امیرمسعود عابدین: مدتی است که نام بایکار و پهپادهایش در اخبار نظامی جهان تکرار میشود. اما آزمایش تازه قزلالما، جنگنده بدون سرنشینی که ترکیه آن را ستون آینده نیروی هوایی خود میداند، استانداردهای جدیدی را برای این صنعت در منطقه رقم زده است. شلیک موفقیتآمیز یک موشک هوا به هوای فراتر از میدان دید (BVR) در یک سناریوی واقعی، گام مهمی برای فناوری نظامی ترکیه به حساب میآید.
آزمایشی که یک نقطه عطف شد
در ۳۰ نوامبر، بایراکتار قزلالما برای نخستین بار موشک بومی گوکدوغان را به سوی هدفی شبیهسازیشده شلیک کرد؛ موشکی که برای درگیری با هواگردها در فاصلهای فراتر از دید مستقیم طراحی شده است. این آزمایش در آسمان دریای سیاه انجام شد و پهپاد با موفقیت توانست هدف پرسرعت را رهگیری و منهدم کند.
در حالی که چین و آمریکا نیز سالهاست برنامههای مشابهی را دنبال میکنند، بیشتر آزمایشهای آنها در سکوت و با محرمانگی بالا انجام میشود؛ به همین دلیل، قزلالما یکی از معدود پروژههای علنی است که چنین مرحلهای را به نمایش گذاشته است.
ترکیه و مسیر پیچیده رسیدن به جنگ هوایی آینده
ترکیه طی دو دهه گذشته بخش بزرگی از توان هوایی خود را با کمک فناوری غرب، به ویژه ایالات متحده، تقویت کرده است. نزدیکی آنکارا به ناتو این مسیر را تسهیل کرده و پهپادهای ترکیه را به بخشی از راهبردهای گستردهتر غرب تبدیل کرده است.
اما داستان همیشه هموار نبوده است. اخراج ترکیه از برنامه F-۳۵ عملا این کشور را از دسترسی به پیشرفتهترین جنگنده نسل پنج محروم کرد و باعث شد مسیر رسیدن به «نسل +۵» برای نیروی هوایی آنکارا دشوارتر شود. جنگندههای بدون سرنشینی مانند قزلالما، برای نبردهای دوربرد به دادههای هدفگیری دقیق نیاز دارند. این توانایی معمولا از طریق هواپیماهایی مانند F-۳۵ یا آواکسهای E-۷ فراهم میشود.
در حال حاضر، قزلالما بهتنهایی قادر به ایفای چنین نقشی نیست، اما میتواند در نقش «وینگمن» در کنار جنگندههای سرنشیندار عمل کند؛ نقشی که آینده جنگهای هوایی را شکل خواهد داد و در نسل ششم جنگندهها نیز محور اصلی خواهد بود.
نگاهی به رقبای جهانی
در سوی دیگر جهان، چین پیشروی سریعتری دارد. ویدیوی منتشر شده به مناسبت هفتاد و ششمین سالگرد نیروی هوایی این کشور، برای نخستینبار پهپاد رادارگریز GJ-۱۱ را در کنار جنگندههای J-۲۰ و جت جنگ الکترونیک J-۱۶D نشان داد؛ تصویری که از شکلگیری یک شبکه هماهنگ از پهپادها و جنگندههای نسل پنجم خبر میدهد.
در غرب، استرالیا و آمریکا نیز با پروژه مشترک Boeing MQ-۲۸ Ghost Bat در حال توسعه «وینگمن» پیشرفته خود هستند؛ پهپادی که احتمالا بهزودی اولین موشک AIM-۱۲۰ را آزمایش خواهد کرد و بهعنوان همراه F-۳۵ وارد میدان میشود.
چین حتی یک قدم جلوتر رفته و نسخه دو سرنشینه J-۲۰S را توسعه داده است؛ مدلی که صندلی دوم را ویژه کنترل همزمان چند پهپاد طراحی کردهاند.
جایگاه ترکیه در این رقابت جهانی
صنعت هوایی ترکیه هنوز راه درازی تا رسیدن به توانایی توسعه مستقل جنگنده بدون سرنشین در سطح آمریکا یا چین دارد. با این حال، موفقیت قزلالما در شلیک موشک BVR نشان میدهد که ترکیه توانسته با اتکا به شرکای غربی و تجربه گستردهای که در پهپادهای تهاجمی کسب کرده، خلأهای تکنولوژیک خود را یکییکی پر کند.
منبع: militarywatchmagazine
۳۲۲
