مزرعه‌داری که حتی یک قطره آب هدر نمی‌دهد/ «مدیریت مصرف» از خانه تا مزرعه با چند ابتکار ساده

خبرگزاری فارس همدان؛ دقیقا در بحبوحه کم‌آبی که چشم امید همه ما به اتاق‌های کارشناسان و مدیران دوخته شده تا راهی برای حل معضل آب پیدا کنند، علی خلیلی مزرعه‌دار فامنینی با چند ابتکار ساده و صدالبته دلسوزانه راهکاری یافته و آغوش زمین را چنان آراسته تا با استفاده از نزولات با سخاوت آسمانی آب مزرعه پرورش شترمرغ‌اش را تامین کند.

راهکارهای آقای خلیلی با بهره‌گیری از لوله‌های پلاستیکی و چند بست تحقق پیدا کرده و حالا این مزرعه‌دار ذره‌ای آب به جز آب باران استفاده نمی‌کند و رزق و روزی‌اش را به قطرات زلال باران گره زده و منابع زیرزمینی را به آیندگان سپرده است.

او علاوه بر مزرعه گلخانه‌ای هم در حیاط کوچک خانه‌اش بنا کرده و به قول خودش با آب پاک آشپزخانه و حمام آبیاری این گلخانه صیفی و سبزی را انجام می‌دهد، دغدغه آقای خلیلی ستودنی است و گویا برخواسته از زمان‌های دیرین است زمانی که آب در مزرعه پدری‌اش فراوان و هنوز منابع زیرزمینی با استفاده بی‌رویه از بین نرفته بود.

دغدغه آب خلاقیت ایجاد کرد

این مزرعه‌دار میانسال و خوش‌ذوق معتقد است ما حق نداریم آب‌های زیر زمین را استفاده و تمام کنیم، حق ما همین میزان نزولات آسمانی است و با مدیریت صحیح می‌توانیم امور باغداری و دامداری را انجام دهیم و نیازی به استفاده بی‌رویه نیست.

او می‌گوید: دغدغه آب را از دوران بچگی داشتم و به فکرم رسید که گلخانه‌ای در داخل خانه با جمع‌آوری آب‌های به هدررفته آشپزخانه و حمام با همکاری خانواده بنا کنم.

دو نوع آب در آشپزخانه و حمام داریم، یک آب آلوده به مایع ظرفشویی و مواد شوینده است و دیگری آب وضو یا شستشوی سبزی و میوه بدون شوینده‌ها که «آب پاک» نام دارد بنابراین مسیر آنها را از داخل سینک ظرفشویی جدا کردم، با این اقدام سه هدف به دست آمد به طوری که مدیریت مصرف آب در  صدر اهداف قرار گرفت، از طرفی هم تولید خانگی محقق و نیاز به تأمین مایحتاج خانه از بیرون نبود، سوم آنکه تفرجگاهی در خانه ایجاد شد که نه تنها برای خانواده بلکه برای اقوام هم کارکرد دارد و از این فضای سرسبز لذت می‌برند.

 حتی در بعد کلان‌تر به قضیه نگاه کنیم، بر کاهش ترافیک شهری هم موثر است و نیاز به رفتن به فضای سبز را کاهش می‌دهد خلاصه اینکه با هدف صرفه‌جویی آب خانه‌های اطراف هم که به اقوام اختصاص دارد تفکیک آب را انجام دادیم و آب زلال به دست آمده را به سوی گلخانه هدایت می‌کنیم.

ناگفته نماند افرادی که حیاط ندارند می‌توانند در پشت بام‌ها گلخانه نقلی بنا کنند و با مدیریت آب پاک به تولید سبزی و صیفی‌جات بپردازند.

شترمرغ‌ها با آب باران جان می‌گیرند

خلیلی تنها به احداث گلخانه بسنده نکرده و برای مزرعه پرورش شترمرغ‌اش هم تدبیر این چنینی اندیشیده است و آب مورد نیاز پرورش شترمرغ‌ها را  با چند ابتکار ساده و از آب باران و نزولات آسمانی جمع‌آوری می‌کند.

این تولیدکننده خوش ذوق بیان می‌کند: مزرعه شترمرغ را از سال ۸۲ راه‌اندازی کردم اما از ۱۰ سال پیش آب چاه خشک شده با این حال با بکاری‌گیری از وسایل ساده مزرعه را سرپا نگاه داشتم، کل پشت بام دامداری را لوله کشی کرده و ناودان زدم تا جایی که اجازه هدررفت قطره‌ای آب را ندادم.

با ساخت آب انباری آب جمع آوری شده را نگهداری کردم به نحوی که آب جمع شده در زمستان را در تابستان و حتی پاییز هم استفاده می‌کنم، البته از وقتی کار را توسعه دادم و فاز دوم پرورش شترمرغ راه‌اندازی شد آب انبار کفاف نمی‌دهد و باید یک انبار دیگر بسازم با این وجود در مجموع با آب باران نیاز مزرعه را تأمین می‌کنم.

خدا را شکر رزق و روزی خانواده‌ام با همین فکر تامین می‌شود و از کم آبی رنج نمی‌بریم.

آبیاری باغ انگور با مدیریت آب مصرفی شترمرغ‌ها

خلیلی در ادامه می‌گوید: برای جلوگیری از هدررفت آب باید به مسائل ساده توجه کرد به طور مثال هر شتر مرغ روزانه به ۱۰ لیتر آب برای آشامیدن نیاز دارد، اما نحوه آب خوردنش باعث می‌شود که یک دهم این آب پرت شود، بنابراین یک قسمت شیب‌دار تعبیه و روزانه یک سطل آب که قبلا از بین می‌رفت و باعث می‌شد محل رفت و آمد شترمرغ‌ها به حالت گل و لای درآید را ذخیره کردم.

 همان آب ذخیره شده را به مصرف تاکستانی می‌رسانم که اطراف دامداری ایجاد کردم به این ترتیب  آبی که قبلا از نظر بهداشتی تهدید بود و به تولید آسیب می‌رساند به پرورش محصول انگور می‌انجامد.

 ضمن اینکه هر روز این آبخوری را شستشو می‌دهم و آب حاصل از شستشو را هم نمی‌گذارم هدر رود پس یک سطل ۲۰ لیتری درست کردم که از دو طرف باز است و آب مورد نیاز تاک‌ها را تأمین می‌کند و کفاف ۶۰ اصله تاک انگور را می‌دهد.

نگاه کشاورز باید به آسمان باشد

نگاه خلیلی به آسمان است، برخلاف بسیاری که برای تأمین آب به زمین چشم دوختند او آغوش زمین را چنان آراسته تا تک تک قطره‌های باسخاوت باران را در خود جای دهد و آنها را تکریم کند، چنان که علاوه بر پشت بام دامداری سراسر حیاط که گردشگاه پرندگان است را طوری طراحی کرده تا با یک شیب ملایم به سمت باغ هدایت و در آب انبار ذخیره شوند.

حالا او طرح بزرگتری در سر دارد که با اجرایش می‌توان آب مزارع بزرگتر را هم تأمین کرد.

این کشاورز باسابقه در این رابطه می‌گوید: آن موقع که آبیاری به صورت غرقابی بود هم با هدررفت آب مشکل داشتم به همین دلیل در سال ۶۹ جوی آب مزرعه پدری را سیمانی کردم تا آب کمتر از بین برود، اما امروز طرحی دارم که لزومی ندارد از زیر زمین آب بکشیم با همین آب باران می‌شود باغداری و دامداری کرد، هرچند تاکنون مسؤولان توجهی به این طرح نداشتند.

 عزمم را جزم کردم وقتی به توان مالی برسم خودم این طرح را پیاده کنم و اگر مسؤولان همت و کمک کنند زودتر قطعا انجام می‌شود، به تسهیلات زیادی هم نیاز ندارد و تنها باید آب‌انبارهای مناسبی احداث کرد.

پس روزی من کشاورز زیر زمین نیست و اگر این منابع را مصرف کنم سهم آیندگان را خوردم؛ ما باید خودمان را با نزولات آسمانی وفق دهیم  چراکه زیرزمین ذخیره‌گاهی برای آیندگان است و با مصرف بی‌رویه مدیون آنها خواهیم شد، به نظرم با مدیریت مصرف می‌شود به حق خودمان قانع باشیم.

ایده‌ای که هیچ وقت شنیده نشد

این باغدار متعقد است که امور آب و جهاد کشاورزی دلیل اصلی هدررفت آب هستند، چراکه اولی آب را مدیریت نمی‌کند و دومی تنها به فکر افزایش تولید محصولات است، به گفته او مهندسان باید با آینده‌نگری درباره منابع آبی امروز تصمیم‌گیری کنند.

خلیلی یادآور می‌شود: امور آب نام خود را مدیریت آب منطقه‌ای گذاشته اما آب را مدیریت نکرده، ما باید به تناسب بارش‌ها اجازه برداشت آب از زیر زمین را می‌دادیم درحالی که در طول ۳۰ سال تمام آبی که طی هزاران سال جمع‌آوری شده بود را مصرف کردیم.

 من ایده خود را با اداره امور آب در میان گذاشتم اما فقط با کلمه خوب است ماجرا را پشت گوش انداختند و تا کنون حتی یک بازدید هم انجام ندادند، اگرچه دیر یا زود ناگزیر می‌شوند مدیریت مصرف آب را سرلوحه کارهایش قرار دهند

حتی می‌توان گلخانه‌ها را با نزولات آسمانی مدیریت کرد و یا حداقل بخش عمده‌ای از آب مورد نیاز آن تأمین شود و تا حد امکان به منابع زیر زمینی دست درازی نکرد.

او به طور جدی معتقد است که باید بر روی باغداری و دامداری بدون آب زیرزمینی فکر کنیم و اتفاقی که شدنی است هم از نظر اقتصادی به صرفه است و آورده خوبی برای کشاورز به همراه دارد.

علی خلیلی تنها نگاهش را تغییر داده و توانسته از یک تهدید فرصت بسازد، به نظر می‌رسد کارشناسان هم باید خارج از محل خدمتشان به افرادی که در این راه فکر کردند و به راهکارها رسیدند توجه کنند، قطعا مدیریت مصرف آب اتفاقی شدنی است و می‌توان مشکلات امروزی را رفع کرد کافی است مانند آقای خلیلی دغدغه آب را داشته باشیم.

انتهای پیام/89033/ق