در یکی از برنامههای اخیر «عصر جدید» که با اجرای احسان علیخانی در شبهای نوروز ۱۴۰۱ از شبکه سه تلویزیون پخش میشود و امین حیایی، مجید اسماعیلی، کارن همایونفر و ژاله صامتی به عنوان داور در آن حضور دارند، ژاله صامتی که البته بهعنوان بازیگر و نه متخصص حوزه زبانها و گویشها شناخته میشود، در واکنش به اجرای یکی از شرکتکنندگان این برنامه که در حوزه خوانندگی هنر خود را به نمایش گذاشت و برخی داوران اجرای او را بکر و ملهم از طبیعت توصیف کردند، در بخشی از حرفهایش گفت: «اینجا اومدی یعنی تو اول باید شروع کنی کلاس بیان بری، لهجهات فراموش بشه، بتونی حرف بزنی، باید کتاب بخونی، باید ادبیات بدونی، باید شعر بدونی. این شکلی نیست…»؛ ماجرایی که در مدت اخیر واکنشهای متعددی را به دنبال داشته است. او البته به این جوان توصیه کرد که در زادگاه خود بماند و به شهرهای بزرگ نیاید.
در همین رابطه، سجاد سرگلی، مدرس ویرایش و نگارش، بهتازگی در یادداشتی که با عنوان «اظهارنظر ژاله صامتی درباره لهجه» در کانال تلگرامی خود منتشر کرده، آورده است: «اخیراً اظهارنظر ژاله صامتی، بازیگر و داور عصر جدید، درباره لهجه یک نوجوانِ شرکتکننده بسیار در رسانهها جنجالبرانگیز شد. صامتی در برنامه عصر جدید به آن نوجوان خواننده میگوید: «باید لهجهات فراموش بشه…».»
او نوشته این جمله واکنش بسیاری از مردم را برانگیخت و در ادامه به واکنش دکتر ناصر فکوهی، استاد دانشگاه تهران، در صفحه شخصی خود اشاره کرده و بعضی بخشهای آن را که با حرفهای تندی همراه است آورده است؛ از جمله اینکه «کاش به این خانم که شهرتش را ظاهرا مدیون بازی در چند سریال و فیلمفارسی سخیف و بیارزش است، بهجای تحقیر آن جوان، ده دقیقه فرصت داده میشد که برای ما بگوید فرق زبان، گویش، لهجه، زبان میانجی، زبانهای محلی، زبان قومی، زبان ادبی و زبان مردمی، خانواده زبانی، زبانهای کرئولی و… چیست. یا برایمان بگوید که از کجا باید فرهنگ موسیقی و ادبیات آموخت و یا سادهتر، اسم چند کتاب و چند قطعه موسیقی را که در هفته گذشته خوانده یا شنیده صرفاً بر زبان بیاورد تا ما هم بتوانیم ایشان را قضاوت کنیم…»
سرگلی سپس نوشته است: «چند نکته در این ماجرا به نظرم رسید که بد نیست بیان کنم:
۱. فعلاً به اینکه عصر جدید برنامه مفید و بهدردبخوری است یا برنامهای بیمحتوا و بیمصرف کاری ندارم. (به این موضوع در کانال الهیاتیک خواهم پرداخت.)
۲. در اینکه بسیاری از چهرهها (سلبریتیها)، چه هنری چه ورزشی، سواد درست و حسابی ندارند بحثی نداریم.
۳. فراموش نکنیم خانم ژاله صامتی استاد و بازیگر توانمندی است و اینگونه نیست که با بازی در چهار تا سریال و فیلمفارسی به این جایگاه رسیده باشد. او جزء بازیگران باسواد به حساب میآید و طبیعتاً ارزش و اهمیت لهجهها و گویشها را درک میکند.
۴. نمیدانم چرا وقتی میخواهیم کسی را نقد کنیم، باید او را لجنمال کنیم تا حق مطلبمان ادا شود.
۵. دکتر ناصر فکوهی، در کنار بسیاری از مردم کشورمان، بنابر دغدغههای ارزشمندشان، از اظهارنظر خانم صامتی رنجیدهخاطر شدهاند. اما آیا ضرورتاً باید با رفتارهای شبهفاشیستی بهسراغ مبارزه با فاشیسم برویم؟
۶. نمیخواهم نیتخوانی کنم، اما پیش از حملهور شدن به داور مسابقه، یک احتمال، آن هم بنابر بافت کلام و سابقه گوینده کلام، باز کنیم که شاید منظور او را درست درنیافتهایم.
۷. با توجه به بافت موقعیت و بافت کلام، بسیار بعید است که منظور ژاله صامتی این باشد که کسی با لهجه حرف نزند. توصیه او به آن نوجوان باصفا این است که باید فن بیان یاد بگیری و قابلیت بدون لهجه صحبت کردن را، آن هم بهاقتضای کار هنری، یاد بگیری. درواقع، داور برنامه داشت اقتضائات زیست جدید مهمان برنامه را پیش رویش ترسیم میکرد تا نتیجهای از این مطالب حاصل شود.
۸. فراموش نکنیم که رسانههای خبری در بزرگ کردن یک اتفاق نقش دارند. حساس بودن به مسائل زبانی خوب است، اما کاش جانب اعتدال را رعایت کنیم.
۹. به این هم توجه کنیم که بعضی هموطنان منتظر جرقهای بودند تا به رفتارهای علیه لهجه بتازند و این اتفاق بهانهای شد برای دیده شدن آتشی که زیر خاکستر مانده بود.
۱۰. درنهایت بسیار خوشحالم که مردم ما اینقدر به زبانها و گویشها و لهجههای کشورمان اهمیت میدهند و حساسیت میورزند و حواسجمعاند و درود بر کسانی که لهجه خود را کنار نمیگذارند و فراموش نمیکنند. کسی که لهجه دارد یک زبان یا گویش، یا دستکم یک فرهنگ، بیشتر از ما میداند.»
۵۷۵۷
