ظریفیان: رویکرد محدودکننده به فعالیت سیاسی دانشجویان آسیبزا بود/ با ظهور اینترنت و فضای مجازی هویت سیاسی جنبش دانشجویی تغییر کرد
ظریفیان: رویکرد محدودکننده به فعالیت سیاسی دانشجویان آسیبزا بود/ با ظهور اینترنت و فضای مجازی هویت سیاسی جنبش دانشجویی تغییر کرد
به گزارش خبرگزاری recive، غلامرضا ظریفیان معاون وزیر علوم در دولت سید محمد خاتمی، در گفت و گویی تحلیل وضعیت امروز جنبش دانشجویی را پیچیده خواند و با اشاره به اینکه این جریان از ابتدای شکل گیری دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ تاکنون مسیرهای متفاوتی را طی کرده است، یادآورشد که نخستین تحصن های دانشجویی تنها یک سال پس از تأسیس دانشگاه تهران در اعتراض به محرومیت برخی معلمان، شکل گرفت.
بنا بر روایت ایسنا، معاون وزیر علوم در دولت سید محمد خاتمی ادامه داد: از دهه ۱۳۲۰ تشکل های دانشجویی فعال شدند و به دلیل ضعف نهادهای مدنی مانند احزاب و سندیکاها، بار فعالیت های اجتماعی و حتی سیاسی بر دوش دانشجویان قرار گرفت. دانشجویان که سیاست ورزی آماتوری داشتند، در کنار فعالیت علمی نوعی جامعه پذیری را تجربه کردند و همین مسئله باعث شد نقش پیشرو آن ها در تحولات مختلف برجسته شود. در اوج فعالیت های دانشجویی، حمایت گسترده آن ها از دولت ملی دکتر مصدق دیده شد. حدود ۶۰۰۰ دانشجو در تهران در دفاع از دولت ملی در تظاهرات شرکت کردند و هزینه این همراهی را در ۱۶ آذر ۱۳۳۲ پرداختند حتی بعد از محدود شدن احزاب پس از سال ۳۲، جریان دانشجویی نقش فعالی در عرصه عمومی داشت.
این فعال سیاسی اصلاحطلب گفت: در پیروزی انقلاب اسلامی نیز دانشگاه و دانشجویان نقشی بسیار مهم داشتند. بزرگ ترین تحصن علمای شاخص حوزه در سال ۵۷ در مسجد دانشگاه تهران برگزار شد. پس از انقلاب، گفتمان عدالت، آزادی و بیگانه ستیزی در میان دانشجویان برجسته ماند و علاوه بر آن، دانشجویان در دفاع مقدس نیز حضور پررنگی داشتند.
ظریفیان با اشاره به تغییر شرایط جنبش دانشجویی در دوره سازندگی و اصلاحات اظهار کرد: بخشی از تغییرات جنبش دانشجویی به نحوه برخورد با این جریان و بخشی دیگر به تحولات جهانی و فناوری مربوط بود. دانشجویان همیشه نقشی مهم در آگاهی بخشی داشتند، اما با ظهور اینترنت و فضای مجازی و همچنین توده ای شدن دانشگاه ها، هویت سیاسی جنبش دانشجویی تحت تاثیر قرار گرفت. پیش از انقلاب، تنها حدود ۱۷۰ هزار دانشجو در کشور وجود داشت، اما بعد از انقلاب جمعیت دانشجویی به بیش از سه و نیم میلیون نفر رسید. این گسترش موجب شد دانشگاه به جامعه واقعی نزدیک تر شود؛ جامعه ای که فقط سیاسی نیست و سلایق و نگرش های مختلفی در آن حضور دارد.
به گفته ظریفیان، رخدادهایی مثل وقایع ۱۸ تیر، مسئله ستاره دار کردن دانشجویان و فشارهای مختلف، به همراه تحولات فناوری باعث تغییر پارادایم در جریان دانشجویی شد و گفتمان سیاسی دانشجویی به سمت گفتمان اجتماعی حرکت کرد و فعالیت هایی مانند شوراهای صنفی، انجمن های علمی و کانون های فرهنگی و هنری گسترش یافت.
این فعال سیاسی اصلاحطلب افزود: اگرچه گفتمان سیاسی همچنان حضور دارد اما نمی توان جریان دانشجویی امروز را همان جنبش دانشجویی ۶۰ یا ۷۰ سال گذشته دانست. اکنون مجموعه ای از فعالیت های دانشجویی وجود دارد، اما در دوره گذار قرار گرفته و شکل جدید آن هنوز تثبیت نشده است.
ظریفیان با مرور سیر تحولات دانشگاه ها در جهان گفت: امروز دانشگاه ها از مدل آموزش محور به پژوهش محور، سپس کارآفرین و در نهایت جامعه محور حرکت کرده اند. نسل پنجم دانشگاه ها نیز با محوریت دیجیتال و هوش مصنوعی در حال شکل گیری است. با این حال ایران هنوز در میانه تبدیل به دانشگاه های نسل سوم قرار دارد و به سمت جامعه محوری حرکت می کند. اگر حکمرانی کشور اقتضائات دانشگاه را بپذیرد و توسعه ملی را به توسعه علمی پیوند دهد، بسیاری از ناترازی های موجود قابل حل است. بسیاری از کشورها مانند هند، مالزی و کره جنوبی مشکلات مشابه داشتهاند، اما با دانش بنیان کردن توسعه توانسته اند شکاف ها را کاهش دهند و به توسعه پایدار برسند.
معاون وزیر علوم در دولت سید محمد خاتمی گفت: در ایران بیش از ۲۳۰ سایت دانشگاهی، حدود ۱۴ میلیون فارغ التحصیل، ۸۰ هزار استاد دانشگاه و ده ها پارک علم و فناوری وجود دارد. اگر حکمرانی دانش در کشور تقویت شود، دانشگاه و دانشجو می توانند نقش مهمی در کاهش بحران های کنونی و حرکت به سمت توسعه پایدار ایفا کنند.
این فعال سیاسی اصلاحطلب با اشاره به وضعیت فعالیت های دانشجویی در دو دهه اخیر تصریح کرد: در سال های گذشته نگرانی هایی در سطح حاکمیت درباره فعالیت های سیاسی دانشجویان شکل گرفت، در حالی که تجربه ایران و جهان نشان می دهد هر زمان که دانشگاه عرصه عمومی فعال تری داشته، آسیب های اجتماعی در میان دانشجویان کاهش یافته است. متأسفانه در مقاطعی به جای حمایت از فعالیت های سیاسی و اجتماعی دانشجویان، محدودیت های مختلف اعمال شد. برای نمونه، کرسی های نظریه پردازی که بارها مورد تأکید رهبری بود، بیشتر به سمت برنامه های تبلیغی و ترویجی سوق داده شد .
ظریفیان افزود: نتیجه این رویکرد، شکل گیری نوعی سیاستگریزی در دانشگاه ها بود. دانشجویان احساس کردند فعالیت سیاسی هزینه دارد و از این عرصه فاصله گرفتند. در سال های اخیر نیز با پدیده بی اعتنایی و بی تفاوتی دانشجویان روبرو شده ایم که همچنان ادامه دارد.
با پدیده بی اعتنایی و بی تفاوتی دانشجویان روبرو هستیم
وی با اشاره به کاهش شور و نشاط مراسم های دانشجویی در سال های اخیر اظهار کرد: اگر میزان برنامه های ۱۶ آذر و استقبال دانشجویان را در ۲۰ سال گذشته با امروز مقایسه کنیم، کاهش قابل توجهی، هم در تعداد برنامه ها و هم در کیفیت و مشارکت دانشجویان مشاهده می شود در حالی است که تعداد دانشجویان کشور افزایش یافته است.
به گفته ظریفیان، بخشی از این تغییرات ناشی از تحولات جهانی و نقش پررنگ شبکه های اجتماعی و اینترنت در آگاهی بخشی است، اما بخش مهمی از آن به نوع نگاه مدیریتی بازمی گردد.
وی در ادامه تاکید کرد: در برخورد با فعالیت های دانشجویی دو نوع نگاه وجود دارد؛ یک نگاه، فعالیت دانشجویی را حتی با وجود احتمال خطا یک فرصت میداند، فرصتی برای تمرین مسئولیت پذیری و آماده شدن برای آینده. نگاه دیگر، فعالیت دانشجویی را تهدید تلقی میکند و آن را محدود میکند. متأسفانه در یک دوره طولانی، نگاه دوم غالب بود.
این فعال سیاسی اصلاحطلب افزود: تجربه و پیمایش ها نشان می دهد هر قدر دانشگاه زنده تر و فعال تر باشد، آسیب های دانشجویی کمتر می شود، اما مجموعه ای از تحولات فناورانه و برخی رویه های محدودکننده باعث شد امروز بسیاری از تشکل های دانشجویی یا غیر فعال شوند یا بروز و ظهور جدی نداشته باشند و بدنه دانشجویی نیز کمتر به آن ها اقبال نشان دهد.
وی در پایان گفت: اکنون در دوره گذار قرار داریم. اگر حکمرانی کشور در برخورد با دانشگاه بازنگری کند و اقتضائات امروز را در نظر بگیرد می توان دوباره شاهد بدنه دانشجویی فعال، با نشاط و مؤثر در عرصه عمومی بود.
۲۹۲۲۱
