به گزارش recive، بر اساس گزارش وضعیت اقلیمی آسیا در سال ۲۰۲۳، ۸۰ درصد مخاطرات آب و هوایی در آسیا مرتبط با سیل و طوفان بوده است. کشور ما نیز طی ماه‌های اخیر بارها با این مخاطره دست و پنجه نرم کرده است. رخداد پدیده‌های حدی مثل سیل تغییر اساسی کرده است. در چهار پنج سال اخیر مانند سیل اسفند ۹۷ و فروردین ۹۸ شاهد سیل‌هایی بوده‌ایم. ۵ میلیارد دلار خسارت مستقیم ناشی از سیل است که عدد درشتی است. پیش بینی پذیری رخداد سیل در تابستان با عدم قطعیت بیشتری همراه است.

برنا نوشت: به طور مثال در ایستگاه آب و هواشناسی روستای پیوشک استان هرمزگان به طور متوسط سالانه ۶۵.۶ میلیمتر بارش ثبت می‌شود این در حالیست که فقط در یک شبانه روز ۲۳۴ میلیمتر ثبت شده است و یا در بخش‌هایی از استان سیستان و بلوچستان ۲۱رکورد جدید بارشی در ثبت و حدود ۴۰ درصد بارش یک ساله زراعی در اواخر فروردین از آسمان دریافت شده است. سازمان هواشناسی نشست علمی برگزار کرد که طی آن توضیح دهد که آنچه در این منطقه از آسیا در هفته‌های اخیر رخ داده و همچنان ادامه دارد، ناشی از چه پدیده‌های علمی هواشناسی است.

ساده سازی اصطلاحات علمی پیچیده هواشناسی

برای اینکه توضیح کارشناس هواشناسی را متوجه شوید اول باید بدانید اصطلاحات به کار برده شده به چه معنا هستند.

بندال امگا:

بندال اصلاحی است که در علوم جوی برای انسداد پیشروی معمول چرخندها و واچرخندهای مهاجر از غرب به شرق استفاده می‌شود. بندال‌ها در عالم هواشناسی چندین نوع دارد و آنکه در خور حال منطقه ماست بندال از نوع امگا است. در بندال امگا جریان طبیعی غرب به شرق از مسیر خود خارج می‌شود و به سمت شمال یا جنوب می‌رود عمدتا در مرکز بندال وضعیت جوی خوب با هوای خشک و باد ملایم همراه است اما وضعیت جوی در اطراف آن ابری، بارانی و توفانی است.

چرخند و واچرخند:

چرخند منطقه‌ای است از هوای کم فشار و تقریبا دایره‌ای شکل که قطر آن ممکن است به صدها کیلومتر برسد. این منطقه از هوا در نیمکره شمالی در خلاف جهت عقربه‌های ساعت و در نیمکره جنوبی در جهت حرکت عقربه‌های ساعت در چرخش می‌باشد؛ در چنین ناحیه‌ای کمترین مقدار فشار جوی در مرکز بوده و در امتداد شعاع و به طرف خارج از مرکز مقدار فشار افزایش می‌یابد؛ در واقع چرختند یا سیکلون یک مرکز کم فشار است.

مناطق پرفشار، مدور و غیرمنظم را که جهت حرکت آنها در جهت حرکت عقربه‌های ساعت است، واچرخند یا آنتی سیکلون می‌نامند از آنجا که جهت حرکت باد در آنتی سیکلون‌ها بر خلاف جهت حرکت باد در سیکلون‌ها می‌باشد بنابراین به آن حرکت، واچرخندی و چنین سیستمی را سیستم واچرخندی می‌گویند.

رودباد

رودباد یا جت استریم به بادهایی با سرعت بیش از ۳۰ متر بر ثانیه گفته می‌شود که در داخل یک مسیر باریک در اتمسفر عبور می کند. رودبادها مانند رودخانه ای از باد در اتمسفر زمین می‌وزند.

ابرهای بندال در حاشیه خلیج فارس چه کار می کنند؟

صادق ضیاییان، رییس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی: مدل‌های هواشناسی، وقوع بارندگی شدید جنوب کشور و کشورهای حاشیه خلیج فارس را از قبل پیش‌بینی کرده بودند. از آنجایی‌که مدل‌های هواشناسی هیچ گونه اطلاعاتی از دخالت در افزایش یا کاهش بارش نظیر بارورسازی ابرها را ندارند. وسعت شکل‌گیری این سامانه و علل وجودی آن چنان پهناور بود که چندین هزار کیلومتر را در تراز میانی جو و سطح زمین پوشش می‌داد.

ایجاد چنین سامانه پیچیده‌ای نیاز به صرف انرژی بسیار زیاد دارد که از دست بشر خارج است. علت بارش سنگین در جنوب و جنوب شرق کشور را می‌توان شکل‌گیری بندال امگا با مراکز کم ارتفاع واقع در اروپا و منطقه جنوب کشور، شکل‌گیری رودباد با سرعت پایین (این نوع رودباد می تواند هوای مرطوب را برای مدت بیشتر در منطقه نگهدارد) به همراه استقرار واچرخند در غرب اقیانوس هند و چرخند روی شبه جزیره عربستان دانست که سبب تغذیه خوب رطوبتی از روی شمال غرب اقیانوس هند، دریای عمان دریای عرب دریای سرخ و خلیج فارس به جنوب کشور شد. عوامل توپوگرافی منطقه نیز در انباشت و صعود مکانیکی رطوبت نقش مهمی داشتند.

ما سه روز قبل از بارش اقدام به انجام این کار کردیم که ریسک بزرگی بود. به غیر از ایران فقط کشور قطر از بین کشورهای حاشیه خلیج فارس اقدام به انجام این کار کرد. احتمال داشت برخی از پیش‌بینی‌ها به وقوع نپیوندد اما چون اولویت اول سازمان هواشناسی نجات جان انسان‌هاست، ما اقدام به صدور این هشدار کردیم. استان سیستان و بلوچستان ۲۷۰ میلیمتر فارس ۹۱.۵ میلیمتر هرمزگان ۱۲۳ میلی‌متر کرمان ۷۹ میلی‌متر و بوشهر۵۶ میلیمتر بارش دریافت کردند. در کل بارش‌های دریافت شده عدد درشتی بوده است.