امسال روز ملی «هوای پاک» با شعار « هوای پاک، حقوق عامه، اراده ملی» برگزار میشود. «هوای پاکی» که برای بسیاری از شهروندان کلانشهرها بیشتر به یک خیال و آرزو بدل شده است تا واقعیت. سالها است که مراسم روز «هوای پاک» را برگزار میکنیم اما فقط مراسم برگزار کردهایم، دستگاههای ذینفع با برنامه های نمادین روز ملی «هوای پاک» را با هدف جلب افکار عمومی در کشور اجراء می کنند و این در حالی است که هر سال در فصل تابستان با افزایش آلاینده «ازن» و در زمستان با پدیده «وارونگی دما» روبرو میشویم.
به گفته کارشناسان محیط زیست، «آلودگی هوا» از دهه ۷۰ به ویژه در تهران و شهرهای صنعتی شدت یافته است. با توجه به شرایط کنونی هر روز شاهد قطع درختان و نابودی فضای سبز شهری هستیم و این در حالی است بسیار در تصفیه هوا موثر است، در حال حاضر خودرو سازان داخلی در فضای امن و بدون رقابت خودروهای بیکیفیت را تولید میکنند، و بخش عظیمی از نیروگاههای تولید برق ایران هم فسیلی و قدیمی است که تمامی این عوامل در کنار هم ایران به خصوص تهران را به یکی از آلوده ترین کلانشهرهای جهان بدل کرده است. به دلیل نبود سیستم مناسب حمل و نقل عمومی از شهروندان ناچار به استفاده از خودرو شخصی هستند که موجب ترافیک سنگین در محورها و شریانهای اصلی کلانشهرها میشود و بنزینهای کم کیفیت هم از عوامل مهم دیگر در شکل گیری آلودگی هوا است.
به گفته مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست، برای رفع آلودگی هوا در کلانشهرها، نیازی به هزینه کرد دولت نیست و میتوان با تصویب قوانین، سیاستگذاری، انجام اقدامهای مدیریتی و هماهنگی در اجرای برخی از مصوبات قانون هوای پاک، آلودگی هوا را کاهش داد، به عنوان مثال، در توسعه حمل و نقل عمومی، دولت باید سرمایه گذاری کند و تولید خودروهای کم مصرف، ارتقاء استاندارد خودروها و معاینه فنی موتورخانهها نیز نیازمند سیاست گذاری های جدید است.
پدیده «آلودگی هوا در کلانشهرها» یکی از رهآوردهای انقلاب صنعتی است که بدون در نظرگرفتن تخریب محیط زیست صورت گرفت و با توسعه صنعتی و افزایش کلانشهرها بر میزان و شدت آن روز به روز افزوده میشود.
از دهه های قرن بیستم، به دنبال مشاهده ارتباط میان آلودگی هوا و تخریب محیط زیست بسیاری از کشورهای ییشرفته صنعتی، تحقیقات و پژوهش هایی برای کنترل آلاینده ها آغاز کردند. از اواخر دهه ۱۹۶۰ جنبشهایی در سراسر جهان شرکت گرفت که به تخریب محیط زیست و آلودگیها واکنشهایی را نشان دادند. دانشمندان علوم طبیعی نسبت به آینده کره زمین هشدار دادند و فشارهای رسانه ها، تحریک افکار عمومی و شکل گیری سازمانهای مردم نهاد مزید بر علت شد تا مسئولان ومدیران مربوطه قوانین زیست محیطی را برای پیشگیری از تخریب محیط زیست به کار ببندند. با این وجود محیط زیست این روزها با سرعتی باورنکردنی در حال تخریب است و امروزه صاحبان رسانه های گروهی با آگاهی به وظایف سنگین خود در عرصه اطلاعرسانی، شفاف سازی و تبیین حقایق جامعه برای نقش بسزایی دارند. اتفاقهای زیست محیطی چیزی نیست که به سادگی از آن عبور کرد چه مشکلاتی که محیط زیست به روند توسعه وارد میکند و چه آن بخشی که محیط زیست قربانی توسعه بی رویه صنعت میشود. توجه مردم به تخریب روز افزون محیط زیست کشورمان که ناشی از سیاستگذاریها و برنامه ریزهای دولتمردان است، الزامی است.
در دهه های ۱۹۸۰ و۱۹۹۰ مفهوم « محیط زیست جهانی» تثبیت شد. با بروز مسائل زیست محیطی در دنیا مانند انقراض انواع جانواران و گیاهان، گرم شدن زمین ونازک شدن لایه ازن مفهوم «محیط زیست جهانی»مصداق کامل پیدا کرد که در کنار آن مفاهیم « اقتصادجهانی»، «ارتباطات جهانی» و «دهکده جهانی» قرار دارد. همان گونه که «محیط جهانی» در میان نقاط و مردم و مکانهای دور از هم، «شبکه جهانی روابط اجتماعی» میآفریند، محیط «دهکده جهانی» نیز بیانگر سطح دیگری از رابطه متقابل میان مردم و مکان دور از هم است.
تردیدی نیست، با توجه به اهمیت و نقش آموزش مردم برای آگاهیهای زیست محیطی باید از وسایل ارتباط جمعی بهرههای لازم را برد و دراین میان «تلویزیون» را شاید به جرات بتوان مهمترین «رسانه جمعی» نامید. رسانهای که با قدرت فوق العادهاش قادر است مردم را ساعتها به تماشا وادار سازد، بدون آن که گذشت زمان را متوجه شوند. با وجود تاثیرگذاربودن رسانه قدرتمندی چون «تلویزیون» مردم به دانستن موضوعات محیط زیست علاقمندند و هرچه معضلات و چالشهای محیط زیست در قالب برنامه ها وگزارشهای زنده پخش شود،مخاطبان بیشتری را به همراه خواهد داشت و با استفاده از برنامه های «رسانه ملی» تمایل زیادی به مشارکت در حفظ محیط زیست از خود نشان خواهند داد.
هرچه میزان آگاهی مردم از اهمیت حفظ محیط زیست بیشتر شود، خود را بیشتر مسئول حفظ آن می دانند وقطعاً در نحوه رفتار با محیط تغییراتی به وجود خواهند آورد ودر برابر هرتوسعه ای که منجر به تخریب محیط زیست پیرامونی خود شود، مقاومت خواهد کرد.
انتظاراتی که از «رسانه ملی » میشود داشت، شامل؛ افزایش اطلاعات عمومی محیط زیست و ارائه برنامه های آموزشی – فرهنگی، معرفی جامع از تنوع محیط زیست کشور وساخت برنامه های مربوط به روش های پیشگیری از ایجاد آلودگیهای محیط زیست است.
«هوای پاک، آب سالم و خاک سالم» جزو حقوق اولیه مردم است و همه حق دارند از محیط زیستی سالم برخوردار باشند و این که رسانه های جمعی اعم از رادیو، تلویزیون، مطبوعات، مجلات و غیره فارغ از اهر اندیشه سیاسی و به دور از مسائل حاشیهای باید بتوانند بدون محدودیتی تخریب و ویرانی محیط زیست را بازگو کنند.
*کارشناس رسانه سازمان حفاظت محیط زیست
بیشتر بخوانید:
هشدار مدیرکل محیط زیست لرستان به واحدهای آلاینده صنعتی
اظهارات جالب رییس سازمان استاندارد درباره کیفیت خودروها
۴۷۲۳۱
