ایفای نقش بیش از ۲۰ شخصیت کار دشواری است

بهروز پناهنده با نمایش ایرانی «مجلس توبه‌نامه‌نویسی اسماعیل بزاز» به نویسندگی حسین کیانی و کارگردانی کارن کیانی از ۱۵ فروردین در سالن کوچک تالار مولوی روی صحنه است. این نمایش که روزگار یکی از مقلدان نمایش‌های دربار ناصرالدین شاه قاجار، اسماعیل بزاز، را به تصویر می‌کشد، بیش از ۲۰ کاراکتر دارد با فقط یک بازیگر؛ مونولوگی که به عقیده بازیگر این نمایش به دلیل ادبیاتش فرای دیگر مونولوگ‌ها برای اوست.
این بازیگر تئاتر و سینما درباره تجربه بازیگری خود در نمایش‌های ایرانی به recive، گفت: «نخستین تجربه من در این زمینه به سال ۸۴ برمی‌گردد و بازی در نمایشی به نام «طبیب اجباری» که با دانشجویان به‌صورت نیمه‌عروسکی به صحنه بردیم؛ نمایشی که به لحاظ فرم و قطعات موسیقی کاملا ایرانی بود.»
اما نمایش «سمک عیار» به کارگردانی زنده‌یاد جواد ذوالفقاری نقطه عطفی در کارنامه بهروز پناهنده است. او اشاره کرد: «با نمایش سمک عیار جدی‌تر وارد نمایش ایرانی شدم. وقتی به دفتر جواد ذوالفقاری رفتم، به محض دیدنم گفت سمک عیار من خود شما هستی. آن تجربه با گروهی حرفه‌ای و کارگردانی کاربلد آنقدر برایم شیرین بود که بعد از آن چندین نمایش ایرانی به من پیشنهاد شد، اما قبول نکردم، چون دنبال متن و کارگردانی بودم که آن تجربه خوب برایم تکرار شود.» پناهنده از بازی در نمایش «پایین گذر سقاخانه» نوشته اکبر رادی و کارگردانی رضا بهرامی در سنگلج هم به‌عنوان تجربه حضوری دیگر در نمایش‌های ایرانی یاد کرد.
این بازیگر که پیشتر هم با حسین کیانی، نمایشنامه‌نویس و کارگردان، در نمایش «کافه کات» همکاری داشته، درباره نمایش «مجلس توبه‌نامه‌نویسی اسماعیل بزاز» گفت: «ایفای نقش اسماعیل بزاز بسیار دشوار است. ادبیات حسین کیانی مختص خودش است و در عین حال که دشوار به نظر می‌رسد، اما وقتی با آن ارتباط برقرار می‌کنی، جذابیتش را درمی‌یابی.»
پناهنده با بیان اینکه این نمایش اولین تجربه کارگردانی کارن کیانی است، افزود: «همکاری با کارن اتفاق خیلی خوبی است. با پشتوانه هنری کارن که از پدر و مادری هنرمند آموخته و متن حسین کیانی کار به‌گونه‌ای پیش رفته که بازخورد منفی نداشته است. خوشبختانه تماشاچی راضی بوده‌ و دهان به دهان چرخیده است. این کار بدون هر نوع تبلیغات آنچنانی و حواشی، شریف روی صحنه رفته است.»

این بازیگر با بیان اینکه اجرای مونولوگ نسبت به کارهای دیگر سخت‌تر و همه بار صحنه روی دوش یک بازیگر است، درباره تجربه خود از این نوع نمایش گفت: «سال ۸۳ اولین کار مونولوگ را با نمایشنامه «مصاحبه» محمد رحمانیان به عنوان کار پایان‌نامه تجربه کردم. بعد از آن هم در مونولوگ چند اپیزودی جوادیه (بیست متری) به کارگردانی رضا بهرامی و مونولوگی از علی اصغری که سال ۹۶ در همین سالن کوچک مولوی روی صحنه رفت، حضور داشتم. اما مونولوگ اسماعیل بزاز فرای همه آن مونولوگ‌هاست، به دلیل ادبیاتش و بازی در بازی نقش‌های مختلف. ایفای نقش بیش از ۲۰ شخصیت کار را سخت می‌کند.»
در نمایش «مجلس توبه‌نامه‌نویسی اسماعیل بزاز» هر کاراکتر لحن مخصوص به خود را دارد و بازیگر صرفا به بیان دیالوگ‌ها نپرداخته است. بهروز پناهنده درباره دشواری شیوه بازی در بازی با حفظ ویژگی‌های هر کاراکتر گفت: «طبیعتا اگر مونولوگ -که با حضور یک بازیگر روی صحنه می‌رود- کشش نداشته باشد، تماشاگر خسته می‌شود. ولی وقتی با شخصیت‌های مختلف به کار رنگ می‌دهید، تماشاگر همراه می‌شود. هر چند این نمایش کمدی نیست و کاملا درام است، اما جاهایی رنگ و بویی گرفته که برای مخاطب هم شیرین است. چند نقش در متن از جمله ناصرالدین شاه، اعتمادالسلطنه، امام جمعه مسجد سپه‌سالار، سفیر فرانسه و … در حد یکی دو خط بود که با مشاوره حسین کیانی و کارگردانی کارن بسط داده شد تا حرف‌هایی که اسماعیل بزاز با خودش می‌زد از زبان آدم‌های دیگر بیان و کار شیرین‌تر و جذاب‌تر شود.»
این بازیگر با بیان اینکه در این نمایش مردم کوچه و بازار هم تبدیل به کاراکتر شده‌اند و هر کدام با لهجه‌ها و تیپ‌های مختلف اجرا می‌شود، افزود: «تلاش کرده‌ام که هیچ کدام از این شخصیت‌ها حتی صداهایشان به هم نزدیک نباشد.»

بهروز پناهنده درباره خلق لحظات کمیک در این نمایش درام که گاهی از تماشاگر خنده هم می‌گیرد، اشاره کرد: «طی اتودهایی که زده شد، به این موقعیت‌ها رسیدیم. به نویسنده کار گفتم می‌خواهم به متن وفادار باشم و هر کلمه‌ یا اکتی که اضافه شد در راستای کار بود تا ضربه‌ای به نمایشنامه نزند. این اولین مونولوگ نویسنده اثر است که اجرا می‌شود. دوستان و استادان دانشگاهی هم که کار را دیدند هیچ خرده‌ای بر متن نداشتند. معتقد بودند آغاز و پایان خوبی دارد و درست پرداخت شده است. ما نمی‌خواستیم کار کمدی باشد، اما بر اساس موقعیتی که ایجاد می‌شود، خنده‌ای هم به لب تماشاگر می‌نشیند.»
در یادداشتی که کارگردان این نمایش نوشت، آن را به همه کسانی تقدیم کرد که در طول تاریخ هنر تئاتر زیر تیغ سانسور بوده‌اند. بهروز پناهنده نظرش را به عنوان بازیگر درباره تم و موضوع و احساس نزدیکی یا دوری نسبت به آن، اینگونه بیان کرد: «اگر به تاریخ برگردیم، می‌بینیم اولین کسی که در ایران سانسور را نهادینه کرده، خود اعتمادالسلطنه (سیاستمدار دوره ناصرالدین‌شاه قاجار) است. من برای بازی در این نمایش درباره ناصرالدین شاه، اعتمادالسلطنه، اسماعیل بزاز، کریم شیره‌ای و … تحقیق کردم و به این نتیجه رسیدم که اعتمادالسلطنه کسی بوده که سانسور را در چاپ کتاب‌ها در ایران پایه‌گذاری کرده و حتی خودش کتاب خودش را سانسور کرد. سانسور از آن موقع شروع شده، بوده و هنوز هم هست.»
این بازیگر درباره فعالیت‌های آینده خود گفت: «در حال تمرین برای اجرا در سالن چارسو تئاتر شهر در کاری به نویسندگی و کارگردانی دکتر اسماعیل نجار هستم که از ۸ خرداد تا ۱۱ تیرماه روی صحنه می‌رود.»

۲۲۰۵۷