تجربه‌ی اداره‌ی کشور پس از شهادت شهید رجایی/ چگونه هاشمی رفسنجانی و مهدوی کنی نقش آفرینی کردند؟
تجربه‌ی اداره‌ی کشور پس از شهادت شهید رجایی/ چگونه هاشمی رفسنجانی و مهدوی کنی نقش آفرینی کردند؟
به گزارش خبرگزاری recive، ساعت سه بعدازظهر یک‌شنبه ۸ شهریور ۱۳۶۰ در اثر انفجار دفتر نخست‌وزیری به دست اعضای نفوذی سازمان مجاهدین خلق (گروهک مناقفقین) آقایان محمدعلی رجایی رئیس‌جمهوری و دکتر محمدجواد باهنر نخست‌وزیر و چند تن از مقامات نظامی و امنیتی کشور که در یک جلسه‌ی فوق‌العاده شرکت داشتند به شهادت رسیدند.
چند ساعت پس از این واقعه جلسه‌ی فوق‌العاده‌ی هیات دولت تشکیل شد. مرحوم آیت‌الله مهدوی کنی وزیر وقت کشور درباره‌ی انگیزه‌ی تشکیل این جلسه گفته است: «این جلسه بعد از حادثه‌ی انفجاری که در نخست‌وزیری رخ داد تشکیل شد. من به طرف نخست‌وزیری حرکت کردم که خبر انفجار را شنیدم و بلافاصله وزارت کشور برای انجام اقدامات لازم جهت امداد و مسائل امنیتی رفتم. بعد از این حادثه به خاطر بررسی حادثه و وظایفی که دولت در آینده دارد جلسه‌ی هیات دولت تشکیل شد و آقای هاشمی و وزرا تشریف آوردند و مسائلی که لازم بود مورد بررسی قرار گرفت و ان‌شاءالله نتیجه‌ی آن به اطلاع ملت قهرمان‌مان خواهد رسید.» (اطلاعات دوشنبه ۹ شهریور ۶۰)
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی رئیس وقت مجلس شورای اسلامی در پایان جلسه‌ی فوق‌العاده‌ی هیات دولت طی سخنانی گفت: «درست در لحظه‌ای که جلسه‌ی عصر ما در ساعت ۳ بعدازظهر قرار بود شروع شود صدای انفجار و به دنبال آن نمایان شدن ستون دود غلیظی از نخست‌وزیری برخاست. در این هنگام مجلس کار خود را آغاز کرد و بعد ما مطلع شدیم که متاسفانه این انفجار در اتاقی اتفاق افتاده است ک جناب آقای رجایی و جناب آقای باهنر و چند نفر دیگر در آن‌جا تشریف داشتند. ما به سرعت دنبال کار رفتیم…»
تشکیل شورای موقت ریاست‌جمهوری
فرادی واقعه‌ی انفجار در دفتر نخست‌وزیری، شورای موقت ریاست‌جمهوری تشکیل شد که آقایان هاشمی رفسنجانی، موسوی اردبیلی و مهدوی کنی در آن حضور داشتند. آن شورا طی اطلاعیه‌ای آن روز را تعطیل و تا ۱۳ شهریور (۵ روز) را عزای عمومی اعلام کرد. متن این اطلاعیه که روز دوشنبه ۹ شهریور ۱۳۶۰ در صفحه‌ی ۲ روزنامه‌ی اطلاعات منتشر شد به این شرح بود:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
«من‌المومنین رجال صدقو ما عاهدو الله علیه فمنهم من قضی نحبه و منهم من ینتظر و ما بدلوا تبدیلا
مردم مسلمان و انقلابی و فداکار ایران! جمهوری اسلامی ایران بار دیگر بهترین فرزندان خود را قربانی راه اسلام و انقلاب و مستضعفان جهان کرد. رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر به دست ستون پنجم دشمن و نوکران امپریالیسم و صدام شربت شهادت نوشیدند. اتحاد شوم نفاق چپ و راست به دستور آمریکای جنایتکار با انفجار بمب آتش‌زا در یکی از دفاتر مشورتی ساختمان نخست‌وزیری این دو مسلمان انقلابی و مکتبی و فداکار را از ملت قهرمان و ایثارگر ایران گرفت.
شهید رجایی رئیس‌جمهور عزیز و شهید باهنر نخست‌وزیر محبوب به خیل شهدای انقلاب پیوستند و جمعی از برادران عزیزمان مجروح شدند. انقلابی با ابعاد انقلاب اسلامی ایران باید پذیرای چنین پیشامدهای ناگوار و تقدیم چنین قربانیان ارج‌دار باشد. خداوند سایه‌ی امام امت و رهبر عظیم‌الشان انقلاب را تا ظهور حضرت مهدی (عجل) بر سر مستضعفان جهان مستدام بدارد.
از شما ملت مسلمان و ایثارگر انتظار می‌رود که یک بار دیگر با نشان دادن صبر و استقامت با حضور در صحنه‌ی شکست‌ناپذیری خود و انقلاب را به معرض نمایش گذارید. و به دشمنان کوردل و شقاوتمند اسلام را که با همه‌ی امکانات خویش به جنگ با این انقلاب برخاسته‌اند مایوس نمایید.
شورای ریاست‌جمهوری با اجازه‌ی امام امت دوشنبه ۹ شهریور، امروز، را تعطیل و تا جمعه ۱۳ شهریور را در سراسر کشور عزای عمومی اعلام می‌دارد.
و از همه‌ی مسئولان و اقشار ملت به‌خصوص رزمندگان سلحشور در جبهه‌ها انتظار دارد، برای تحکیم و استقرار کامل جمهوری اسلامی به وظایف اسلامی و انقلابی خویش عمل کنند.
پیکرهای مقدس شهدای عزیز و قربانیان اسلام و قرآن را امروز ساعت ۱۰ صبح از مقابل مجلس شورای اسلامی تشییع می‌کنیم.
شهادت این فرزندان بزرگوار و فداکار را به پیشگاه امام عصر عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف و رهبر انقلاب و ملت بزرگ و خانواده‌های عزادار تبریک و تسلیت می‌گوییم و یک بار دیگر اعلام می‌داریم که خون شهدای اسلام ضامن پیروزی حق و نابودی کفر و نفاق خواهد بود.» والسلام علیکم شورای موقت ریاست‌جمهوری
گفتنی است حوزه‌ی علمیه‌ی مشهد نیز در واکنش به این واقعه این حوزه را تا پایان آن هفته تعطیل اعلام کرد.
اطلاعیه‌های وزارت کشور، مجلس شورای اسلامی و شورای ریاست‌جمهوری
آیت‌الله مهدوی کنی وزیر وقت کشور طی اطلاعیه‌ای در رابطه با شهادت رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر از مردم خواست نظم و آرامش را حفظ کنند. این اطلاعیه که در روز دوشنبه ۹ شهریور ۶۰ در روزنامه‌ها منتشر شد به این شرح بود:
ملت مسلمان و قهرمان ایران، رجایی اسطوره‌ی مقاومت و تقوا و «باهنر» بزرگ، روحانی مبارز و متعهد که در سنگر ریاست‌جمهوری و نخست‌وزیری از اسلامیان دفاع می‌کردند در راه خدا و اسلام و خط اصیل امام، شربت شهادت نوشیدند.
وزارت کشور جمهوری اسلامی ایران ضمن عرض تبریک و تسلیت شهادت این عزیزان را به امام زمان حضرت ولی‌عصر (عج) و نایب برحق امام امت خمینی بت‌شکن و امت قهرمان و انقلابی ایران اعلام می‌کند که امت مسلمان ایران میلیون‌ها قلب تپنده و انقلابی چون «رجایی» و «باهنر» آماده‌ی ایثار در راه خدا و اسلام دارد و منافقین و اربابان شرقی و غربی‌شان بدانند که آنان را که شهادت طلب می‌کنند باکی از مردن نیست.
لازم است امت شهیدپرور ایران با هوشیاری و آمادگی، صبر و متانت انقلابی خود را در راه خداوند حفظ کنند و از دست زدن به اقداماتی که ناشی از خشم و عصبانیت باشد خودداری نمایند و کلیه‌ی استانداری‌ها، فرمانداری‌ها و بخش‌داری‌ها و نیروهای انتظامی و نهادهای انقلابی مکلف‌اند در حفظ و آرامش و خنثی کردن و درهم کوفتن هر حرکت و جریان مشکوک، قاطعانه عمل نمایند و مخصوصا در مراسم تشییع و تدفین و بزرگداشت این شهیدان به خون‌خفته و همیشه زنده فرد فرد مردم ایران بسیار هوشیار و آگاه سازمان اطلاعاتی ۳۶ میلیونی را تغذیه نمایند. محمدرضا مهدوی کنی – وزیر کشور
روابط عمومی مجلس شورای اسلامی نیز به مناسب شهادت رجایی و باهنر اطلاعیه‌ای به این شرح منتشر کرد:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
والعصر ان‌الانسان لفی خسر الا الذین آمنو و عملو الصالحات و تواصو بالحق و تواصو بالصبر
حادثه‌ی غم‌بار شهادت دو فرزند پاک اسلام – در عصر اتفاق افتاد – بار دیگر از طرفی پلیدی و زبونی تروریسم خسران‌زده را بنمایاند و از طرف دیگر سیمای پرفروغ ایمان و عمل صالح را در شهادت این دو عزیز رئیس آشکار کند.
روابط عمومی مجلس شورای اسلامی شهادت این شاهدات شهید و شهیدان شاهد را به پیشگاه مقدس امام زمان «عج» و امام امت و امت امام تبریک گفته و پیروزی انقلاب اسلامی ایران را بر تمامی جبهه‌های کفر و نفاق و توطئه و استکبار جهانی از خدای بزرگ خواستار است.
ما نیز با تشییع این پیکرهای پاک از شهادت‌شان برای تداوم راه‌شان نیرو می‌گیریم – روابط عمومی مجلس شورای اسلامی (اطلاعات: دوشنبه ۹ شهریور ۶۰)
از سوی هیات‌دولت جمهوری در رابطه با شهادت رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر جمهوری اسلامی ایران اطلاعیه‌ای به شرح زیر انتشار یافت:
«بسمه‌تعالی
و لایحیق المکرالسییء الاباهله
ملت قهرمان و بزرگوار! بار دیگر تبریک به مناسبت شهادت دو عزیز از تبار شاهدان شهید و دو رازبان فرهنگ شهادت و دو برخاسته از تابشگاه نور که از دیرباز با هم زیستند و در کنار هم با باطل مبارزه کردند و اینک با هم به ملاقات خدا شتافته‌اند.
یکی بردارمان شاهد شهید، رئیس‌جمهور رجایی محبوب و دیگر برادرمان شهید شاهد نخست‌وزیر باهنر عزیز.
امت زجرکشیده و شجاع آمریکای خون‌آشام از رهگذر صدام‌ها جبهه‌ی نظامی می‌گشاید و از طرف بنی‌صدرها و بختیارها و دیگر منافقین سیه‌دل هم جبهه‌ی سیاسی و هم جبهه‌ی نظامی باز می‌کند و می‌بیند که چگونه این غول خون‌آشام آخرین ترفندهای تبلیغاتی و مجهزترین سلاح‌های مرگ‌بار و پلیدترین توطئه‌ها و ترورهای منافقانه خود را یک جا به کار می گیرد تا به خیال خام خود قدرت و صلابت این انقلاب اسلامی را درهم بشکند. زیرا که عمر کوتاه این انقلاب او را این‌چنین به خواری و ذلت کشاند پس گسترش و تداومش به او چه خواهد کرد؟
لکن سفینه‌ی انقلاب اسلامی ما با تمام قدرتش در کام امواج دیوانه و توفنده به پیش می‌رود. زیرا کشتی‌بانش نوح زمان خمینی بزرگ و سرنشینانش امتی قهرمان و هدایتگر ولایش حضرت امام حجت‌بن‌الاحسن و حافظ و نگهبانش پروردگان بزرگ است.
که خود فرمود:
وکان حقا علینا نصرالمومنین»
هیات دولت جمهوری اسلامی ایران (اطلاعات: دوشنبه ۹ شهریور ۱۳۶۰)
واکنش امام خمینی: ملت ما با تمام قدرت ایستاده‌اند تا همچون شهدایی تقدیم کنند
در پی شهادت محمدعلی رجایی رئیس‌جمهوری و دکتر محمدجواد باهنر نخست‌وزیر پیش از ظهر سه‌شنبه ۱۰ شهریور ۱۳۶۰ گروه زیادی از اقشار مختلف به منظور عرض تسلیت در حسینیه جماران به حضور امام رسیدند…. امام خمینی طی سخنانی در این باره گفتند:
«من در عین حال که شهادت این دو بزرگوار برای من بسیار مشکل است، در عین حال می‌دانم که آن‌ها به رفیق اعلی متصل شده‌اند و برای آن‌ها آرامش هست و این طور گرفتاری‌هایی که الان برای ما هست دیگر برای آن‌ها نیستو آن‌ها رسیدند به مطلوب خودشان و از این جهت به آن‌ها و به خانواده‌های آن‌ها و ملت اسلامی تبریک عرض می‌کنم که چنین شهدایی تقدیم می‌کنند. در عین حالی که مصائب این‌ها مشکل است برای ما، لیکن کشور ما و ملت ما با تمام قدرت ایستاده‌اند تا همچون شهدایی تقدیم کنند و هیچ راه عقب‌نشینی دارند و فکر نمی‌کنند به سستی. آن کوردلانی که گمان کرده‌اند که جمهوری اسلامی با نبود چند نفر از بین خواهد رفت و سقوط خواهد کرد، آن‌ها افکارشان افکار اسلامی نیست و از اسلام خبری ندارند و از ایمان اطلاعی ندارند و افکارشان افکار مادی و برای دنیا کار می‌کنند و به هوای دنیا هستند.»
ایشان در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشتند: «… اگر صدراعظمی در زمان سابق کشته می‌شد، امکان نداشت که مردم و توده‌ی مردم، بازار مردم، هیچ عکس‌العملی از خود نشان بدهند الا سرور و الا مسرت وا مروز که یک نفر از ما و دو نفر شهید معظم از ما رفته است، سرتاسر کشور ما به عزا نشسته است و سرتاسر کشور ما انسجام خود را حفظ می‌کند و حفظ کرده است و فردا اعلام می‌کنند برای انتخابات رئیس‌جمهور همه‌ی این مردم برای انتخاب حاضرند.»
شورای موقت ریاست‌جمهوری: وزرا تا تعیین نخست‌وزیر به کار خود ادامه دهند
شورای موقت ریاست‌جمهوری در دومین اطلاعیه‌ی خود که دو روز پس از شهادت رجایی و باهنر منتشر کرد برای جلوگیری از اخلال نظم در امور کشوری و اداری از وزرا خواست تا تعیین نخست‌وزیر با کمال دقت به انجام وظایف محوله‌ی خود ادامه دهند. متن این اطلاعیه به این شرح بود:
بسمه‌تعالی
شهادت برادران مبارزمان آقایان محمدعلی رجایی ریاست‌جمهور محبوب ایران و حجت‌الاسلام دکتر باهنر نخست‌وزیر را به عموم همکاران تبریک و تسلیت گفته و از همه‌ی وزرا و مسئولان وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها می‌خواهیم تا تعیین نخست‌وزیر به انجام مسئولیت‌های محوله با کمال دقت و پشتکار ادامه دهند. شورای موقت ریاست‌جمهوری (اطلاعات: سه‌شنبه ۱۰ شهریور ۱۳۶۰ ص ۱۴)
واکنش سران کشورها
در پی شهادت رئیس‌جمهور رجایی و نخست‌وزیر دکتر باهنر سران کشورهای مختلف نیز با ارسال تلگراف‌هایی برای امام به ایشان تسلیت گفته و این سوءقصد را محکوم کردند. این سران عبارت بودند از نیکلای چائوشسکو رئیس‌جمهوری رومانی، اریش هونکر رئیس‌جمهوری و رهبر حزب کمونیست آلمان شرقی، احمد سکوتوره رئیس‌جمهوری گینه، ژنرال محمد ضیاءالحق رئیس‌جمهوری پاکستان، لئونید برژنف رئیس‌جمهور و نیکلای تیخونوف نخست‌وزیر شوروی.
پاپ ژان پل دوم رهبر کاتولیک‌های جهان روز دوشنبه ۹ شهریور ۶۰ طی پیامی که به حضور امام امت ارسال شد، گفت خبر سوءقصدی که به مرگ محمدعلی رجایی رئیس‌جمهوری و محمدجواد باهنر نخست‌وزیر و همچنین سایر شخصیت‌ها شد شدیدا متاثر شده است و خود را در عزای ملت ایران سهیم می‌داند و مراتب تسلیت خود را به امام خمینی ابلاغ می‌کند. (اطلاعات: سه‌شنبه ۱۰ شهریور ۱۳۶۰ ص ۱۴)
دولت وقت هند هم پرچم‌ها را در سراسر این کشور به نشانه‌ی عزاداری به حالت نیمه‌افراشته درآورد.
تعیین نخست‌وزیر موقت
روز چهارشنبه یازده شهریور ۱۳۶۰ سه روز پس از انفجار دفتر نخست‌وزیری و شهادت رجایی و باهنر، روزنامه‌های وقت خبر دادند که شورای موقت ریاست‌جمهوری طی نامه‌ای به مجلس شورای اسلامی حجت‌الاسلام مهدوی کنی را به عنوان نخست‌وزیر پیشنهاد کرده است. متن نامه به این شرح بود:
ریاست مجلس شورای اسلامی
با استمداد از رحمت و عنایت الهی حجت‌الاسلام و المسلمین جناب آقای محمدرضا مهدوی کنی به عنوان نخست‌وزیر کابینه‌ی جمهوری اسلامی به نمایندگان محترم ملت پیشنهاد می‌شود تا د ر صورت موافقت مجلس محترم اقدام به تشکیل کابینه‌ی جدید نمایند. شورای موقت ریاست جمهوری (اطلاعات، چهارشنبه یازدهم شهریور ۱۳۶۰)
در پی این نامه جلسه‌ی مجلس شورای اسلامی که روز چهارشنبه ۱۱ شهریور تشکیل شد با رای اکثریت قاطع نمایندگان مهدوی کنی را به نخست‌وزیر برگزید. مهدوی کنی در جلسه‌ی عصر همان روز طی نامه‌ای به هاشمی رفسنجانی رئیس وقت مجلس کابینه‌ی خود را معرفی کرد.
دستور برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری صادر شد
روز شنبه ۲۱ شهریور ۱۳۶۰، سیزده روز پس از شهادت رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر وقت، وزارت کشور با انتشار دو اطلاعیه‌ی جداگانه دستور برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و میان‌دوره‌ای مجلس را صادر کرد.
متن اطلاعیه‌ها به شرح بود:
بسمه‌تعالی: بنا به دستور شورای موقت ریاست‌جمهوری و رعایت اصل یکصد و سی و یکم قانون اساسی به اطلاع کلیه‌ی داوطلبان احراز مقام سومین ریاست‌جمهوری اسلامی ایران می‌رساند که جهت ثبت‌نام از آغاز ساعت اداری روز شنبه ۲۱ شهریور ماه لغایت آخر ساعت اداری روز دوشنبه ۲۳ شهریور ماه جاری با در دست داشتن چهار برگ فتوکپی کلیه‌ی اوراق شناسنامه و دوازده قطعه عکس شش در چهار که در سال جاری گرفته شده باشد، شخصا به ستاد انتخابات مستقر در وزارت کشور مراجعه و فرم‌های مربوطه را پر کنند.
در دومین اطلاعیه‌ی وزارت کشور در رابطه با انتخابات ریاست‌جمهوری نیز آمده است:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
پیروز اطلاعیه‌ی قبلی در اجرای اصول یکصد و پانزدهم و یکصد و سی و یکم قانون اساسی، شرایط داوطلبان احراز مقام ریاست‌جمهوری کشور جمهوری اسلامی ایران را ذیلا به اطلاع می‌رساند:
رئیس‌جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد این شرایط باشند انتخاب گردند: ایرانی الاصل، تابع ایران، مدیر و مدبر بودن، دارای حسن سابقه و امانت و تقوا و مومن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور.
اطلاعیه‌ی وزارت کشور در مورد معرفی کاندیداهای نمایندگی به حوزه‌های انتخابیه‌ی خود به شرح زیر است:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
بدین وسیله به اطلاع هموطنان عزیز می‌رساند: در اجرای ماده‌ی چهارده قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس شورای اسلامی در حوزه‌های انتخابیه‌ی تهران؛ مشهد؛ تبریز، اصفهان؛ اراک، بندر خمینی و اقلیت کلیمیان ایران برگزار می‌شود.
داوطلبان نمایندگی می‌توانند به منظور اعلام داوطلبی خود از روز شنبه بیست‌ویک تا روز جمعه بیست و هفم شهریور جاری جمعا به مدت هفت روز در ساعت کار اداری با ارائه‌ی عین شناسنامه عکس‌دار و تسلیم چهار قطعه عکس شش در چهار و دو برگ فتوکپی شناسنامه به منظور ثبت‌نام به فرمانداری مرکز حوزه‌ی انتخابیه مراجعه و نسبت به تنظیم و تکمیل پرسش‌نامه و دریافت برگ معرفی‌نامه مربوطه اقدام کنند.
ضمنا داوطلبان نمایندگی مجلس شورای اسلامی در حوزه‌ی انتخابیه‌ی تهران و اقلیت کلیمیان ایران باید به فرمانداری تهران واقع در خیابان میرعماد، تقاطع خیابان شهید بهشتی، عباس‌آباد سابق، جنب بانک ملی، ساختمان دفتر ماشین طبقه‌ی ششم مراجعه کنند. این اطلایه به منزله‌ی دستور کتبی به فرمانداری‌های مرکز حوزه‌های انتخابیه‌ی یادشده می‌باشد. سید کمال‌الدین نیک‌روش – وزیر کشور
۲۵۹
