تینا مزدکی: مدارگرد اروپایی اگزومارس نمایی نزدیک از دهانهای عظیم را در «یوتوپیا پلانیتیا» (دشت یوتوپیا) به تصویر کشیده که حاصل برخورد سیارکی به سطح مریخ است. فلات یوتوپیا با قطر ۳۳۰۰ کیلومتری خود، پهنایی به اندازه عرض صحرای بزرگ آفریقا دارد.
دشت یوتوپیا (Utopia Planitia) که به دنبال برخورد سیارکی باستانی روی سطح مریخ به وجود آمده، بزرگترین حوضه برخوردی شناختهشده در کل منظومه شمسی است و قطر آن به حدود ۳۳۰۰ کیلومتر میرسد. اگر قطر ایران را از چابهار تا مرز بازرگان اندازه بگیریم، حدود ۲۵۰۰ کیلومتر میشود و با این حساب، دشت یوتوپیا ۴ برابر کشور ایران وسعت خواهد داشت.
بنا بر اعلام آژانس فضایی اروپا (ESA)، ویژگیهای جالب مرتبط با یخ روی سطح دهانه و زیر آن، بینشی در مورد گذشته آبی سیاره سرخ به دست میدهد. این دهانه بهجامانده از برخورد باستانی، تنها یکی از زخمهایی است که سیارکها بر سیاره سرخ وارد کردهاند. آب، آتشفشانها و برخورد سیارکها سطح مریخ را در گذشته باستان شکل دادهاند و این، درحالی است که مریخ در حال حاضر، بیابانی سرد و خشک است.
تصویر اخیر را مدارگرد اگزومارس (ExoMars) با ابزار CaSSIS (سیستم تصویربرداری سطحی رنگی و استریو) از فاصله ۴۰۰ کیلومتری بالای دهانه گرفته است. از این نقطه، دهانه تقریباً تمام میدان دید دوربین را پر میکند.
منطقه دشت یوتوپیا دارای ویژگیهای زمستانی از جمله یخبندان در سطح آن در طول زمستان مریخ است. دهانهای که در مرکز تصویر میبینید، تقریباً ۸ کیلومتر پهنا دارد و رگههای مواد فورانیافتهای را نشان میدهد که طی برخورد به بیرون پرتاب شدهاند. الگوی این رگهها نشان میدهد هنگام برخورد سیارک به منطقه در گذشتههای دور، یخ آب وجود داشته است. گرمای بسیار زیاد حاصل از ضربه، یخ آب را ذوب کرده و مخلوط حاصل از آب مایع و غبار را رو به بالا برده است.
دیوارههای صاف دهانه با دیگر ویژگیهای منطقه که شواهدی از تاریخچه آب یخ دارند، مطابقت دارد. با بزرگنمایی دهانه، میتوان رگههایی را روی دیوارههای دهانه مشاهده کرد که شواهدی از رانش زمین را نشان میدهد. همچنین در این تصویر موجهایی که توسط باد شکل گرفته است، دیده میشود.
مدارگرد، علاوه بر گرفتن عکسهای خیرهکننده مانند این عکس ، وظیفه دارد گازهای جوی سیاره را مطالعه کند و سطح مریخ را برای مکانهای غنی از آب نقشهبرداری کند. از این دادهها میتوان برای درک بهتر تاریخچه آب در مریخ و وجود احتمالی حیات باستانی استفاده کرد.
منبع: space
۵۴۳۲۳