تیم ملی فوتبال ایران این روزها درگیر رقابتهای انتخابی جام جهانی ۲۰۲۲ قطر است و فعلا بدون شکست و بالاتر از کره جنوبی در صدر گروه اول رقابتهای انتخابی در منطقه آسیا قرار گرفته است. ایران در آخرین دیدار برابر کره در ورزشگاه آزادی به تساوی رسیده و ۱۰ امتیازی شده است. با وجود پارهشدن نوار پیروزیهای شاگردان اسکوچیچ در این مرحله از بازیها اما بعید به نظر میرسد این تیم با فرم ایدئالی که به دست آورده مشکلی برای رسیدن به قطر داشته باشد. با توجه به اینکه قرار شده برای جام جهانی ۲۰۲۶ آمریکا – کانادا و مکزیک تعداد تیمهای حاضر در جام جهانی افزایش پیدا کند و به ۴۸ تیم برسد، بازهم بعید است ایران که یکی از قدرتهای فوتبال در آسیاست، مشکلی برای رسیدن به جام جهانی داشته باشد.
بااینحال آیا میتوان امیدوار بود که ایران برای جام جهانی ۲۰۳۰ هم خاطر جمع باشد؟ فعلا نمیتوان با قطعیت دربارهاش حرف زد، چون با خواب و خیالی که فدراسیون جهانی فوتبال، فیفا، برای میزبانی آن جام دارد، به نظر میرسد خطر بزرگی فوتبال ایران را تهدید میکند. ماجرا مربوط به اخباری است که رسانههای اسرائیلی روز گذشته نوشته و از این خبر دادهاند که قرار است فیفا میزبانی جام جهانی ۲۰۳۰ فوتبال را به اسرائیل بدهد! ناگفته پیداست که اگر چنین موضوعی نهایی شود، بزرگترین ضربه تاریخ به ورزش فوتبال ایران میخورد. ایران، اسرائیل را به رسمیت نمیشناسد و حتی ورزشکاران ایرانی اجازه رقابتکردن با ورزشکاران اسرائیلی در رقابتها را هم ندارند، چه برسد به اینکه بخواهند به آنجا سفر هم کنند. این مسئله در شرایطی ورزش ایران را تهدید میکند که این روزها فدراسیون جودو بهدلیل سرباززدن ورزشکارانش از رقابتکردن با ورزشکاران اسرائیلی با محرومیت سنگینی از سوی فدراسیون جهانی جودو روبهرو شده است. به غیر از این مورد، در یکی، دو مورد نادری که فوتبالیستهای ایرانی برابر تیمهایی از اسرائیل به میدان رفتهاند، باز هم از سفر به اسرائیل خودداری کردهاند.
مهرداد میناوند، مسعود شجاعی و احسان حاجصفی در زمره فوتبالیستهای ایرانی هستند که پیشتر برابر رقبایی از اسرائیل بهاجبار در رقابتهای اروپایی بازی کردهاند، ولی آن بازی در شرایطی بوده که تیمِ بازیکنان ایرانی میزبان بودهاند. البته که حتی همان بازیهای بیرون از اسرائیل هم به غیر از مرحوم مهرداد میناوند، شرایط را برای مسعود شجاعی و احسان حاجصفی سخت کرد و برایشان دردسرهای زیادی را در پی داشت. با همین مقدمه کوتاه پرواضح است که اگر فیفا میزبانی جام جهانی ۲۰۳۰ را به اسرائیل بدهد، فوتبال ایران که با ۴۸ تیمیشدن جام جهانی، بعید است دیگر هرگز دغدغهای برای رسیدن به این رقابتها داشته باشد، لطمه جبرانناپذیری خواهد خورد. این موضوع روز گذشته سوژهای برای سایت «لا لیبر» بلژیک هم شده تا اشارهای به احتمال میزبانی اسرائیل کند.
این روزنامه با اشاره به دیدار جانی اینفانتینو، رئیس فیفا، با نفتالی بنت، نخستوزیر اسرائیل مینویسد: «اسرائیلیها مذاکرات اولیه را با رئیس فیفا انجام دادهاند و حتی اقدامات مهمی برای تنشزدایی در منطقه بهویژه با کشورهای عربی صورت دادهاند. آنها حالا باید به مصاف دیگر کشورهایی بروند که میخواهند برای جام جهانی ۲۰۳۰ کاندیداتوریشان را اعلام کنند». اگرچه به غیر از ایران، چند کشور عربزبان منطقه هم مشکلاتی با اسرائیل داشتهاند، ولی بهتازگی قراردادهای دیپلماتیک مهمی امضا شده که نشان میدهد شرایط برای گرفتن میزبانی اسرائیل مهیا شده است. توافق با امارات و بحرین که سال گذشته حاصل شد، مخالفان اسرائیل میان اعراب را هم به حداقل رسانده است. این اتفاق در شرایطی رخ داد که در همین بازیهای المپیک ۲۰۲۰ توکیو، ورزشکار عربستانی با رقیب اسرائیلیاش مسابقه داد تا عربستان هم نشان دهد از این به بعد مشکلی با این موضوع ندارد. مصر و اردن هم که پیش از این روابط دیپلماتیک با اسرائیل را بهبود بخشیدهاند و همگی احتمالا در صورت جدیترشدن مسئله میزبانی اسرائیلی، برای کمک به آنها وارد گود میشوند؛ اما در این بین همچنان مهمترین مسئله توافق اسرائیل با امارات است؛ اماراتیها که مانند ایران بر سر مسئله فلسطین اختلافنظرهای جدی با اسرئیل دارند، با توافق اخیری که به دست آوردهاند، رسما در تیم اسرائیل و علیه ایران تشکیل جبهه دادهاند.
حالا تنها شانسی که باید فوتبال ایران در این مسیر بیاورد، این است که اول موضوع برگزاری هر دو سال یکبار جام جهانی رأی نیاورد، جام جهانی ۲۰۲۲ به میزبانی قطر و آسیا برگزار میشود و جام جهانی بعدی به قاره آمریکا برود و طبیعی است که شانس کشوری از اروپا برای جام جهانی ۲۰۳۰ بیشتر شود؛ اما اگر برگزاری جام جهانی هر دو سال یک بار رأی بیاورد، آنوقت مسئله کاملا فرق میکند و اسرائیل شانس بیشتری برای بهدستآوردن میزبانی خواهد داشت. موضوع دومی که ایران را میتواند از این ورطه خطرناک نجات دهد، کاندیداهای مختلفی است که میزبانی جام جهانی ۲۰۳۰ را میخواهند. به غیر از اسرائیل، اروگوئه، آرژانتین، پاراگوئه و شیلی از آمریکای جنوبی درخواست میزبانی برای جام جهانیای را دارند که قرار است ۹ سال دیگر برگزار شود. بریتانیا هم با پیشتازی نخستوزیر بوریس جانسون، در پی اعلام کاندیداتوری ایرلند برای جام جهانی ۲۰۳۰ است.
دو کشور پرتغال و اسپانیا هم علاقهشان را برای داشتن این میزبانی اعلام کردهاند. در آسیا هم از چین بهعنوان جدیترین رقیبی که میخواهد میزبان جام جهانی ۲۰۳۰ باشد، نام برده میشود. بهاینترتیب با اختصاص میزبانی جام جهانی به هرکدام از این کشورها، فوتبال ایران میتواند نفس راحتی بکشد. البته که مثل بسیاری دیگر از موارد موجود، سیاسیکاری در امور فیفا هم نقش اصلی را ایفا میکند. همین حالا کنفدراسیون فوتبال آسیا با حمایت فیفا، بحث اعطای میزبانی متمرکز عربستان در رقابتهای لیگ قهرمانان آسیا را مدیریت میکند. این میزبانی در شرایطی به عربستان اعطا شد که دو کشور عربستان و ایران مشکلات دیپلماتیک عدیدهای با یکدیگر دارند. البته که مثل بسیاری از موارد دیگر، ایران بهدلیل نداشتن کرسی مناسب در مجامع بینالمللی بازنده این موضوعات است. در همین مورد فوتبال، تیمهای عربستانی و کلا ورزشکاران عربستانی حاضر نیستند به ایران بیایند ولی ورزشکاران ایرانی مجبور هستند برای حضور در رقابتهای آسیایی و بعضا رقابتهای جهانی (نمونهاش حضور وزنهبرداران ایران در عربستان) به عربستان سفر کنند. قاعدتا فیفا با آگاهی از مشکلاتی که بین ایران و اسرائیل وجود دارد، نباید در مقایسه با دیگر کشورهایی که کاندیدای میزبانی جام جهانی ۲۰۳۰ شدهاند، شانس زیادی به این درخواست بدهد، ولی آیا فیفا اصولا توجهی به این تنش نشان خواهد داد؟
