تجلی نیایش در نیم قرن معماری معاصر

سید عابد میر معصومی: استان سمنان ،مساجد بسیاری در شهرهای کشور به‌واسطه وجود دین اسلام و بر اساس ریشه‌های معماری ایرانی بناشده است و در دوران مختلف تغییراتی را بر اساس نیاز مردم به خود دیده است. آنچه به خاطر توسعه و محدودیت زمین و سبک زندگی در شهرها به چشم می‌آید این است که در ساخت مسجدهای نیم‌قرن گذشته تا به امروز به فضای سرپوشیده یا مسقف بیشتر توجه می‌شود و امروزه گاهی مشاهده می‌شود به‌مانند آپارتمانی با برداشتی از معماری مسجد احداث‌شده و همچنین به خاطر تأمین هزینه‌ها واحدهای تجاری نیز در کنار آن دایر می‌شود. . حیاط برخی مساجد به‌مانند گذشته،حیات‌بخش و دلنواز نیست و هر چه سال احداث جدیدتر می‌شود این مسئله را بیشتر می‌توان احساس کرد. امروزه عده‌ای ساخت مسجدهای متعدد را بیش از نیاز مردم می‌دانند و ترمیم مساجد قدیمی یا تاریخی را با همان هزینه پیشنهاد می‌دهند و معتقدند گسترش مسجد تعداد یکجای نمازگزاران و اتحاد اسلامی را کم می‌کند. افرادی احداث مساجد را نیاز هر محله می‌دانند تا یادگاری از آن محل برای آیندگان باشد و با گسترش جمعیت ممکن است مورداستفاده عمومی قرار بگیرد همان‌طور که امروزه در زمان انتخابات، پایگاه اخذ رأی را در مساجد برپا می‌کنند. شهر سمنان مساجد شاخص ازنظر تاریخی و معماری بانام‌های جامع متعلق به دوره سلجوقیان و مسجد امام خمینی(ره) یا همان سلطانی متعلق به دوره قاجار دارد و مسجدهای کوچکی نیز در بافت قدیمی شهر و بازار در کنار تکیه‌ها به چشم می‌خورد که هنوز پایگاه اجتماعی مناسبی دارند و ساکنان در شهرک‌های جدید برای مراسم به همان محله قدیمی خود مراجعه می‌کنند اما تصاویر پیش رو از مساجد نیم‌قرن گذشته سمنان است که به‌طورمعمول در بافت جدید شهر احداث‌شده و برخی از آن‌ها نسبت به امکانات حمل‌ونقلی که امروز وجود دارند نزدیک به هم به‌حساب می‌آید و طرح معماری و عملیات عمرانی بسیاری از آن‌ها به‌صورت کامل پایان نیافته است. می‌توان گفت تمرکز بر احداث یک مسجد با معماری فاخر به‌جای چند مسجد نزدیک به هم می‌تواند یادگار ارزشمندتری برای آیندگان باشد.

46