به گزارش recive، در فروردین ۱۴۰۴، آرش نمیرانیان، پژوهشگر مستقل، موفق به کشف یک کتیبه سنگی در منطقهای موسوم به کوه خواجه عکاشه در حوالی آباده شد؛ اثری که در نگاه نخست، نشانههایی از یک کتیبه تدفینی را در خود داشت. نمیرانیان پس از کشف این اثر، موضوع را با مجتبی دورودی، مدیر موزه تخت جمشید و عضو مرکز پژوهشهای کتیبهشناسی، در میان گذاشت و تصاویر اولیه آن نیز در محل مجموعه جهانی تخت جمشید مورد بررسی قرار گرفت.
با تکمیل خوانش متن کتیبه در اوایل اردیبهشت و شناسایی عناصر محتوایی آن، تیمی متشکل از پژوهشگران و مسئولان اداره میراث فرهنگی شهرستان آباده راهی محل کشف شدند تا از نزدیک شرایط محیطی و اصالت سنگنوشته را بررسی کنند.
به گفته مجتبی دورودی، این کتیبه از لحاظ ساختار و مضمون، با سنتهای تدفینی ساسانی تطابق دارد؛ موضوعی که آن را به نخستین نمونه از این دست در محدوده آباده بدل میکند. او میگوید: «در استان فارس، نمونههای متعددی از کتیبههای تدفینی مربوط به دوران ساسانی دیده شده، اما این نخستین باری است که در شمال استان و بهویژه در محدوده آباده، اثری با این ویژگیها شناسایی میشود.»
در متن کتیبه، اشارهای مستقیم به ساخت یک دخمه سنگی از سوی فردی به نام “مهرداد” شده است؛ نامی که به گفته کارشناسان، از اسامی رایج در دوره ساسانی بوده و معمولاً در میان طبقات متوسط و اشرافمحور کاربرد داشته است.
یکی از نکات جالب توجه این سنگنوشته، اشاره به نام منطقهای با عنوان «هوکاش» است که به گفته دورودی، احتمالاً اشارهای تاریخی به همان «کوه خواجه عکاشه» امروزی دارد. این نکته میتواند سرنخی تازه درباره پیوستگی نامها و مکانها در طول تاریخ و انتقال زبانی آنها باشد.
مدیر موزه تخت جمشید، همچنین تأکید میکند که این کشف میتواند به آغاز دورهای تازه از مطالعات تدفینی در فارس شمالی منجر شود: «ما در حال برنامهریزی برای گسترش پژوهشها در اطراف محل کشف هستیم. این کتیبه میتواند گرهگشای بخشی از تاریخ گمشده آیینهای خاکسپاری در روزگار ساسانی باشد.»
با آغاز بررسیهای دقیقتر و مستندسازی کامل این کشف، پژوهشگران امیدوارند اطلاعات تازهتری درباره مناسک تدفین، جایگاههای خانوادگی، و ارتباطات جغرافیایی مناطق مختلف در دوره ساسانی به دست آورند. به نظر میرسد کوه خواجه عکاشه، تا چندی پیش فقط یک نام بر نقشه بود، اما اکنون به نقطهای تازه در مسیر بازخوانی تاریخ باستان بدل شده است.
