى، میدان ششم بهمن و خیابان لشگرى عبور کردند.
کیهان نیز خبر این تظاهرات را چنین گزارش کرد: «زنان و دختران زنجان دومین تظاهرات خود را دیروز برگزار کردند. تعداد دختران و زنان شرکت‌کننده در راهپیمایى دیروز به 2 هزار نفر مى‌رسید و هزاران تن از جوانان شهر نیز در حالى که پلاکاردهایى در دست داشتند، دختران و زنان را همراهى مى‌کردند. زنان و دختران تظاهرکننده، مسیر کلیه خیابان‌هاى شهر را طى کردند و پس از اجتماع در یکى از مساجد و توقفى کوتاه به خانه‌هاى خود بازگشتند.»
این تظاهرات، نقطه آغاز تحرک زنان در انقلاب اسلامی بود؛ آنها تا پیروزی انقلاب اسلامی صفوف مبارزه را ترک نکردند و پس از پیروزی انقلاب نیز، در همه برهه‌های حساس، حاضر بودند.
انتهای پیام/73002/ق
