امام حسن بن علی بن ابی طالب(ع) چهارمین شخصیت آل عبا، دومین ، از طایفه خوش نام و اصیل ” بنی هاشم ” می باشد که در پانزدهم ماه مبارک رمضان سال دوم و به روایتی صحیح تر، سال سوم هجری قمری در حیات جدش پیامبراکرم(ص) در مدینه منوره دیده به جهان گشود. در این شب هیاهویی در آسمان ها و زمین ، و مدینة الرسول بوجود آمده بود.
این شور و شوق به آن شبی باز می گردد که ستاره ها در آسمان مدینه برای سرک کشیدن و دیدن دیدگان تازه گشوده نوزاد نیمه ماه رمضان ، همه وبیش از هر شب به آسمان آمده وتنها برای شوق دیدار این نوزاد وکودک آفتاب ، سو سو می زدند. تولد این نوزاد ، که نخستین فرشته زمینی خاندانی آسمانی، در زمین بود که پروردگار در باره آنان در کتاب فرو فرستاده اش ( قرآن) خود فرموده است که : إنً الله یرید أن یذهب عنکم الرًجس ویطهًرکم تطهیرا ، هیاهویی در مدینة الرسول بپاکرده بود.
در تمام خانه ها و محله های دور و نزدیک شهر، از “قبا” گرفته تا “عوالی “و “عصبه “تا “مهزور” و وادی ” مذینیب” تا ” وادی رانوناء ” ، در خانه های مهاجرین و انصار مدینه ، از بنی حارثه وبنی معاویه وبنی عمرو بن عوف وبنی بیاضه وبنی ساعده وبنی سلمه و دهها قبیله دیگر که در جای جای این پهنه از دشت، دور ونزدیک از یثرب پیشین و مدینة الرسول کنونی ، سکونت داشتند ، همه سخن از مولود تازه خانه دخت رسول الله ص وهمسر علی ع را نقل مجالس وگفتگوی خود ، داشتند.
در این هنگام وشب بود که تمام هیاهوهای دلهره آوری که هر روز به گونه ای شهر وساکنینش را به لرزه در می آورد ، به سکون وآرامش باز گردانیده وانصار ومهاجرین ، لحظات شیرین وزیبایی را همگام با خوشی وسروری که در خانه علی ع وبانوی دو جهان رخ نموده بود ، همراهی می کردند.
در هر انجمنی، محور سخن، مولود تازه مدینه ونواده رسول ص بود!
باد نیز در این هنگام که خود را نیز به نوایی از برکت این خانه ومولود رساند، از هرسو به مدینة الرسول به وزیدن نهاد، و شاخه های نخلستانها و برگ و سٓعٓفْ های آنها ، به حرکت در آمد و چه نوای زیبایی را که نشان از شادی این موجودات گیاهی بود، در پیرامون مدینة الرسول بوجود آورده و باد همه موانع خود را در نوردیده و به سوی مسجد النبی وخانه علی ع و فاطمه ع ره می سپرد.
آری نخستین سبط پیامبر ص ، یعنی امام حسن مجتبی ، کریم أهل بیت دیده به جهان گشوده بود. ساعتی از افطار سپری نشده بود که زنان مدینه ، کودکان ونوجوانان دختر وپسر خود را برای اظهار شادی از تولد این نوزاد ، به سوی خانه یاد شده فرستاده واین جماعت با شور وشور کودکانه ونوجوانانه خود ، هیاهویی را به پاساختند. گروهی بر طبل وگروهی بر کاسه وبشقاب های فلزی وگروهی با کف زدن ، اشعار زیبایی را سرودند که پس از چهارده قرن هنوز این سنت زیبا در شهرهای شیعه نشین عراق از نجف وکربلا وحله وناصریه وکوت وبغداد وکاظمین و.. گرفته تا شهرهای جنوبی ایران یعنی خوزستان وخرمشهر وآبادان ، در شب نیمه ماه مبارک رمضان ادامه داشته وکودکان ونوجوانان با پوشیدن لباس های شاد محلی خود به خیابانها وکوچه ها ، سرازیر می گردند.
این نوزاد آسمانی ، پدرش امام علی ابن ابی طالب(ع)، جانشین و داماد پیامبر(ص) و نخستین امام شیعه و مادرش حضرت فاطمه زهرا(س) دختر رسول گرامی اسلام(ص) و برترین زنان جهان آفرینش است.
امام حسن مجتبی(ع) در فضا و خانواده ای دیده به جهان گشود که مهبط وحی و محل نزول فرشتگان الهی بود؛ همان خانواده ای که به گواهی قرآن مجید، تمامی اعضای آن، پاک و پاکیزه بوده و هیچ گونه پلیدی و پلشتی در آن ها راه ندارد [ اِنَّما یُریدُ اللّهُ لِیُذهُبَ عَنکُمُ الرِّجسَ اَهلَ البَیتِ وَ یُطهِّرَکُم تَطهیراً و بدین جهت مورد تحسین و تمجید مکرر خداوند متعال در قرآن کریم قرار گرفته اند.
امام حسن مجتبی(ع) نخستین فرزند حضرت علی (ع) و فاطمه زهرا(س) بود، بدین جهت تولد وی ، موجب شادمانی آن دو و پیامبر اسلام(ص) و تمامی محبان اهل بیت(ع) گردید.
پیامبر(ص) در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه خواند و بنا به درخواست پدر و مادرش، از جانب خدای متعال، نام “حسن” را برایش برگزید.
پیامبر خدا (ص) در تولد و تربیت امام حسن مجتبی (ع) اشراف کامل داشت. بدین جهت در هفتمین روز تولد وی دستور داد گوسفندی برای عقیقه او قربانی نمایند و در میان نیازمندان تصدق کنند.
پیامبر (ص) در باره امام حسن مجتبی (ع) روایات فراوانی دارد که بیان همه آن ها در این مختصر نمی گنجد و تنها این حدیث شریف نبوی را تیمّناً و تبرّکاً در این جا نقل می کنم:
اِنَّ هذا ریحانتی وَ اِنَّ اِبنی هذا سَیّدٌ سَیُصلح اللّه بِه بَین فِئَتین من المسلمین.
یعنی: همانا این (حسن ) ریحانه من است و این فرزندم سید و سروری است که به زودی خدای سبحان به واسطه او میان دو گروه از مسلمانان را صلح و سازش خواهد داد.
لقب های امام حسن مجتبی (ع) عبارتند از: سبط اکبر، سبط اول، طیب، قائم، حجت، تقی، زکی ، مجتبی ، وزیر، اثیر، امیر، امین، زاهد و برّ.
لیکن معروفترین آن ها، لقب شریف “مجتبی” است و شیعیان وی را “کریم اهل بیت” می نامند. کنیه وی، ابومحمد بوده است.
امام حسن مجتبی (ع) مور علاقه شدید پیامبراسلام(ص) بود، بدین جهت از آغاز طفولیت در دامن مهرانگیز جدش رسول خدا(ص)، پدرش امیرمؤمنان علی(ع) و مادرش فاطمه زهرا(س) رشد و کمال یافت و به عنوان یک انسان کامل و یک امام عادل و شایسته برای جهانیان به ارمغان آورده شد.
پیامبراسلام(ص) در حدیثی، درباره مقام و فضیلت نور دیده اش حسن مجتبی(ع) فرمود: اما حسن، به درستی که وی پسر و فرزند من و از من است. او نور چشمم، روشنایی قلبم و میوه دلم می باشد. وی ، سرور جوانان اهل بهشت و حجت خدا بر امت است. فرمان او، فرمان من است و گفتار او، گفتار من است. هر که از او پیروی کند، از من پیروی کرده است و هر که از دستور او سرپیچی کند، از من سرپیچی کرده و از من نیست. من هر گاه به او نظر می کنم به یاد جریانات پس از خود می افتم که وی را تضعیف می کنند؛ حال او به همان گونه ادامه می یابد، تا این که از روی ستم و دشمنی ، وی را با زهر به شهادت می رسانند. در آن هنگام، فرشتگان آسمان در مرگش گریه می کنند. هم چنین هر چیزی (در روی زمین) از جمله پرندگان آسمان، ماهی های دریاها و اقیانوس ها در فقدان او سوگوارند.
به هر روی این امام همام هفت سال و نیم حیات با برکت جدش رسول خدا (ص) ، نزدیک به هشت سال زندگی با صفا و صمیمی مادرش فاطمه زهرا (س) ، بیست و شش سال عمر با برکت پدرش امیر مؤمنان (ع) و چهل و شش سال از عمر برادر گرامی اش امام حسین (ع) را درک و در هفتم صفر سال ٥٠ هجری قمری توسط همرش جعده بنت اشعث مسموم و در ٤٧ سالگی در مدینه جدش رسول خدا (ص) به شهادت رسید و در قبرستان بقیع مدفون گردید.
ای کریم اهل بیت! تولدت مبارک.
ای ابو الحسن، ای سرور مومنان و ای برادر پیامبر ص ، و ای بانوی بزرگ دو جهان! عیدی ما را خادمی خود وخاندانت قرار ده و سلامتی و آرامش و سکون را به جامعه بشریت باز گردان! آمین.
* خادم افتخاری اعتاب مقدسه عراق و عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران