محمد درویش با اشاره به وضعیت تالاب هورالعظیم اظهار کرد: تالاب هورالعظیم و تالاب هورالهویزه یعنی بخش عراقی این تالاب، در مجموع حدود ۵۰۰ هزار هکتار وسعت دارد که بیش از ۱۲۰ هزار هکتار آن معادل یک سوم هور در ایران و دو سوم مساحت تالاب هم در عراق واقع شده است.
وی افزود: حقآبه هورالعظیم از رودخانه کرخه در بخش ایرانی، ۱.۴ میلیارد مترمکعب و از سمت عراق از رودخانه دجله، ۲.۵ میلیارد مترمکعب است؛ امسال ایران تنها ۴۰۰ میلیون مترمکعب این حقآبه را داده است در نتیجه بخش قابل توجهی از تالاب خشک بود. از سمت عراق هم کمتر از ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب به تالاب داده شد بنابراین در مجموع ۳ میلیارد مترمکعب از حقآبه هورالعظیم و هورالهویزه اختصاص پیدا نکرد و تنها ۹۰۰ میلیون مترمکعب آب به این تالاب مهم و استراتژیک رسید.
رئیس گروه محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو تصریح کرد: این مساله موجب خشکی شدید نیزارها شد و بر اثر حادثههای طبیعی یا اتفاقهای سهوی و عمدی، دچار آتشسوزیهای متعددی شدند و با توجه به اینکه جهت باد غالب غرب به شرق است، بحران بزرگی در خوزستان ایجاد شد به گونهای که تا اهواز شاهد دامنه انتشار دود سوختن نیزارهای هورالعظیم بودیم.
وی بیان کرد: نابودی هورالعظیم و هورالهویزه موجب کاهش ظرفیت گرمایی ویژه میشود و تفاوت دمای شبانهروز را افزایش میدهد و در پی آن، توان زیستپذیری منطقه و جمعیت پرندگان کاهش پیدا میکند.
درویش ادامه داد: با کاهش جمعیت پرندگان، شیوه مواجهه با آفات کشاورزی باید به سمت شیوه مصنوعی یعنی استفاده از سموم شیمیایی برود؛ در نتیجه، حاصلخیزی خاک کمتر میشود و همه این شرایط موجب میشود با بحران محیط زیستی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، امنیتی و در نهایت مهاجرت مردم روبهرو شویم.
عوامل موثر در وضعیت کنونی هورالعظیم
وی اضافه کرد: روند خشک شدن تالاب هورالعظیم در بخش ایرانی از زمان آغاز ساخت سد کرخه شروع شد و از سمت عراق هم از زمانی که صدام حسین نهر سوم را ساخت، بخش قابل توجهی از مسیر رودخانههای دجله و فرات تغییر کرد. همچنین چندین دریاچه مصنوعی در این مسیر ساختند که این کارها، شروعکننده بحران در تالاب بود. سدسازیهای ترکیه هم مزید علت شد.
رئیس گروه محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو گفت: حفاریهای شرکت نفت در سمت ایران و همچنین حفاریهای اکتشافهای نفتی در سمت عراق هم از این ماجرا نهایت استفاده را کردند. در سمت عراق عمدا تالاب را با لودر خشک کرده بودند تا بتوانند به راحتی اکتشاف نفت را انجام دهند.
وی بیان کرد: در سمت ایران نیز هورالعظیم به پنج حوضچه تقسیم شده است که اکنون تنها در حوضچه یک و دو آب وجود دارد و حوضچههای سه، چهار و پنج که تشکیلات نفتی یا سازههای نفتی در آنها قرار دارند، به گونهای طراحی شدهاند که اگر عمق آب از یک متر بیشتر باشد، چاهها شاتدان میکنند؛ در نتیجه وزارت نفت هیچ تمایلی ندارد که عمق آب در این تالاب بیشتر از یک متر شود.
درویش گفت: با فشاری که سازمان حفاظت محیط زیست وارد کرده، در میدان نفتی سهراب تلاش شده است میزان بحرانهای محیط زیستی ناشی از خشک شدن تالاب را کاهش دهند بنابراین تعداد چاهها را به یکسوم کاهش دادند و تمهیداتی اندیشیده شده است تا اکتشافهای جدید آسیب بسیار کمتری به حوضچههای شماره یک و دو تالاب وارد کنند.
متهمان خشک شدن تالاب
وی افزود: در مجموع در بخش ایرانی، وزارت نیرو، وزارت نفت و وزارت جهاد کشاورزی و همچنین سازمان حفاظت محیط زیست به دلیل سکوت در برابر اقدامات این وزارتخانهها و در سمت عراق هم شخص صدام حسین و اکنون هم سدسازیهای ترکیه، در خشک شدن تالاب هورالعظیم نقش داشتهاند.
رئیس گروه محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو با اشاره به انتشار دود ناشی از آتشسوزی تالاب هورالعظیم در خوزستان تصریح کرد: مردم خوزستان باید تامین کامل حقآبه به میزان ۱.۴ میلیارد را درخواست کنند و بعد از تامین آب آشامیدنی و قبل از آب کشاورزی و صنعت باید اولویت، تامین حقآبه این تالاب باشد.
وی ادامه داد: همچنین باید حوضچههای ایجاد شده در هورالعظیم برداشته شوند و محیط طبیعی تالاب به حالت اولیه خود برگردد. یک کنسرسیوم مشترک هم باید بین ایران و عراق شکل بگیرد تا عراقیها هم حقآبه تالاب از دجله را تامین کنند.
درویش گفت: همچنین باید دیوار مرزی و حائل در این تالاب برداشته شود تا شرایط زیستپذیری در خوزستان به حالت قابل تحمل برگردد؛ در غیر این صورت شاهد افزایش مهاجرت خواهیم بود و این تبعات آلودگیها در سالهای آینده هم بیشتر گریبانگیر مردم خواهد بود.
