فوبیا چیست و چه علائمی دارد؟/ این نوع ترس را جدی بگیرید!
فوبیا چیست و چه علائمی دارد؟/ این نوع ترس را جدی بگیرید!
فوبیا یا ترس واکنش بیش از حد و غیر منطقی است. اگر فوبیا داشته باشید، هنگامی که با منبع ترس مواجه میشوید، ممکن است حس عمیقی از نگرانی و یا ناامیدی در شما ایجاد شود. این ترس میتواند یک مکان، موقعیت یا شیء خاص باشد. بر خلاف اختلالات اضطراب عمومی، فوبیا معمولا به چیزی خاص مرتبط میشود.
فوبیا چیست؟
تاثیر فوبیا میتواند متفاوت باشد؛ میتواند فقط کمی آزار دهنده باشد یا میتواند شما را به شدت ناتوان کند. افراد مبتلا به فوبیا اغلب متوجه میشوند که ترس آنها غیر منطقی است اما قادر نیستند کاری برای مقابله با این ترس انجام دهند. چنین ترسهایی میتوانند کار، مدرسه و روابط شخصی را مختل سازند.
علل فوبیا
عوامل ژنتیکی و محیطی میتوانند موجب ترس و اضطراب شوند. کودکانی که یکی از بستگان نزدیک آنها دچار اختلال اضطراب باشد بیشتر در معرض خطر ابتلا به فوبیا هستند. تجربه حوادث ناگوار، مانند غرق شدگی، میتواند موجب بروز فوبیا شود. قرار گرفتن در فضاهای بسته، ارتفاع بسیار زیاد و گزش حشرات و یا حیوانات میتوانند منابع فوبیا باشند. افراد مبتلا به شرایط جسمانی یا مشکلات خاص سلامتی، اغلب فوبیا دارند. افرادی که دچار ضربه یا آسیب مغزی شدهاند احتمال زیادی وجود دارد که دچار فوبیا شوند. سوء مصرف مواد و افسردگی نیز با فوبیا مرتبط است. فوبیا علائم خاصی از بیماریهای شدید روانی مانند اسکیزوفرنی دارد. در اسکیزوفرنی، افراد دارای توهمات بصری و شنیداری، خیالات باطل، پارانویا، علائم منفی مانند ناتوانی در لذت بردن و علائم آشفتگی یا در هم ریختگی هستند. فوبیا ممکن است غیر منطقی باشد، اما افراد مبتلا به فوبیا در آزمونهای واقعی بیماری خود را نشان دادهاند.
آگروفوبیا
آگروفوبیا یا ترس از حضور در مکانهای شلوغ؛ آگروفوبیا ترس از مکانها یا موقعیتهایی که نمیتوانید از آنها فرار کنید. خود کلمه آگروفوبیا به ترس از فضاهای باز اشاره دارد. افراد مبتلا به آگروفوبیا از وجود جمعیت زیاد در خارج از منزل میترسند. آنها اغلب از موقعیتهای اجتماعی اجتناب میکنند و در خانههایشان میمانند. بسیاری از افراد مبتلا به آگروفوبیا از آن میترسند که در مکانی که نمیتوانند فرار کنند، دچار حمله هراس شوند. افراد مبتلا به مشکلات سلامتی مزمن ممکن است از این مسئله ترس داشته باشند که در یک منطقه عمومی یا جایی که هیچ کمکی در دسترس نباشد، نیاز به اورژانس پزشکی داشته باشند.
فوبیای اجتماعی
فوبیایی اجتماعی به عنوان اختلال اضطراب اجتماعی نیز نامیده میشود. این نوع فوبیا نگرانی شدید در مورد شرایط اجتماعی است و میتواند منجر به خود انزوایی شود. ترس اجتماعی میتواند به حدی شدید باشد که ساده ترین تعاملات، نظیر سفارش دادن در رستوران یا پاسخ دادن به تلفن، باعث وحشت شوند. افراد مبتلا به فوبیای اجتماعی اغلب به اجتناب از رویارویی با موقعیتهای عمومی عادت میکنند.
انواع دیگر فوبیا
بسیاری از افراد از موقعیت یا اشیاء خاصی متنفرند، اما در مورد فوبیای واقعی، ترس باید در زندگی روزمره تداخل ایجاد کند. در اینجا چند مورد از رایج ترین موارد فوبیا ارائه میشوند: ترس از سخنرانی عمومی: این نوع فوبیا به عنوان اضطراب عملکرد یا ترس از صحبت در مقابل مخاطبان و حضار، شناخته شده است. افراد مبتلا به این نوع فوبیا، علائم فیزیکی شدید دارند؛ حتی زمانی که فکر میکنند که در مقابل گروهی از مردم قرار دارند. درمان میتواند شامل گفتار درمانی یا دارو باشد.
ترس از ارتفاع: این نوع فوبیا ترس از ارتفاعات است. افراد مبتلا به این نوع فوبیا از کوهها، پلها و یا طبقات بالای ساختمانها اجتناب میکنند. علائم این فوبیا شامل دَوَران سر، سرگیجه، عرق کردن و احساس بیهوش شدن و یا از دست دادن هوشیاری است.
ترس از فضای بسته: این نوع فوبیا ترس از فضاهای بسته و یا تنگ است. در صورتی که بیمار از رانندگی در ماشین یا سوار شدن آسانسور اجتناب کند، میتواند بسیار ناتوان کننده باشد.
ترس از شب و تاریکی: ترس از شب تقریبا همیشه به عنوان ترسی معمول از دوران کودکی آغاز میشود. هنگامی که این ترس از دوران نوجوانی میگذرد، فوبیا در نظر گرفته میشود.
ترسهای اجتماعی : افرادی که از لحاظ ژنتیکی مستعد اضطراب هستند ممکن است در معرض خطر ابتلا به فوبیا باشند. سن، وضعیت اجتماعی اقتصادی و جنسیت به نظر میرسد تنها برای انواع خاصی از فوبیا عوامل خطر محسوب شوند. به عنوان مثال، زنان بیشتر احتمال دارد که دچار انواع فوبیا حیوانی شوند. کودکان و یا افرادی که دارای وضعیت اقتصادی اجتماعی پایینی هستند احتمال بیشتری دارد به ترسهای اجتماعی مبتلا شوند.
علائم فوبیا
شایعترین و ناتوان کننده ترین نشانه فوبیا عبارتند از:
تپش قلب و افزایش ضربان تنگی نفس صحبتهای بریده یا ناتوانی در صحبت کردن خشکی دهان ناراحتیهای گوارشی حالت تهوع بالا رفتن فشار خون لرز درد یا تنگی قفسه سینه احساس خفگی سرگیجه یا سیاهی رفتن چشم عرق کردن شدید احساس قریب الوقوع بودن تهدید
تکنیکهای درمانی
درمان برای فوبیا میتواند شامل تکنیکهای درمانی، داروها یا ترکیبی از هر دو باشد. درمان رفتاری شناختی. درمان رفتاری شناختی معمول ترین درمان برای انواع فوبیا است. این نوع درمان شامل قرار گرفتن در معرض منبع ترس در یک محیط کنترل شده است.این درمان میتواند حساسیت فرد را به منبع ترس کم کند و اضطراب را کاهش دهد. این درمان بر شناسایی و تغییر افکار منفی، باورهای ناکارآمد و واکنشهای منفی به وضعیت هراس آور تمرکز دارد.
دارو درمانی
داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد اضطراب میتوانند به کاهش واکنشهای احساسی و فیزیکی نسبت به ترس کمک کنند. اغلب ترکیبی از دارو و روان درمانی بیشترین تاثیر را دارد. اگر دچار فوبیا هستید، بسیار مهم است که به دنبال درمان باشید. غلبه بر فوبیا میتواند دشوار باشد، اما امکان پذیر است. با درمان مناسب، میتوانید یاد بگیرید که ترس خود را مدیریت کنید و یک زندگی سازنده و موفق داشته باشید
ترس از عامل مشخص را فوبیا گویند
جمال شمس،استاد روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره فوبیا گفت: موقعی که انسان در شرایط و موقعیتی قرار میگیرد و از یک فاکتور و عامل مشخص دچار نگرانی و وحشت میشود را فوبیا یا ترس میگوییم. مثلا فرد با سگ مواجه و دچار وحشت میشود و آن را ترس میگوییم.
ترس از عامل نامشخص را اضطراب گویند
وی ادامه داد: گاهی از یک چیز نامشخص و نامعین است که آن را اضطراب میگوییم. موقعی که عامل تهدید کننده مشخص باشد ترس و اگر عامل تهدید کننده مشخص نباشد اضطراب گویند.
استاد روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اضافه کرد: هراس حمله اضطرابی شدید است که پانیک میگویند و در این حال شخص احساس میکند قلبش میخواهد بایستد و طپش قلب و علائم جسمی مختلف دارد.
شمس متذکر شد: فوبیا ترس از یک عامل تهدید کننده مشخص را گویند که انواع مختلف دارد و از ترس از عوامل محیطی مثل حیوانات، رعد و برق یا ترس از موقعیتهای خاص مثل ترس از ارتفاع یا ترس قرار گرفتن در جمع آدم های غریبه که ترس اجتماعی گفته میشود.
وی افزود: معمولا این افراد کسانی هستند که از انشا خواندن، سخنرانی و کنفرانس دادن خودداری کرده و احساس میکنند مردم اینها را بررسی و زیر نظر دارند.
استاد روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بیان داشت: یکسری افراد ترس از خون و جراحات دارند که بسته به اینکه کدام یک از اینها باشد میتواند عوامل ژنتیک نیز نقش داشته باشد.ترس از ارتفاع، ترس از محیط های اجتماعی در اواخر نوجوانی و اوائل جوانی شروع میشود و ترس از رعد و برق و حیوانات در کل زندگی میتواند باشد.
فوبیا درمانپذیر است
شمس درباره درمان پذیر بودن فوبیا،گفت: فوبیا درمان دارد و غالبا درمانهای غیر دارویی و رفتاری است و توسط روانشناسان بالینی انجام میشود.گاهی ممکن است فرد عوارض این مشکلات را پیدا کند؛ مثلا فرد به علت هراس اجتماعی که دارد و در موقعیتهای مختلف دچار مشکل شده دچار افسردگی باشد.
وی تصریح کرد: معمولا بهتر این است روانپزشک معاینه اولیه کند و اگر دید فرد خالص فوبیا داشت به روانشناس بالینی ارجاع می دهد.
بیشتر بخوانید:
درباره «وسواس فکری» چه میدانید؟/ توصیههایی برای درمان و مقابله با وسواس فکری
علائم خستگی بحران چیست و چطور با آن مقابله کنیم؟
۳۵۲۳۶
