recive – رسول سلیمی: همکاری اقلیتهای خاورمیانه با اسرائیل، که در تلآویو به عنوان مرکز دیپلماتیک و امنیتی متمرکز شده، یکی از پیچیدهترین جنبههای ژئوپلیتیک منطقه است. کردها، دروزها و علویها، به عنوان اقلیتهای غیرعرب با سابقه سرکوب توسط رژیمهای عربی و ترکیه علیه آنها، به ویژه پس از سقوط بشار اسد در دسامبر ۲۰۲۴ و تشدید تنشها با ترکیه و ایران در سالهای اخیر به سمت اسرائیل گرایش پیدا کردهاند.
این همکاریها، که از نوامبر ۲۰۲۴ با سخنرانی گیدئون سار، وزیر امور خارجه اسرائیل، در کنست آغاز شد، جایی که او کردها را «متحد طبیعی» و دروزها را «شریک شجاع» خواند، به دیدارهای محرمانه در تلآویو منجر شده است. بررسی ها نشان میدهد که اسرائیل بر «تقویت روابط با اقلیتهای همسایه» تأکید کرد، و این سیاست، بخشی از استراتژی نتانیاهو برای ایجاد «دیوار دفاعی» در برابر ترکیه و ایران است.
کردها: اتحاد استراتژیک با محاسبات بقا
در تلآویو، همکاری کردها با اسرائیل مانند پلی است که بر فراز درههای پرتنش خاورمیانه کشیده شده است. کردها، با جمعیت ۴۰ میلیونی در ترکیه، عراق، سوریه و ایران، از دهه ۱۹۶۰ با اسرائیل (دکترین محیطی) متحد بودهاند، اما در ۲۰۲۴-۲۰۲۵، با سقوط اسد و قطع روابط ترکیه-اسرائیل (نوامبر ۲۰۲۴)، این اتحاد به سطح جدیدی رسید. گیدئون سار، وزیر امور خارجه، در ۱۰ نوامبر ۲۰۲۴ در کنست گفت: «کردها متحد طبیعی ما هستند؛ ما باید به آنها نزدیک شویم و روابط را تقویت کنیم، زیرا قربانی سرکوب ایران و ترکیه هستند» این سخنرانی، که به عنوان “شروع استراتژی اقلیتها” شناخته شد، به دیدارهای محرمانه در تلآویو با نمایندگان کردهای عراق (KDP) و سوریه (SDF) منجر شد، جایی که پیشنهادهای امنیتی و دیپلماتیک مطرح شد.
از یک منظر، کردها محاسبه میکنند که همکاری با اسرائیل، بقا را تضمین میکند؛ مثلاً، در سوریه، SDF با حمایت اسرائیل، نفوذ ترکیه را مهار میکند. رفتاری که در آن کردها اسرائیل را به عنوان “متحد ضدعرب” ادراک میکنند؛ مسعود بارزانی، رهبر کردها در سال ۲۰۲۴ گفته بود: «اسرائیل تنها کشوری است که حقوق کردها را میفهمد» این باور، کردها را به دیدارهای تلآویو سوق داد، جایی که دیپلماسی برای وضعیت ناظر در سازمان ملل مطرح شد.
از منظر اقتصادی نیز، اسرائیل فناوری کشاورزی (پروژههای آبیاری در کردستان عراق) را ارائه میدهد، که تولید را افزایش میدهد. از منظر سیاسی، کردها با اسرائیل برای لابی در واشنگتن (قانون حمایت از کردها) همکاری میکنند. تبادلات فرهنگی آنها باهم نیز شامل جشنوارههای کردی در تلآویو، هویت مشترک بین آنها را تقویت میکند. تحلیل «مؤسسه بروکینگز» میگوید کردها با محاسبه بقا در برابر ترکیه و ادراک رفتاری اسرائیل به عنوان “دوست اقلیتها”، تلآویو را به عنوان پایگاه انتخاب کردهاند. این اتحاد، کردها را از انزوا نجات میدهد، اما به تعادل با ایران و ترکیه نیاز دارند.
دروزها: وفاداری تاریخی با محاسبات امنیتی
همچنین تلآویو، برای دروزها نه تنها مرکز سیاسی بلکه نماد امنیت و وفاداری است. دروزها، با ۱.۵ میلیون نفر در سوریه، لبنان، اسرائیل و اردن، از ۱۹۴۸ با اسرائیل متحد بودهاند، و در ۲۰۲۴-۲۰۲۵، با خشونت در سوریه، این اتحاد به حمایت نظامی تبدیل شد. اسرائیل در جولای ۲۰۲۵ حملات هوایی به دمشق انجام داد و گفت: «ما از دروزها دفاع میکنیم». گیدئون سعر در ۱۰ نوامبر ۲۰۲۴ گفت: «دروزها شریک شجاع ما هستند؛ ما روابط را با دروزهای همسایه (سوریه و لبنان) تقویت میکنیم» این سخن در ادامه، به دیدارهای تلآویو با رهبران دروز سوریه (جولای ۲۰۲۵) منجر شد، جایی که پیشنهادهای حفاظت امنیتی از آنها مطرح شد.
دروزها در منظومه فکری خود محاسبه میکنند که همکاری با اسرائیل، بقا را تضمین میکند؛ مثلاً، در سوریه، دروزها با حمایت اسرائیل نفوذ دولت جدید را مهار میکنند. در همین راستا دروزها اسرائیل را به عنوان “حامی اقلیتها” ادراک میکنند؛ به همین دلیل، شیخ موافک طریف، رهبر دروزهای اسرائیلی، در ۲۰۲۵ گفت: «دروزها و اسرائیل شریک در مبارزه با افراطگرایی هستند» این باور، دروزها را به دیدارهای تلآویو سوق داد، جایی که دیپلماسی برای حفاظت از سویدا مطرح شد.
از سوی دیگر اسرائیل با فناوری کشاورزی، پروژههای دره جولان را به دروزی ها ارائه میدهد، که تولید کشاورزی آنها را افزایش میدهد. دروزهای اسرائیلی مشتمل بر ۱۵۲ هزار نفر، تا سال ۲۰۲۴، در ارتش این کشور خدمت میکنند. این وفاداری، دروزها را از سرکوب نجات میدهد.
علویها: درخواست کمک با محاسبات بقا
این در حالی است که علویها، با ۲ میلیون نفر عمدتاً در سواحل سوریه، از سقوط اسد و از دست دادن حمایت ایران در بزنگاه سقوط اسد، آسیب دیدهاند، و در مارس ۲۰۲۵، رهبران علوی به اسرائیل درخواست کمک فرستادند: «بیایید و ما را از کشتار نجات دهید» این درخواست، به دیدارهای محرمانه در تلآویو (مارس ۲۰۲۵) منجر شد، جایی که پیشنهادهای حفاظتی مطرح شد.
علویها که همکاری با اسرائیل را ضامن بقا می دانند در سوریه، با حمایت اسرائیل نفوذ الشرع را مهار میکنند. علویها اسرائیل را به عنوان “حامی اقلیتها” ادراک میکنند؛ رهبران علوی در مارس ۲۰۲۵ گفتند: «اسرائیل تنها امید ما در برابر تروریستها است» این باور، علویها را به تلآویو سوق داد، جایی که دیپلماسی برای حفاظت از طرطوس مطرح شد.
اتحاد شکننده: تحلیل استراتژی همکاری اقلیتهای خاورمیانه با اسرائیل
در مجموع همکاری کردها با اسرائیل در سال ۲۰۲۵ از الگویی صرفاً ایدئولوژیک فراتر رفته و به یک ضرورت راهبردی تبدیل شده است. بر اساس دادههای مؤسسه بروکینگز، دریافت پهپادها و حمایت اطلاعاتی از اسرائیل، تهدیدات ترکیه را کاهش داده است. اما این تنها بخشی از داستان است. این موضوع، تثبیت حکمرانی نیمهخودمختار کردها در عراق و سوریه، آنها را به بازیگری ژئوپلیتیک تبدیل کرده که برای حفظ دستاوردهایش نیازمند متحدان قدرتمند خارج از حلقه عربی-ترکی است. اسرائیل به عنوان “متحد ضدعرب” در ادراک کردها، نه تنها تضمینکننده امنیت ۴۰ میلیون کرد است، بلکه حامی پروژه سیاسی بلندمدت آنان نیز محسوب میشود. دیدارهای نوامبر ۲۰۲۴ نشان داد که این رابطه از همکاری امنیتی فراتر رفته و به همکاری راهبردی در حوزه انرژی و توسعه اقتصادی نیز گسترش یافته است.
برای دروزها، همکاری با اسرائیل در سال ۲۰۲۵ تابع معادله بقا در منطقهای است که به طور فزایندهای قطبی شده است. بر اساس گزارش شورای روابط خارجی، حملات مشترک جولای ۲۰۲۵ موجب کاهش خشونتها شده است. اما دروزها در محاسبات خود به دنبال ایجاد توازن در برابر نفوذ فزاینده ایران در لبنان هستند. ادراک دروزها از اسرائیل به عنوان “شریک شجاع” تنها بازتابی از محاسبات امنیتی نیست، بلکه نشاندهنده تغییر در هویت سیاسی آنان است. وفاداری ارتش دروز در سال ۲۰۲۵ به اسرائیل را باید پاسخی به احساس محاصره توسط بازیگران شیعه در لبنان و سوریه دانست. این همکاری، استراتژی تاریخی دروزها برای بقا از طریق اتحاد با قدرت مسلط منطقه را ادامه میدهد.
درخواست کمک علویها از اسرائیل نیز در مارس ۲۰۲۵ نشاندهنده یک تغییر پارادایم قابل توجه در محاسبات این جامعه است. اگرچه این همکاری با هزینه سنگین تقابل با اسد همراه است، اما مهار گروه تحریرالشام تحت هدایت احمد الشرع در سال ۲۰۲۵ برای امنیت دو میلیون علوی یک اولویت حیاتی شده است.
تحلیل این تحول باید بر اساس فروپاشی تدریجی دولت اسد و ظهور بازیگران غیردولتی تهدیدکننده باشد. ادراک علویها از اسرائیل به عنوان “امید” نشان میدهد که آنان نهادهای سنتی حامی خود را ناتوان از تضمین بقای خویش میبینند. این تحول تاریخی میتواند ساختار سیاسی سوریه را برای دههها تحت تأثیر قرار دهد.
این محاسبات در چارچوب فروپاشی نظم دولتی سنتی در خاورمیانه صورت میگیرد. کاهش نفوذ ترکیه و تحریرالشام تنها بخشی از داستان است؛ تحول عمیقتر، ظهور الگوی جدید حکمرانی مبتنی بر اتحادهای فراملی است. در این میان، عدم تعادل ناشی از این اتحادها میتواند به تشدید رقابتهای فرقهای و ایجاد جنگهای نیابتی جدید بینجامد و ثبات خاورمیانه در گرو ایجاد توازن بین منافع اقلیتها و بازیگران دولتی است. همکاری اقلیتها با اسرائیل در سال ۲۰۲۵ نشاندهنده گذار از پارادایم دولتمحور به پارادایم جامعهمحور در روابط بینالملل خاورمیانه است. این تحول، اگرچه در کوتاهمدت بقای اقلیتها را تضمین میکند، اما در بلندمدت میتواند به تکهتکهشدن بیشتر منطقه و تشدید درگیریها بینجامد.
۲۱۳/۴۲
