زنگ خطر زلزله های اخیر برای بافت فرسوده تبریز/ شهری که نیم میلیون حاشیه نشین دارد

recive،​ مهرداد خوشکار مقدم: وقوع سه زلزله در شبانه روز گذشته و احتمال فعال شدن گسل تبریز، هشدار کارشناسان شهرسازی را متوجه بافت فرسوده و نیم میلیون حاشیه نشین این کلانشهر کرده است.

زمین لرزه ساعت ۶ و ۱۸ دقیقه صبح امروز به شدت ۴.۳ درجه در مقیاس ریشتر در عمق ۱۴ کیلومتری زمین رخ داد و به دلیل نزدیکی کانون زمین لرزه به تبریز، موجب وحشت مردم شد بطوریکه اغلب شهروندان ساعاتی را در خودروهای خود سپری کردند.

با وضوع هر زمین لرزه، نگاه های نگران به سوی بافت حاشیه نشین و فرسوده جلب می شود.

گرچه حاشیه نشینی به یکی از معضلات کلانشهرهای کشور بدل شده اما وضعیت تبریز متفاوت است. این کلانشهر با  یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار نفر جمعیت، دو هزار و ۵۰۰ هکتار بافت فرسوده دارد و حدود نیم میلیون نفر یعنی نزدیک به ۱۲ درصد جمعیت استان در سکونت‌گاه‌های غیررسمی و بافت‌های فرسوده و ناکارآمد زندگی می‌کنند.

گسل تبریز که فعالیت آن در حدفاصلی ۱۵۰ کیلومتری از کوه‌های میشو تا بستان‌آباد کاملا‍‍ً برای زمین‌شناسان مشهود است و هر چند حتی بر اساس برخی بررسی‌های علمی، امتداد دو سمت آن به کشور ترکیه از غرب و استان زنجان از شرق می‌رسد، اما بارزترین نمود آن در نوار شمالی کلان‌شهر تبریز است، منطقه‌ای که از قضا یکی از نقاط تمرکز حاشیه‌نشینی و بخشی ۵۰ تا ۶۰ کیلومتری به‌ویژه در دامنه‌های کوه عینالی است که سکونتگاه‌ها و ساختمان‌های آن را باید مصداق عینی ساخت و ساز ناایمن و مخاطره‌آمیز دانست.

فریدون بابایی اقدم، رئیس کمیسیون شهرسازی شورای شهر تبریز، با اشاره به تحقیق صورت گرفته در مورد بافت حاشیه‌نشینی تبریز توسط یک گروه متخصص ژاپنی خاطر نشان می‌کند: بر اساس نتایج این بررسی، در صورت بروز زلزله در این کلانشهر ۴۰۰ هزار نفر جمعیت حاشیه‌نشین آن نخستین قربانیان دقیقه اول حادثه خواهند بود.

وی با اشاره به اینکه این تخمین مبنای تمام اظهار نظرها در خصوص جمعیت حاشیه نشینی از سال ۸۴ تا کنون بوده، می‌افزاید: بدون شک امروز بعد از گذشت ۱۵ سال اگر تحقیق مجددی برای تخمین جمعیت حاشیه‌نشین تبریز صورت گیرد، شاهد تولید اعداد و ارقام‌ جدید و البته نگران‌کننده‌تری  خواهیم بود.

***

با وقوع هر زمین لرزه موضوع بافت فرسوده و سکونتگاه های غیررسمی حاشیه کلانشهرتبریز بر سر زبان ها می افتد اما پس از مدتی دوباره دچار فراموشی می شود.

وجود گسل شمال تبریز و فعالیت هر از چندگاه آن هشداری است تا مسئولان و ارگان های مربوطه برای ساماندهی بافت فرسوده و حاشیه نشین آن چاره اندیشی کرده و تجهیزات لازم را برای وقوع مواقع بحرانی اندیشه کنند… با اینحال اقدام چندان موثری در این زمینه صورت نگرفته است.

46