مهسا بهادری: حالا دیگر قاچاق شدن و لو رفتن میتواند سرنوشت هر فیلمی باشد. در همین مدت کوتاه اسفند و فروردین دو فیلم سینمایی لو رفتند، یکی «کاناپه» کیانوش عیاری که از سال ۱۳۹۵ در توقیف است و دیگری «روایت ناتمام سیما» به کارگردانی علیرضا صمدی که روز سوم فروردین لو رفت. کارگردان هر دو اثر هم از مخاطبان خواستند که این آثار را قعلا و به صورت غیر قانونی تماشا نکنند.
در واقع به تاریخ فیلمهای سینمایی که نگاه میکنیم، قطعا تجربه لو رفتن فیلمهای سینمایی به چشممان میخورد و هستند فیلمهایی که یا از روی پرده سینما قاچاق شدند، یا بدون اینکه اجازه اکران بگیرند در سایتها و کانالها در دسترس مخاطبان قرار گرفتهاند.
سالی سه فیلم لو میرود
با نگاهی آماری به فیلمهای لورفته از سال ۱۳۸۵ تاکنون در مییابیم در طول این مدت حدودا ۵۰ فیلم به صورت قاچاق و غیرقانونی به دست مخاطبان رسیدهاند؛ این یعنی به طور میانگین سالی ۳ (۲.۷) فیلم قاچاق میشود! موج لورفتنها در این ۱۸سال، با «سنتوری» ساخته داریوش مهرجویی آغاز شد. در آن زمان که فضای مجازی به گستردگی امروز نبود، قاچاق فیلمها معمولا یا از طریق لوح فشرده فیلم صورت میگرفت و یا بوسیله فیلمبرداری از پرده سینما انجام میشد. نسخه کیفیت پرده، نام همان نسخه لورفته فیلمبرداریشده از سالن سینما بود که آن زمانها تماشایش بین مردم قبیح و تابو بود؛ این در حالی است که این قبح امروز تا حد زیادی شکسته شده است!
با گذر زمان و گسترش فضای مجازی، دیگر نسخه کیفیت پرده فیلمها نبود که لو میرفت؛ بلکه مخاطبان میتوانستند با بهترین کیفیت ممکن نسخه غیرقانونی فیلمها را تماشا کنند. اینجا بود که قاچاق فیلم در سینمای ایران وارد عصر جدیدی بود و دیگر انگشت اتهام به سوی مخاطبی که دزدکی از پرده سینما فیلمبرداری میکرد، دراز نبود. بلکه همه به دنبال مقصر میگشتند و ذرهبینشان را روی افراد و نهادهایی میانداختند که نسخهای از فیلم در اختیارشان بوده است.
اینجا بود که بحران قاچاق فیلم شکل جدیدی به خود گرفت و منجر به مجادلاتی میان سازمانی شد و کار حتی به دادگاه و دعواهای حقوقی کشید. همزمان با این دعواهای حقوقی، رویه لورفتن فیلمها بود که همچنان جریان داشت. تعداد فیلمها هم کم نبود. از سال ۱۳۸۵ تاکنون حدود ۳۹ فیلم به محاق قاچاق رفتهاند.
همزمان با لو رفتن این فیلمها، دعواهای حقوقی مذکور نیز ادامه داشت. دعواهایی که در پایان سرنوشت اکثر آنها مبهم و نامعین باقی میماند و رسانهای نمیشد و در موارد معدودی شاهد بودیم که عاملان قاچاق، مورد مجازات کیفری قرار بگیرند؛ همچون دستگیری قاچاقچی فیلمهای «ابد و یک روز» و «فروشنده» در اصفهان یا محکوم شدن عامل قاچاق «متری شیش و نیم» به یک سال حبس.
اگرچه برخی از این این فیلمها پس از اکران آنلاین قاچاق شدهاند و برای رفع مشکل نیازمند تقویت زیرساختهای امنیتی اکران آنلاین هستیم اما بخش عمدهای از آنها از مجاری نامعین انتشار یافتهاند. ادامه داشتن رویه قاچاق فیلم، تهیهکنندگان را به تدریج برای سرمایهگذاری و ساخت فیلم بیانگیزه میکند و برای جلوگیری از یک بیانگیزگی بزرگ و ضربهزننده، شناخت این مجاری نامعین انتشار غیرقانونی فیلم و محکومیت آنها و البته رسانهای شدن این محکومیتها، در اولویت نهادهای سینمایی مسئول است. اگر این معضل را جدی بگیریم، صنعت سینما هیچگاه به سرنوشت آلبومهای موسیقی دچار نخواهد شد و کپیرایت، ناجی آینده صنعت سینمای ایران خواهد شد.
چنین اتفاقی که حجم زیادی از فیلمها لو رفت سال ۱۳۸۶ بود که نتیجهاش یک اجتماعی از سینماگران در موزه سینما بود که آنجا به یک راهحلهایی هم رسیدند تا با معاونت سینمایی وقت یک تعاملی داشته باشند. اما الان واقعا عامل اصلی این ماجرا را نمیدانم. یک مسئلهای که وجود دارد این است که ما درباره قاچاق صحبت میکنیم آن چیزی که من در فضای مجازی خواندم این است که کیفیت فیلمهای لو رفته بسیار بالا است و از وضعیت خوبی برخوردارند. شاید نتوان اسم ایم لو رفتنها را قاچاق گذاشت، شاید یک ارادهای برای توزیع این محصولات از جایی به جز شبکه رسمی وجود دارد.
بعد از آن هم بالاترین آمار از لو رفتن آثار سینمایی مربوط به دوره محمد خزاعی و در اواخر سال ۱۴۰۱ و تمام سال ۱۴۰۲ بود. در واقع شروع مجدد این ماجرا از همان دوره کلید خورد.
در دو سال ده فیلم قاچاق شده است
کمیته انتخاب نماینده سینمای ایران برای اسکار ۲۰۲۳، در فاصله ۱۲ روز تا پایان مهلت اعلام رسمی، فیلم هومن سیدی را که پیشتر موفق به افتخارآفرینی در بخش افقها جشنواره ونیز شده بود، مناسب نمایندگی سینمای ایران در رقابت اسکار ۲۰۲۳ معرفی کرد.
این انتخاب سبب شد تا زمینه اکران فیلم فراهم شود چرا که طبق مقررات بخش فیلمهای بینالمللی اسکار، نمایندگان سینمایی کشورها باید در فاصله ۱۱ دی ۱۴۰۰ الی ۹ آذر ۱۴۰۱ در کشور مبدا، حداقل ۷ روز اکران تجاری و عمومی داشته باشند. بنابراین جنگ جهانی سوم میبایست در فاصله ۷۱ روز تا پایان این مهلت، حداقل یک هفته اکران عمومی و تجاری را تجربه کند.
پس از مدتها کشمکش بالاخره فیلم سینمایی«جنگ جهانی سوم» به کارگردانی و تهیهکنندگی هومن سیدی در ۲۸ شهریور، به عنوان نماینده ایران در اسکار معرفی شد و در نهایت در جلسه شورای صنفی نمایش که امروز(یکشنبه ۱۰ مهر) برگزار شد، اعلام کردند که فیلم سینمایی «جنگ جهانی سوم» برای کسب شرایط حضور در اسکار با پخش شایسته فیلم از پنجشنبه ۱۴ مهر تا چهارشنبه ۲۰ مهر ۱۴۰۱ در پردیس مگامال بهصورت ویژه اکران میشود فیلم اکران شد و کمتر از شش ماه بعد قاچاق شد.
بلافاصله پس از این اتفاق شورای صنفی نمایش، با تشکیل جلسه اضطراری، مصوب کرد که فیلم «جنگ جهانی سوم»، بههمراه فیلمهای دیگر اکران فطر، از ۳۰ فروردین ۱۴۰۲ روی پرده برود.
لو رفتن فیلمها از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا کنون به بیش از ده عدد رسیده است، «برادران لیلا» و «تفریق» ، «اورکا»، «شب، داخلی، دیوار»، «بیرویا»، «کاناپه»، «روایت ناتمام سیما» و جند فیلم دیگر در این لیست قرار دارند.
۲۴۵۲۴۵