شمارش معکوس برای مناظره روحانی و جلیلی/ دبیران پیشین شورای عالی امنیت تکلیف ماجرای «برجام» را برای مردم و تاریخ روشن میکنند؟
شمارش معکوس برای مناظره روحانی و جلیلی/ دبیران پیشین شورای عالی امنیت تکلیف ماجرای «برجام» را برای مردم و تاریخ روشن میکنند؟
کیاوش حافظی: سعید جلیلی سرانجام به یک درخواست مناظره پاسخ مثبت تلویحی نشان داد. تا کنون بیژن نامدار زنگنه و حسن روحانی پیشنهاد مناظره با جلیلی را مطرح کرده بودند که اولی از سوی جلیلی رد شد و حالا پس از یک سال درحالی که جلیلی احتمالا از بازگشت تحریمهای سازمان ملل احساس قدرت میکند به پیشنهاد حسن روحانی پاسخ مثبت داده است.
پروندههایی که روز میز جلیلی بود
از سال ۹۲ که مسئولان پرونده هستهای دولت اصلاحطلب سیدمحمد خاتمی و دولت اصولگرای محمود احمدینژاد روبهروی هم قرار گرفتند نگاه متفاوت به پرونده هستهای به شکل دوگانهای نمایان شد که همچنان ادامه دارد. حسن روحانی و سعید جلیلی در آن انتخابات نماینده دو نگاه به مذاکره با غرب بودند. حسن روحانی میگفت که برای رفع تحریمها باید با آمریکا مذاکره کرد و سعید جلیلی که در شش سال از دولت احمدینژاد مسئولیت پرونده هسته ای ایران را بر عهده داشت اصلی ترین نماد مقاومت در برابر خواستههای غرب شناخته شده است. با این حال، در گذر زمان روایتهای دیگری از جلیلی نیز مطرح شد که نشان میداد نام او فقط با پرونده هستهای گره نخورده است.
سال گذشته وقتی در مناظره های انتخاباتی حضور پیدا کرد، از نقش او در متوقف کردن قرارداد کرسنت و و FATF نیز سخن به میان آمد. مصطفی پورمحمدی از مساله شخصی جلیلی با دولت وقت روایت کرد و گفت که «در سال ۹۵ در جلسه شورای عالی امنیت ملی همراه با علی طیب نیا نزد جلیلی رفته اما جلیلی گفته تو مسئول باشی ما قبول داریم اما آقایان را قبول نداریم!» مورد دیگر آنجا بود که پای قرارداد کرسنت به میان آمد و جلیلی میگفت که در این پرونده فساد رخ داده و وزارت نفت دولت اصلاحات به وزیری زنگنه به ثمنبخس قرارداد بستهاند.
آنطور که مصطفی پورمحمدی در مناظره های انتخاباتی روایت کرد، حتی احمدینژاد هم دنبال آن بود که مشکل را حل کند یعنی هم فساد به دادگاه برود اما قرارداد کرسنت اجرا شود. اما جلوگیری سعید جلیلی باعث تحمیل هزینههای هنگفتی به کشور شد.
زنگنه پیشنهاد مناظره داد؛ جلیلی گفت «وقت ندارم»
به میان آمدن موضوع پرونده کرسنت، باعث شد که دامنه این جدلها با سعید جلیلی فقط به رقابت انتخاباتی محدود نشود. بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت دولتهای اصلاحات و اعتدال همان زمان یک فایل تصویری منتشر کرد که از نقش سعید جلیلی در جلوگیری از اجرای قرارداد کرسنت روایت میکرد. زنگنه که پیش از آن نیز درخواست مناظره با سعید جلیلی را مطرح کرده بود یکبار دیگر درخواستش را تکرار کرد. این در حالی بود که جلیلی در مناظره های انتخاباتی گفته بود که جای متهم در دادگاه است و نه در تلویزیون!
بعد از آنکه سعید جلیلی بار دیگر در انتخابات ریاست جمهوری شکست خورده به خانه برگشت، جنجالها بر سر کرسنت ادامه پیدا کرد.
در بهمن ماه گذشته زمانی که در ارتباط با پرونده کرسنت یکی از ساختمانهای شرکت ملی نفت در هلند مصادره شد درخواست زنگنه برای مذاکره با جلیلی بازنشر میشد. تا جایی که جلیلی در یکی از جلسات عمومی خود در پاسخ به اینکه چرا از مناظره با بیژن نامدار زنگنه سرباز میزند علت را کمبود وقت دانست و گفت: در بسیاری از مناظرهها و جلسات پرسش و پاسخ شرکت میکنم، اما برخی از مباحث فرصت بسیاری میخواهد و در یکی دو ساعت جمع نمیشود.
پاسخ مثبت جلیلی به درخواست مناظره با روحانی بعد از یک سال
اما به نظر میرسد که سعید جلیلی حالا یا وقت مناظره را پیدا کرده است و یا تصور میکند موضوع برجام در یکی دو ساعت جمع میشود که این بار مناظره با حسن روحانی را رد نکرده است. در ایام انتخابات ۱۴۰۳، حسن روحانی که در واکنش به سخنان سعید جلیلی منتشر کرده بود از مردم خواست به کسانی که اینترنت را کامل میبندند و شاید اسنپبک را برای شما به ارمغان بیاورند رای ندهند. روحانی در این فیلم خطاب به جلیلی میگفت که اگر میخواهی راجع به دولت روحانی و تدبیر و امید صحبت کنی، اگر شهامتش را داری با خود من مناظره کن.
با این حال سعید جلیلی تا یکشنبه موعود که با فعال شدن مکانیسم ماشه، تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل بازگشتند هیچ واکنشی به این موضوع نشان نداد. جلیلی که برای حضور در سالگرد شهادت سیدحسن نصرالله به دانشگاه شیراز رفته بود، بخشی از سخنان خود را به مساله مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای شورای امنیت اختصاص داد.
او در این سخنرانی با اشاره به اینکه پرونده هسته ای ایران در اواخر دولت اصلاحات شکل گرفت به انتقاد از نوع نگاه دولت اصلاحات و همچنین حسن روحانی در مذاکره و تعامل با غرب پرداخت.
جلیلی در بخشی از سخنانش یادآور شده که سه قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل در زمان دو سال مذاکره سلف او، علی لاریجانی علیه تهران وضع شد و سه قطعنامه هم در زمان او تحمیل شده است. او گفته که علت قطعنامهها و تحریمها این بود که مذاکره کنندگانی مثل او باید در مذاکرات درباره فعالیتهای هستهای ایران در زمان دولت اصلاحات توضیح میدادند.
اگرچه شکل گیری دوقطبی جلیلی-روحانی در انتخابات ۹۲ شکل گرفت اما در همان ایام علی اکبر ولایتی نیز که ۱۶ سال عهده دار وزارت خارجه کشور بود، در سخنان طعنهآمیزی به انتقاد از جلیلی میپرداخت و میگفت «مذاکره کردن به معنای بیانیه صادر کردن نیست»، «دیپلماسی کلاس فلسفه نیست که ما برویم بگوییم منطق ما قوی بود و آنها محکوم شدند» و «مردم میبینند که شما چند سال مسئول پرونده هستهای هستید و کار یک قدم هم پیش نرفته است».
حتی در زمان دولت ابراهیم رئیسی که از جناح مقابل بر سرکار آمده بود مذاکرات احیای برجام آغاز شد. علی باقری کنی که پیشتر معاون سعید جلیلی و همچنین منتقد برجام بود وقتی مذاکره کننده دولت سیزدهم شد تغییر نظر داد و این باعث اختلاف او با جلیلی شد. نقل شده است که در سال ۱۴۰۱ وقتی مذاکرات احیای برجام انجام شد و توافقی در این خصوص انجام گرفت، سعید جلیلی در جلسه شورای عالی امنیت ملی پیشنهادهایی مطرح کرد که باعث به هم خوردن توافق شد.
۱۰ سال پیش با آقای روحانی در شورای عالی امنیت ملی مناظره کردم
اما این روایت ها در سخنرانی اخیر سعید جلیلی حضور نداشت و او تنها به انتقاد از دولت روحانی پرداخت.
سعید جلیلی، در پاسخ به یکی از دانشجویان که پرسید «چرا مناظره با آقای روحانی را در همین صداوسیما که برادرتان قائم مقام آن است قبول نمیکنید؟» گفت: اینها امروز بعد از ۱۰ سال که مشخص شده مطالبشان درست نبوده باید در افکار عمومی مردم محکوم شوند. اینها اول باید با خودشان مناظره کنند، یعنی اول حرفهایشان را بیاورند و بعد همان حرفهایی که خلاف درآمده را توضیح دهند.
جلیلی در واکنش به یکی از دانشجویان که فقط آمریکا از برجام خارج شده بود گفت: نه [اینطور نیست] اروپا رسما اطلاعیه داد. اروپا از شما نفت خرید؟ اروپا مگر با شما روابط بانکی داشت؟ اروپا مگر سر هشت سال که قرار بود تحریمهای دیگرش را تعلیق کند مگر اطلاعیه نداد که من هیچ کاری انجام نمی دهم؟
یک بچه دبستانی هم میتواند روحانی را محکوم کند
در ادامه دانشجویان گفتند «که آقای روحانی درخواست مناظره با شما را داده بود اما شما قبول نکردید» سعید جلیلی نیز پاسخ داد که اتفاقا من هم درخواست دارم. او افزود که ما مناظره را ۱۰ سال پیش انجام دادیم؛ در خود شورای عالی امنیت ملی. در حضور خود آقای روحانی همه این موارد برای او گفته شد و ایشان پاسخ نمی داد و فقط بحث های دیگر را مطرح می کرد. اینکه گفتند همه قطعنامه ها لغو می شود چرا نشد؟ چرا همه آنها برگشت؟ این که گفتند برجام را کسی نمی تواند تکان دهد از طوفان هم گزند پیدا نخواهد کرد صحبت های آقای روحانی بود. می گفتند ۱۰ سال صبر کنید تا گلابیهای برجام برسد چه شد؟
او در بخش دیگری از سخنانش گفت که سؤال من این است که دوستان، زمانی که کار دستشان بود چرا نمیگفتند «بیایم جواب بدهیم»؛ چرا نمیگفتند «ما میآییم»؟ البته من همین الآن هم آمادگی دارم. این حرفها امروز روشن است که آقای روحانی باید برود با یک بچه دبستانی مناظره کند و محکوم بشود. امروز بچهای که فقط یک دور اخبار را خوانده باشد و اظهارات آقای روحانی را دیده باشد، حتی اگر در دبستان باشد، در مناظرات، آقای روحانی را محکوم خواهد کرد.
استقبال از مناظره سعید جلیلی و حسن روحانی
طرح مناظره کودک دبستانی با حسن روحانی جدا از اینکه نوعی تحقیر در خود دارد، با این برداشت همراه بوده که این سعید جلیلی با این مطلب به دنبال فرار از مناظره بوده است. از سوی دیگر نگاه او به مناظره بیشتر از آنکه روشن شدن حقیقت باشد محکوم کردن رقیب است. اما همین نوع مناظره هم با استقبال بسیاری افراد رو به رو شده است.
محمد مهاجری فعال سیاسی اصولگرا در این باره نوشت: آقای سعید جلیلی! شما بیا و همان بچهدبستانی باش و روحانی را محکوم کن! شما این مناظره را انجام نمیدهی اما اگر انجام دهید من اسمم را عوض میکنم و به سعید جلیلی تغییر میدهم.
منصور حقیقتپور، فعال سیاسی اصولگرا و چهره نزدیک به علی لاریجانی هم با بیان اینکه قطعنامهها دستپخت سعید جلیلی بوده به سایت اقتصادنیوز گفته: حتی اگر این مناظره به بلیتفروشی بکشد، حاضر هستم بلیت بخرم که آن را ببینم. مطمئنم که آقای جلیلی جواب آقای روحانی را ندارد.
سعید جلیلی در همه این سالها میتوانست پیشنهاد مناظره را بپذیرد یا خود پیشنهاد مناظره دهد. اما پیداست که او پس از فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل عرصه را برای محکوم کردن رقیب دیرین خود مناسب میبیند. شاید او در این وضعیت احساس پیروزی کند اما بسیاری منتظرند این مناظره هرچه زودتر برگزار شود.
۲۹۲۱۱
