آن طور که پیداست، قرار است به زودی یک زباله فضایی به سمت پنهان ماه برخورد کند و در حالی که ابتدا گفته شد مرحله دوم موشک “فالکون ۹” است که در سال ۲۰۱۵ پرتاب شده، سپس گزارش شد که این زباله فضایی متعلق به چین است اما اخیرا چین رسما این ادعا را رد کرده است.

یک موشک از پیش پرتاب شده که گمان می‌رود چینی باشد، قرار است روز جمعه با سرعت ۵۸۰۰ مایل در ساعت به ماه برخورد کند. کارشناسان می‌گویند که برخورد آن به ایجاد دهانه‌ای با وسعت ۶۶ فوت منجر خواهد شد.

بر اساس گزارش‌ها، رادار سیستم خورشیدی گلدستون در نزدیکی بارستو، کالیفرنیا قرار است چند روز قبل از برخورد، این شی را مشاهده کند. مدارگرد شناسایی ماه ناسا (LRO) نیز به بررسی تغییرات حاصل در اگزوسفر ماه (لایه‌ای بسیار نازک از گازها) که به دلیل سقوط رخ ایجاد خواهند شد، خواهد پرداخت و سپس سطح ماه را برای یافتن خود دهانه برخوردی اسکن می کند.

گویا در تاریخ چهارم مارس، یک زباله فضایی به سطح ماه سقوط خواهد کرد. این شی به سمت پنهان ماه برخورد می‌کند و سقوط آن از زمین قابل مشاهده نخواهد بود، اما مهم‌تر از آن این است که ما نمی‌دانیم که این زباله فضایی از کجا می‌آید و متعلق به کیست.این موشک در مسیر برخورد با دهانه هرتزسپرونگ سمت پنهان ماه در روز جمعه در ساعت ۷:۲۵ صبح به وقت منطقه زمانی شرقی (۱۵:۵۵به وقت تهران) است. کارشناسان می‌گویند این اولین باری است که یک تکه زباله فضایی به طور تصادفی به سطح ماه برخورد می‌کند.اما کارشناسان می‌گویند ممکن است هفته‌ها و حتی ماه‌ها طول بکشد تا این برخورد از طریق تصاویر ماهواره‌ای تایید شود.

در ابتدا تصور می‌شد که این زباله فضایی بدنه موشک فالکون ۹ اسپیس ایکس باشد که رصدخانه آب‌وهوای فضای ژرف (DSCOVR) را در سال ۲۰۱۵ به فضا پرتاب کرد. با این حال اکنون تصور می‌شود که این شی بقایای موشک چینی لانگ مارچ ۳ سی است که ماموریت Chang’e ۵-T۱ چین در سال ۲۰۱۴ توسط آن صورت گرفت. در این مدت دانشمندان نظرات مختلفی درباره این شی که به ماه برخورد خواهد کرد، ارائه کرده‌اند که در ادامه به توضیح آن پرداخته‌ایم.

موشک “فالکون ۹” است!

سقوط قریب الوقوع این زباله فضایی اولین بار در اوایل ماه گذشته با استفاده از نرم افزار ردیابی اجرام نزدیک به زمین گزارش شد. هنگامی که این گزارش منتشر شد، این شی به عنوان مرحله دوم موشک “فالکون ۹” ساخته شرکت “اسپیس‌ایکس”(SpaceX) متعلق به “ایلان ماسک” شناسایی شد که تاریخ تخمینی پرتاب آن تقریبا به هفت سال پیش در ماه فوریه سال ۲۰۱۵ بازمی‌گردد؛ زمانی که این شرکت هنوز در حال تکامل پرتاب‌های خود بود.

در آن زمان گفته شد یک موشک “فالکون ۹” که تقریبا هفت سال قبل به فضا پرتاب شده است، اکنون در مسیر برخورد با ماه قرار دارد و احتمال برخورد آن به قمر زمین در اوایل ماه مارس وجود دارد. پیشران “فالکون ۹” از زمان اولین ماموریتش در سال ۲۰۱۵ که یک ماهواره هواشناسی را با خود به فضا برد، در مداری نامنظم در حال گردش است. پس از آن که این موشک ماهواره خود را به مدار مورد نظر رساند تا سفر خود را به سمت نقطه لاگرانژی خورشید- زمین آغاز کند، مرحله دوم آن در فضا شناور شد. ارتفاع این موشک به اندازه‌ای بود که سوخت کافی برای بازگشت به جو سیاره زمین را نداشت و انرژی آن برای فرار از جاذبه منظومه زمین-ماه نیز کافی نبود. بنابراین کارشناسان گفتند که مدار این موشک در روز چهارم مارس از مدار ماه می‌گذرد و احتمالا همین موشک است که با ماه برخورد خواهد کرد.

موشک “لانگ مارچ۳ سی” است!

با این حال، حدود چند هفته پیش، کارشناسان تجزیه و تحلیل اولیه خود را دوباره بررسی کردند و گفتند که این زباله نمی‌تواند قسمتی از “فالکون ۹” باشد، زیرا محموله‌ای که حمل می‌کرده است، مأموریت “رصدخانه آب‌وهوای فضای ژرف”(DSCOVR) به قسمت دیگری از منظومه شمسی رفته است. در عوض، آنها دریافتند که این زباله احتمالا متعلق به ماموریت “چانگ‌ای ۵-T۱”(Chang’e ۵-T۱) است که توسط سازمان ملی فضایی چین(CNSA) به سمت ماه پرتاب شده است.این ماموریت در ماه اکتبر سال ۲۰۱۴ به فضا پرتاب شد و یک پرواز نزدیک به ماه را در همان ماه انجام داد. همین موضوع، آن را به یک نامزد ایده‌آل برای برخورد کنونی با ماه تبدیل کرده است.

“بیل گری”(Bill Gray) اخترشناسی که نقش مهمی در کشف این برخورد ایفا کرد، ۱۲ فوریه اعلام کرد که در شناسایی موشک اشتباه کرده است. وی در دومین اظهار نظر خود گفت که این موشک می‌تواند بخشی از موشک “لانگ مارچ  Long March۳C ۳C) چین باشد که طی ماموریت چانگ‌ای ۵-T۱ در ماه اکتبر سال ۲۰۱۴ به سمت ماه پرتاب شد. این موشک فضاپیمای “چانگ‌ای ۵” را به ماه برد که در سال ۲۰۲۰ نمونه‌هایی از سطح این قمر را به زمین بازگرداند.

یکی از کارشناسان موسوم به “جورجینی” نامه‌ای به “گری” نوشت و توضیح داد که مسیر حرکت فضاپیمای “DSCOVR” به ماه نزدیک نیست و بنابراین عجیب است اگر بخشی از آن به ماه برخورد کند. با این حال این بخش از موشک صرف‌ نظر از منشا آن همچنان در مسیر برخورد به ماه قرار دارد و انتظار می‌رود در روز چهارم ماه مارس(۱۳ اسفند) در ساعت ۷:۲۵ صبح به وقت منطقه زمانی شرقی(۱۵:۵۵  تهران) به نیمه پنهان ماه برخورد کند.

چین تکذیب کرد!

با این حال، وزارت خارجه چین اخیرا این ادعاها را تکذیب کرده است. سخنگوی وزارت خارجه چین که اکتشاف فضایی چند میلیارد دلاری این کشور را یک برنامه «متعدانه» خواند که از پایداری طولانی‌مدت فعالیت‌ها در فضا حمایت می‌کند، گفت که این تقویت ‌کننده که ادعا شده به زودی با سطح ماه برخورد خواهد کرد، قبلا وارد جو زمین شده و کاملا سوخته و از بین رفته است.

مطمئنا برخورد یک موشک به ماه از نظر زیست محیطی بهتر از سوختن آن در جو زمین و آزاد کردن ذرات اکسید فلز است. قمر زمین جو ندارد بنابراین نمی‌تواند از خود در برابر برخورد زباله‌های فضایی محافظت کند و برخورد این اجرام باعث ایجاد دهانه برخوردی روی آن می‌شود.برخورد پیش رو در نیمه پنهان ماه رخ خواهد داد بنابراین نمی‌توانیم آن را رصد کنیم اما فضاپیماهایی که به دور ماه می‌چرخند می‌توانند پس از برخورد از دهانه ایجاد شده تصویربرداری کنند. پیشتر چنین اتفاقاتی رخ داده است بنابراین می‌دانیم که باید انتظار چه چیزی را بکشیم.برای مثال مرحله بالایی موشک‌هایی که در ماموریت فرود آپولو مورد استفاده قرار گرفتند و به طور قابل توجهی بزرگ‌تر بودند نیز به ماه برخورد کردند تا لرزش ناشی از آن‌ها توسط لرزه‌سنج‌های نصب شده روی ماه ثبت شود و برای بررسی لایه‌های داخلی ماه مورد استفاده قرار بگیرد. لرزه‌سنج‌های آپولو مدت‌ها است خاموش شده‌اند و مشخص نیست که لرزه سنج‌های سطح‌نشین چانگ‌ای ۴ چین قادر به ارائه اطلاعات مفیدی باشند یا خیر. در سال ۲۰۰۹ نیز طی ماموریت LCROSS ناسا فضاپیمایی با برنامه‌ریزی قبلی به سطح ماه اصابت کرد و از ذرات حاصل از برخورد ارزیابی‌های میکروسکوپی به عمل آمد.

آلودگی بیولوژیکی

با توجه به موارد ذکر شده ایجاد یک دهانه جدید موضوع نگران کننده‌ای نیست. در حال حاضر در حدود نیم میلیارد دهانه با قطر ۱۰ متر و بیشتر بر روی ماه وجود دارد. موضوعی که باید نگران آن باشیم آلوده کردن ماه به میکروب‌های زنده یا مولکول‌هایی است که ممکن است در آینده به عنوان شواهدی از وجود حیات باستانی در ماه تلقی شوند.اکثر کشورها متعهد شده‌اند که دستورالعمل‌های حفاظت از سیارات را رعایت کنند و خطر انتقال آلودگی بیولوژیکی از زمین به سایر سیارات را به حداقل برسانند.

این موضوع هم از نظر اخلاقی و هم از نظر علمی حائز اهمیت است. بخش اخلاقی آن این است که درست نیست که اکوسیستمی که ممکن است در سیارات دیگر وجود داشته باشد را با ارسال موجودات زمینی به آن سیاره در خطر بیاندازیم و از نظر علمی ما می‌خواهیم شرایط طبیعی سایر سیارات را بررسی کنیم و نباید آن‌ها را با ایجاد آلودگی‌های ناخواسته به خطر بیاندازیم یا نابود کنیم.

بزرگ‌ترین نقض دستورالعمل‌های کمیته پژوهش فضایی در سال ۲۰۱۹ رخ داد زمانی که یک سطح‌نشین اسرائیلی که نمونه‌هایی از دی‌ان‌ای و هزاران خرس آبی را حمل می‌کرد به ماه برخورد کرد. این موجودات نیم میلی‌متری می‌توانند درخلاء زنده بمانند اما فعال نخواهند بود. این موجودات و میکروب‌هایی که احتمالا در روده آن‌ها زندگی می‌کنند اکنون در محل برخورد پراکنده شده‌اند. به احتمال زیاد هیچ یک به منطقه‌ای که در آن آب کافی برای احیا و فعال شدن وجود داشته باشد نمی‌رسند اما نباید خطر کنیم.

46