خبرگزاری فارس ـ گروه فرهنگ عمومی: تا حالا با افرادی که عشق دیده شدن دارند، مواجه شدهاید؟ ویژگی خیلی متفاوتی ندارند. فقط سعی میکنند با رفتارهای خاص، خود را مقبول همه نشان دهند و به نوعی در رفتار و فعالیتهای خود، تأیید سایر افراد را به همراه داشته باشد.
یکی دیگر از ابزارهای مورد توجه واقع شدن، برندسازیهای عجیب است: «جوانترین فرمانده قرارگاه…». در حالی که معلوم نیست این فرمانده جوان از چه کسی حکم گرفته. آیا از رویکرد جوانگرایی کشور در انتخاب مسئولین، فقط همینش را گرفته و با آن خودش را مطرح میکند؟!
دیده شدن در زمانه ما شاید کار چندان سختی هم نباشد. فقط یک مقدار رو میخواهد که با پوشیدن لباسهای خاص، آرایش عجیب یا بهکار بردن اصطلاحات بانمک و جذب فالوور در فضای مجازی سعی حاصل میشود.
البته افرادی هم هستند که دیده شدن را فقط در فضای مجازی دنبال نمیکنند، بلکه در فضای حقیقی هم در جست
یک جوان دهه هشتادی در یک سال اخیر در رسانهها خوب مطرح شده تا خود را نه تنها نسبت به همسالانش، بلکه نسبت به سایر افراد هم برتر معرفی کند. برای این اقدام هم به فعالیتهای فرهنگی روی آورده و به منظور دیده شدن در فضای مجازی و رسانهها پول خرج میکند؛ تا جایی که داده کتابی هم از زندگیاش نوشتهاند به نام «ستارهای از غرب». او چگونه و با چه حد از نخبگی، در نوجوانی ستاره شده است؟! او، دانش، مهارت یا قدرت خاصی دارد یا با ۱۷ سال سن، تجربههای گرانی برای عرضه به دیگران دارد؟ با قدرت میشود گفت: هیچکدام!
او خود را برای معرفی به رسانهها، «فرمانده قرارگاه حضرت ولیعصر (عج)» و «مدیر موسسه حضرت ولیعصر(عج) و موسسه امام صادق (ع)» معرفی میکند. چطور ممکن است یک جوان دهه هشتادی که هنوز به سن قانونی هم نرسیده، چند مؤسسه ثبت کند؟ او خود را ناجی محرومان میداند و سعی دارد با کارهای جهادی شهرت کسب کرده و به عنوان فردی خیّر جلوه کند. در چنین شرایطی، خبرگزاری فارس هم به عنوان رسانه بازتابدهنده اقدامات جهادی در کشور، ممکن است بدون توجه به نیات افراد، آنان را تبلیغ کند. هرچند پس از مشخص شدن انگیزههای این جوان دهه هشتادی، با حذف مطالب و خبرهای مختلف روی خروجیها، این اقدام خود را تصحیح کرد.
محمدعلی الستی
تماشاگرها، شخصیت افراد نمایشگر را تقویت میکنند
محمدعلی الستی، جامعهشناس و عضو هیات علمی دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه از نظر روانی، انسان میل به «دیده شدن» و همچنین «دیدن» دارد، میگوید: انسانها هم دوست دارند که ببینند و هم دیده شوند که این افراد را «اجتماعی» میگوییم. در مقابل هم افرادی هستند که نه میل به دیدن دارند و نه دیده شدن، که این افراد را به عنوان فرد «منزوی» میشناسیم. علاوه بر این، افرادی هم هستند که دوست دارند ببینند، اما علاقهای به دیده شدن ندارند که چنین شخصیتهایی «تماشاگر» هستند. همچنین افرادی هم هستند که دوست دارند دیده شوند، اما علاقهای به دیدن ندارند که این افراد را «نمایشگر» مینامیم.
وی با بیان اینکه شاخهای مجازی شخصیتهای نمایشگری هستند، میافزاید: انسان نمایشگر و تماشاگر زوجی تشکیل میدهند. آنهایی که در رسانهها یا شبکههای اجتماعی خودنمایی میکنند، همان شخصیتهای نمایشگری هستند که توسط شخصیت تماشاگر هر روز جریتر میشوند.
شهرتطلبی بدون توجه به شایستگی
الستی با بیان اینکه افراد نمایشگر گاهی با حرکات عجیب و غریب یا حتی اقدامات متعادل در حالی که شایستگی کاری را ندارند، سعی در شهرتطلبی دارند، میگوید: گروه نمایشگر گاهی کارهای طبیعی از خود بروز میدهند. مثلا با شخصیتها عکس میاندازند، یا پیام تبریکی به افراد شاخص میدهند تا خود را در جایگاه خاصی قرار دهند که در حقیقت در چنین جایگاهی نیستند. چنین شخصیتهایی بیمار و انحرافی هستند، چرا که میزان تمایل به دیده شدن در آنها از حد تعادل بیشتر است.
در سالهای اخیر و به ویژه در دنیای ارتباطات، میل به دیده شدن با اهداف مختلف از اقتصادی و تجاری گرفته و چه شهرتطلبی و محبوبیت، هر روز بیشتر و بیشتر میشود؛ تا جایی که نه تنها در فضای مجازی بلکه در فضای حقیقی هم با آن هر روز مواجه هستیم. برخی به دنبال پول بیشتر و برخی دیگر برای ارضای نیاز روحی خود دست به هر کاری میزنند و حتی در این زمینه با یکدیگر رقابت هم میکنند. البته افرادی هم هستند که برای این منظور حاضرند به رسانههای رسمی و غیررسمی پول بدهند تا در نگاه دیگران بزرگتر از حد خود دیده شوند و از این طریق پس از کسب محبوبیت و مشروعیت به مقاصد خود دست یابند.
مجید ابهری
مجید ابهری، جامعهشناس با بیان اینکه برخی افراد کاستیهای روحی، روانی و تربیتی خود را در بسیاری از رفتارها به نمایش میگذارند که یکی از فرآیندهای آن تلاش برای دیده شدن است، میگوید: بسیاری از افرادی که در دوران کودکی و نوجوانی فرصت عرضه خود را در بین خانواده، مدرسه و بین دوستان و آشنایان نداشتند، در جوانی و پس از آن سعی میکنند با نمایش خود به شکلهای مختلف دیده شوند. در سالهای اخیر این افراد در قالب شاخهای مجازی در شبکههای اجتماعی به خوبی بروز و ظهور کردند که با جذب فالوور بیشتر به هر طریقی سعی در دیده شدن دارند.
پولپاشی در رسانهها برای دیده شدن/ چرا برخی میل به ستاره شدن دارند؟
ابهری میافزاید: در کنار این افراد هم هستند آنهایی که برای دیده شدن هزینههای بالایی میکنند و فعالیت آنها فقط به شبکههای اجتماعی ختم نمیشود. بلکه در فضای حقیقی و زندگی روزمره نیز با چنین افرادی مواجه میشویم. افرادی که برای دیده شدن پول خرج میکنند و به برخی رسانهها پول میدهند تا از آنها تعریف و تمجید کنند و رسانهها هم گاهی به ازای دریافت پول و گاهی بر اثر تبلیغ شدن آن فرد توسط سایر رسانهها به این درخواستها تن میدهند و در دام این افراد میافتند. وقتی هم مصاحبه یا مستندی از او پخش میشود، با نمایش آن به افراد کلیدی و شخصیتها فعالیت خود را موجه جلوه داده و از آن برای تبلیغ سایر اقدامات خود بهره میبرند. علاوه بر این، عکس انداختن با سلبریتیها یا شخصیتهای مهم از دیگر شیوههای آنها به منظور موجه جلوه دادن خود یا حتی پیشرفت است.
خبرنگار گروه فرهنگ عمومی فارس در ادامه بررسیهایش متوجه شد که نیاز به توجه یکی از الزامهای زندگی اجتماعی و روند طبیعی در وجود هر فرد است، اما ستاره شدن در ثروت، محبوبیت یا حتی تحصیل و کار خیر نمادین اکنون به ابزاری برای پیشرفت افراد به شمار میرود که بسیاری را به خود جذب کرده است و حتی همین امر به عنوان وسیلهای برای رسیدن به جایگاهی بالاتر بدون کوشش و تلاش شده است؛ تا جایی که بسیاری از افراد قصد دارند که بدون طی کردن مسیر به پیشرفت برسند.
امانالله قرائی مقدم
خودنمایی در بحران
امانالله قرائی مقدم، جامعهشناس به رفتار بیمارگونه افراد در کارهای خیر نیز اشاره میکند و میگوید: در شرایط کنونی بسیاری برای دیده شدن دست به هر کاری میزنند. مثلا وقتی بحران یا بلای طبیعی اتفاق میافتد، با هدف دیده شدن دست به کار خیر و جمعآوری کمکها میزنند و حتی با حضور در مناطق صعبالعبور و عکس انداختن و انتشار آن در فضای مجازی میخواهند به جایگاههای بهتری برسند و خودنمایی کنند.
او با بیان اینکه جامعه ما از شکاف مدیریتی و فرهنگی رنج میبرد، میافزاید: در نظام اجتماعی ما نیاز افراد به خوبی برطرف نمیشود. بر همین اساس افراد به ویژه نوجوانان و جوانان سعی دارند با شعارهایی دیگران را به سوی خود جذب و برای ارضای نیازهایشان خودنمایی کنند.
دیده شدن برای طی کردن مسیر پیشرفت/ وقتی شایستهسالاری معنایی ندارد
میثم مهدیار، جامعهشناس نیز با بیان اینکه میل به دیده شدن در همه افراد وجود دارد، میگوید: وقتی روابط جای شایستهسالاری را میگیرد، دیده شدن هم بیشتر مورد توجه قرار خواهد گرفت و این همان چیزی است که یک جوان ممکن است از بزرگترها در عالم سیاست یاد بگیرد. در این فضا روابط جایگزین تجربه و توانمندی میشود و همین اساس اگر فردی رانت خاصی داشته باشد، زودتر پیشرفت میکند که البته این نوع پیشرفت کاذب است. چرا که کسی نمیتواند راه صد ساله را یک شبه با موفقیت طی کند.
میثم مهدیار
این جامعهشناس با بیان اینکه برخی برای دیده شدن یا حتی ترقی خود را به شخصیتها و افراد بانفوذ نزدیک میکنند، میافزاید: جوانی که با انتشار تصاویر خود با شخصیتها به سمت بهتر دیده شدن خود میرود یا حتی برای این کار هزینه میکند و به رسانهها هم میخواهد پول دهد تا او را برجسته کنند یا فعالیتهایی را انجام میدهد تا مورد توجه دیگران قرار گیرد، به طور حتم اختلال شخصیتی دارد و این مشکل را باید در دوران کودکی او جستوجو کرد.
بیشتر جامعه شناسان بروز چنین اختلال شخصیتی را ناشی از رفتارهای والدین و اطرافیان در کودکی افراد میدانند و معتقدند که برخی رفتارهای ما خواسته و ناخواسته موجب بروز شخصیت نمایشگر میشود. تشویقهای بیمورد، نبود جمعیت در خانواده، بیتوجهی به فرزندان، مقایسه آنها با دیگران نیز از علل اولیه پیدایش اینگونه افراد است.
ابهری نیز ریشه این مشکلات را در دوران کودکی عنوان میکند و میگوید: برخی سعی دارند بدون تلاش و حتی سپری کردن سیر رشد، برای خود امتیاز کاذب کسب کنند که باید به این افراد یادآور شد که بدون داشتن شرایط لازم و گذراندن سیر پیشرفت، رسیدن به سکوهای ترقی کاذب و گذراست.
همچنین مهدیار داشتن تناسب در رزومه و سابقه و همچنین شفافیت در ارتقای مدیریتی را از راههای مقابله با تلاش برای دیده شدن به منظور رسیدن به جایگاه بهتر و حتی پیشرفت عنوان میکند و میگوید: نظام آموزشی مدرکمحور و نبود روند متناسبی برای رسیدن به جایگاه بهتر موجب میشود که فرهنگ کار و تلاش بیمعنی شده و رابطهها جای ضابطهها را بگیرد و حتی برخی بدون کوشش به مقاصد خود برسند که این نوع فرهنگ نیازمند بازنگری و اصلاح است.
انتهای پیام/