تینا مزدکی: سیاره اورانوس توجه زیادی را به خود جلب کرده و دانشمندان زیادی خواستار پیوستن به مأموریت سفر به این سیاره مرموز هستند. اخترشناسان در فراخوانی درخواست پیوستن ناسا به این مأموریت را مطرح کردهاند تا موفقیت یکی از جاهطلبانهترین مأموریتهای فضایی را که برای پرتاب در این قرن برنامهریزیشده است، تضمین کنند.
این فراخوان در مجله نیچر و در سرمقاله ویژهای انجام شد که از آژانس فضایی اروپا (ESA) خواست تا با ناسا همکاری بینالمللی داشته باشد. چنین همکاریهایی تضمین میکند که مأموریت اورانوس که شامل قرار دادن فضاپیمایی روباتیک در مدار سیاره و پرتاب کاوشگری در جو غلیظ و یخزده آن است، بهموقع و با بودجه کامل انجام میشود.
اخترفیزیکدانان میگویند پیوستن به پرواز فضایی روباتیک به مقصد سیاره مرموز اورانوس، فرصتی برای شرکت در مأموریتی پیشگامانه است. توسعه این ماموریت ۱۰ سال زمان میبرد و خود سفر به اورانوس نیز ۱۲ تا ۱۵ سال طول خواهد کشید.
سرمقاله تحریککننده
نویسندگان سرمقاله، اولیویه موسیس، استاد اخترفیزیک در دانشگاه اکس مارسی و رابین کاناپ اخترفیزیکدان آمریکایی، از مؤسسه تحقیقاتی ساوثوست در بولدر کلرادو، میگویند: «مشارکت نداشتن اروپا در چنین مأموریت پیشگامانهای، دانشمندان، مهندسان و تکنسینهای درگیر در اکتشافات فضایی را در سراسر اروپا که علاقه زیادی به سیارات و جستجوی حیات فرازمینی دارند، تضعیف خواهد کرد.»
ایجاد شراکت اروپا و آمریکا برای مأموریت اورانوس بیسابقه نخواهد بود. سال ۲۰۰۴، سفینه فضایی روباتیک کاسینی ناسا به سیاره زحل رسیده و کاوشگر «هویگنس» را که توسط اسا (آژانس فضایی اروپا) ساخته شده بود، رها کرد تا با چتر نجات روی قمر تایتان فرود بیاید و دنیایی با سطح ترد و شکننده و دریاچههایی از هیدروکربنهای مایع آشکار کند. این مأموریت مشترک بهعنوان نمایشی کلاسیک از مزایای همکاری بینالمللی در پروازهای فضایی در نظر گرفته میشود.
موسیس و کاناپ در سرمقاله خود استدلال میکنند که اگر Esa از شانس پیوستن به مأموریت اورانوس استفاده نکند، باید کنسرسیومی از کشورهای اروپایی ایجاد شود تا کاوشگری را بسازند که از سفینه اصلی ساخت ایالاتمتحده آزاد میشود. بریتانیا که سابقه خوبی در ایجاد سرمایهگذاریهای تعاونی در فضا دارد، میتواند نقشی کلیدی در این سرمایهگذاری ایفا کند.
اهمیت سیاره اورانوس
دانشمندان میگویند اورانوس دارای ویژگیهایی است که به آن اهمیت علمی خاصی میدهد. درحالیکه بقیه سیارات منظومه شمسی ما مانند فرفرهای چرخان تقریبا عمود بر صفحه مدار خورشید به دور خودشان میچرخند (گردش وضعی)، اورانوس گویی گردنش شکسته و محور دورانش روی صفحه مداری خوابیده است. هرچند اورانوس دورترین سیاره از خورشید نیست، اما سردترین سیاره بزرگ منظومه شمسی به شمار میرود.
اورانوس همچنین فصلهایی بسیار طولانی را تجربه میکند. هر قطب این سیاره دهها سال غرق در نور خورشید است و پسازآن دهها سال تاریکی مطلق را میگذراند. بااینحال، تنها یک کاوشگر فضایی از اورانوس بازدید کرده است: در زمستان ۱۹۸۶ / ۱۳۶۴، وویجر ۲ از کنار آن گذشت و دنیای آبی کمرنگ و بیخاصیتی را با خانوادهای از قمرها نشان داد. از آن زمان هیچ دیدار زمینی با این سیاره اتفاق نیفتاده است.
فرصت تاریخی
بااینحال از حدود دو سال پیش توجه منجمان به این سیاره جلب شد. در آن زمان آکادمی ملی علوم ایالاتمتحده گزارشی را منتشر کرد که از ناسا میخواست تا کاوشگر اورانوس را بهعنوان مأموریتی با اولویت بالا برنامهریزی و پرتاب کند. دیدگاههای آکادمی (فرهنگستان علوم) تأثیر بسیار زیادی دارد و این امر ناسا را تحتفشار قرار داده است تا در آینده نزدیک، سفینهای فضایی به اورانوس پرتاب کند.
دو دلیل کلیدی در پشت سفر به اورانوس نهفته است. دلیل اول: منظومه شمسی از سه دسته سیارات تشکیلشده است: جهانهای خاکی درونی عطارد، زهره، زمین و مریخ. دو غول گازی مشتری و زحل که دورتر از خورشید قرار دارند و سپس، در لبه منظومه شمسی، اورانوس و نپتون. این غولها بهعنوان غولهای یخی شناخته میشوند زیرا قطر آنها چهار برابر زمین است و دارای مقادیر زیادی متان، آب و سایر مولکولهای یخزده در جو خود هستند.
این ویژگی اورانوس و نپتون همیشه جزو جذابیتهای منظومه در نظر گرفته میشد، اما بهاندازه کافی جالب نبود تا پرتاب کاوشگری اختصاصی را توجیه کند. اما طی دهههای اخیر،منجمان با مجموعهای از تلسکوپهای جدید قدرتمند و کاوشگرهای فضایی، شروع به مطالعه سیارات فراخورشیدی کردند که به دور ستارگان دیگر میچرخند. آنها در کمال تعجب دریافتند که سیارات فراوانی شبیه به اورانوس و نپتون در سراسر کهکشان ما وجود دارند. تا جایی که جاناتان فورانی، دانشمند سیارهشناس در دانشگاه سانتاکروز کالیفرنیا بر این باور است که طبیعت عاشق ساختن سیارههایی با این اندازه است.
دومین دلیل کلیدی این مأموریت، این است: چرا؟
نظریههای زیادی ارائهشده است، اما تا زمانی که اورانوس بهطور دقیق موردمطالعه قرار نگیرد، پاسخ قطعی به آن داده نمیشود. جدای از یافتن شواهدی که ممکن است توضیح دهد که چرا غولهای یخی در اطراف ستارگان رایج هستند، هدف این مأموریت نیز توضیح این است که چرا سیاره اینقدر سرد است و محور چرخش آن حدود ۹۰ درجه به پهلو کج شده است. موسیس و کاناپ اصرار دارند: «محرکهای علمی برای مأموریت اورانوس قانعکنندهاند.»
منبع: theguardian
۵۴۳۲۳
