جزئیاتی از وضعیت نامطلوب صنعت پالایشی و پتروشیمی/ضرورت مدیریت واحد زنجیره ارزش در صنعت نفت
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان «طرح تشکیل شرکت ملی صنایع پالایشی و پتروشیمی» عنوان کرده است که تنوع محصولات و ارزش آفرینی در صنعت پتروشیمی و اقتصاد صنعت پالایش زمانی به سمت نقطه مطلوب حرکت خواهد کرد که رویکرد تلفیقی جهت یکپارچگی صنایع مذکور مورد توجه قرار گیرد.
در حال حاضر در کشور ما نظام برنامه‌ریزی و توسعه دو صنعت پالایش و پتروشیمی یعنی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و شرکت ملی صنایع پتروشیمی با هم همگرایی و هم‌افزایی ندارند و همین موضوع نیز برای هر دو صنعت پالایش و پتروشیمی چالش‌های زیادی را به وجود آورده است.
* تولید نامتوازن محصولات پتروشیمی در سایه توجه به سوخت‌محوری در پالایشگاه‌ها
توسعه متوازن صنعت پتروشیمی کشور مستلزم اجرای طرح‌های با خوراک ترکیبی گاز و مایع است، از سویی بهبود اقتصاد صنعت پالایش در گِرو اتصال آن به صنعت پتروشیمی و تولید فرآورده‌ها و محصولات ویژه است، از این روی یکپارچگی صنایع پتروشیمی و پالایشی، مدیریت، برنامه‌ریزی و مالکیت واحد این صنایع می‌تواند در بهبود رویه‌های مذکور مؤثر باشد.
یکپارچه‌سازی صنایع پتروشیمی و پالایشی کشور سبب چابک‌سازی نظام تصمیم‌گیری در حوزه پتروپالایشگاه خواهد شد.
تاکنون اغلب تصمیمات شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی متمرکز بر تولید سوخت و تأمین سوخت کشور بوده است و از ظرفیت‌های پالایشی برای تولید مواد پتروشیمی بهره کمی حاصل شده است، برای مثال محصول نفت کوره تولیدی در پالایشگاه‌ها می‌تواند در طرح‌های ارتقا و بهبود کیفیت پالایشگاه‌ها به مواد باارزش‌تر پتروشیمیایی و سوختی تبدیل شود.
همچنین مسئله تمرکز بر سوخت‌محوری در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی سبب شده است که زنجیره ارزش پتروشیمی بعضی از خوراک نظیر نفتا و آروماتیک‌ها فدای تولید بنزین و گازوئیل شود، زیرا نفتا و آروماتیک‌ها کاربرد دوگانه در تولید سوخت و مواد پتروشیمیایی دارند.
*توسعه پتروپالایشگاه‌ها در ساختار مجزای پالایش و پتروشیمی در کشور ممکن است؟
در سالیان اخیر تمرکز بر خوراک‌های گازی موجب توسعه نامتوازن صنعت پتروشیمی کشور شده است. این موضوع در نمودار زیر نشان داده شده است.
همانطور که از نمودار مشخص است اجرای برنامه‌های توسعه صنعت پتروشیمی کشور در دهه‌های اخیر منجر به رشد قابل توجه محصولات خوراک گازی از جمله متانول شده است، درحالی که بسیاری از محصولاتی که عمدتاً بر پایه خوراک مایع تولید می‌شوند، سهم کمتری از سبد محصولات پتروشیمی کشور را دارند، علاوه بر آن سهم غالب خوراک‌های گازی در طرح‌های توسعه صنعت پتروشیمی منجر به تشدید این موضوع نیز شده است.
در نتیجه ظرفیت تولید محصولات مبتنی بر خوراک گاز با فاصله زیادی نسبت به محصولات مبتنی بر خوراک مایع از جمله آروماتیک‌ها و سایر اولفین‌ها رشد خواهد کرد، شایان ذکر است عمده محصولات حاصل از خوراک گاز از جمله متانول صادر می‌شود و محصولات حاصل از خوراک‌های مایع عمدتاً توسط صنایع پایین دستی در داخل کشور مصرف می‌شوند.
از سوی دیگر تمرکز بر تولید سوخت در پالایشگاه‌های کشور به تولید محصولات با ارزش افزوده کم و پایین بودن ضریب پیچیدگی در این مجتمع‌ها منجر شده است؛ این موضوع در نمودار زیر نشان داده شده است.
همانطور که از نمودار مشخص است اغلب پالایشگاه‌های کشور از نوع پالایشگاه‌های ساده محسوب می‌شوند و ضریب پیچیدگی آنها در بازه سه الی پنج قرار دارد، اجرای طرح‌های توسعه پالایشگاه‌ها و یکپارچگی واحدهای پالایشی و پتروشیمی منجر به افزایش ضریب پیچیدگی واحدهای پالایشی می‌شود.
پایین بودن بودن سطح فناوری در پالایشگاه‌های نفت خام کشور، سبب شده است که نفت کوره که یک محصول ارزانتر از نفت خام است، بخش زیادی از فرآورده‌های پالایشی کشور را به خود اختصاص دهد.
در نمودار زیر سهم نفت کوره از کل تولیدات پالایشگاهی کشورهای مختلف جهان و ایران مقایسه شده است.
همانطور که از نمودار مشخص است پس از راه‌اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس با خوراک میعانات گازی و عاری از محصول نفت کوره در این واحد، حدود 23 درصد از محصولات پالایشی کشور را نفت کوره تشکیل می‌دهد، این درحالی است که طبق نمودار 4 متوسط جهانی سهم نفت کوره از مجموع فرآورده‌های پالایشی حدود 10 % است و در کشورهایی نظیر کانادا، چین و آمریکا کمتر از 5 % است.
یکی از راهکارهای ممکن جهت کاهش نفت کوره در شرکت‌های پالایش نفت کشور و توسعه متوازن صنعت پتروشیمی با استفاده از خوراک‌های مایع در کنار خوراک گاز، یکپارچگی صنایع پتروشیمی و پالایشی کشور در لایه‌های مختلف حکمرانی و مالکیت است، بدین ترتیب می‌توان انتظار داشت بیشترین منافع ناشی از اشتراک جریان مواد و سرمایه بین این دو صنعت حاصل شود.
انتهای پیام/
