اختلال خودزشت انگاری؛ چطور با احساس زشت بودنمان مقابله کنیم؟
اختلال خودزشت انگاری؛ چطور با احساس زشت بودنمان مقابله کنیم؟
خود زشت پنداری Body dysmorphic disorder نوعی اختلال روانی است که فرد مدام به نواقص ظاهری خود فکر میکند و نمیتواند فکر کردن در مورد نواقص ظاهری خود را متوقف کند؛ نواقصی که بعضا بسیار جزئی است و دیگران حتی متوجه آن نیز نمیشوند. این اختلال روانی که با این ایده وسواسگونه توصیف میشود که برخی از جنبههای بدن یا ظاهر فرد به شدت ناقص است و بنابراین اقدامات پنهانی را برای پنهان کردن یا رفع آن انجام میدهد.
علت اختلال خود زشت پنداری
اختلال خود زشت پنداری معمولا دردوران نوجوانی و در ۱۲ تا ۱۳ سالگی به وجود میآید. تحقیقات نشان میدهند که میزان ابتلا به این اختلال در زنان و مردان تقریبا یکسان است. علت به وجود آمدن آن معلوم نیست، اما عوامل بیولوژیکی و محیطی خاصی مانند استعداد ژنتیکی و عوامل زیستی-عصبی (مثلا ناکارآمدی سروتونین در مغز) خصوصیات شخصیتی و تجربیات زندگی (بدرفتاری با کودکان، ترومای جنسی، بدرفتاری همتایان) میتوانند در بروز آن موثر باشند. حداکثر ۲/۴ درصد و حداقل ۷/۱ درصد کل جامعه امریکا به اختلال خود زشت پنداری دچارند. این آمار به این معناست که تقریبا از هر ۵۰ نفر یک نفر به این اختلال مبتلاست.
تشخیص اختلال خود زشت انگاری
اختلال خود زشت انگاری از دسته اختلالهایی است که هر دو جنس زن و مرد را درگیر و مبتلا میکند و بیشتر باید نقطه آغاز و مبدا این ابتلاء را در دوران نوجوانی جست و جو کرد، دقیقاً جایی که فرد برای ظاهر و زیبایی خود ارزش قائل میشود، اما بلوغ او را به مرز تردید میرساند. بسیاری از افراد در دوران بلوغ دچار این نگرانیها درباره ظاهر بدنی خود شدهاند که به مرور این نگرانیها رو به کاهش رفته است، اما آن دسته از نگرانیهایی که ماندگار است و به فرد آسیب میزند همان اختلال خود زشت انگاری محسوب میشود که موجب رنج فرد شده و زندگی او را مختل میکند. مقایسه کردن اشخاص با سایر افراد در ارتباطهای اجتماعی از عواملی است که به باور فردی خدشه وارد میکند و این آسیبها موجب تشکیل اختلالهای مختلف از جمله اختلال خود زشت پنداری در فرد میشود. در نهایت آنچه که بیشترین بروز را در افراد دارد، بستگی به جنسیت آنها نیز دارد چرا که زنان در حوزه توجه به ظواهر و اندام از مردان حساستر بوده و این همان چیزی است که منجر به ایجاد اختلال در طیف سنی ۱۵ تا ۳۰ سالگی میشود. ناگفته نماند که در مجردها بیشتر از متأهلها این اختلال دیده شده است که دلیل کاملاً مشخصی دارد.
زن بودن و درگیری با توهم زشت بودن
شاید عجیب به نظر برسد، اما آمارها نشان میدهد از هر ۸ زن فقط یک نفر آنقدر اعتمادبه نفس دارد که خود را زیبا بداند. متاسفانه داشتن ظاهری زیبا یکی از مهمترین فاکتورهای داشتن اعتمادبه نفس به شمار می آید، به طوری که بیش از ۵۰ درصد از زنان عنوان کرده اند در صورتی که ظاهر بهتری داشتند، اعتمادبه نفسشان هم بیشتر از حال میشد. در فاصله زمانی بین ۱۸ تا ۲۴ سال زنان کمترین اعتمادبه نفس را از لحاظ داشتن چهره زیبا دارند. در فاصله بین ۲۵ تا ۲۹ سال علاقه زنان به ظاهرشان افزایش پیدا میکند و بعد از ۵۵ سال این علاقه به کمترین میزان خود میرسد. در مورد مردان این موضوع کاملا متفاوت است. تحقیقات نشان میدهد مردان دید مثبت تری به ظاهر و بدن خود نسبت به زنان دارند و حتی ممکن است در مورد زیبایی خود دچار توهم شوند و خود را بهتر از آن چیزی که هستند، بدانند.
نمونهای از اختلال بد ریخت انگاری بدن
اریناتا هم اکنون ۳۵ سال دارد و از ۱۶ سال پیش همیشه از این که بدنش بوی عرق تند و بسیار بدی میدهد ناراحت بوده است. این ترس درست قبل از ازدواجش شروع شد؛ یک بار در تختخواب در کنار یکی از دوستان بسیار صمیمی خود دراز کشیده بود و او برایش تعریف کرد که در محل کارشان یکی از همکاران بوی بسیار بدی میدهد، ریناتا احساس کرد که منظور دوستش، به طور غیر مستقیم، اوست. به علت ترس از بوی بد اریناتا ۵ سال تمام از خانه بیرون نرفت و اگر مجبور به این کار میشد، مادر یا شوهرش میبایست او را همراهی میکردند. اریناتا ۳ سال با همسایههای خود حرف نزد، زیرا به باور خودش صدای آنها را شنیده بود که با یکدیگر دربارهی او صحبت میکنند. او از رفتن به سینما، مراکز خرید، کافی شاپ ها، و خانة دوستان و خویشاوندان خودداری میکرد. شوهرش اجازه نداشت دوستانش را به خانه دعوت کند. ریناتا دایم از شوهرش میپرسید که آیا بدنش بو میدهد یا نه. همه لباسهای او را شوهرش برایش میخرید، زیرا اریناتا از پرو کردن لباس جلوی خانمهای فروشنده میترسید. او مقادیر زیادی دئودورانت مصرف میکرد و قبل از بیرون رفتن از خانه، همیشه دوش میگرفت و لباس هایش را عوض میکرد: گاهی چهار بار در روز.
اگر به اختلال بدریخت انگاری دچار هستیم چه کنیم؟
اگر فکر میکنید به این اختلال دچار هستید، قبل از آنکه حکم قطعی صادر کنید، کارهای زیر را انجام دهید:
با خانواده یا پزشکتان مشورت کنید؛ از طریق پزشک خود، متخصص روانکاو یا روانپزشک پیدا کنید؛ با مراجعه به روانکاو یا روانپزشک، به او کمک کنید بفهمد آیا واقعا به این اختلال دچار هستید یا خیر؛ در صورت تأیید، نوبتهای مراجعهتان را به یاد بسپارید و آنها را از دست ندهید. درمان این اختلال زمانبر است؛ با درمانگر خود راستگو و شفاف باشید. اگر احساس افسردگی دارید، او را در جریان قرار دهید؛ اجازه بدهید افراد مورداعتماد، شما را حمایت کنند. نیازی نیست بهتنهایی بار درمان را به دوش بکشید.
درمان شناختی رفتاری اختلال خودزشت پنداری
در این روش درمانگر مصمم است شیوه تفکر، رفتار و باورهای فرد را تغییر دهد. در این روش فرد متوجه میشود چرا اینگونه فکر میکند و چگونه این افکار، رفتار وی را تحت تاثیر قرار میدهد. این روش به فرد کمک میکند افکار منفی را کنار بگذارد و ارزیابی مثبتتری در مورد خود داشته باشد. در این روش فرد روشهایی را یاد میگیرد تا وسواسهای ذهنی مثل چک کردن خود در آینه را کنار بگذارد.
درمان دارویی خود زشت انگاری
شواهد نشان میدهد داروهایی از دسته مهارکننده بازجذب سروتونین (SSRI) که از دسته داروهای ضد افسردگی هستند میتوانند علایم خودزشت انگاری را در حداقل نیمی از بیماران کاهش دهند. مثالهای این دسته عبارتند از: فلوکستین، فلووکسامین و سیتالوپرام.
زیباترین و زشتترین مردم جهان
بر اساس یک نظرسنجی از سوی سایت مردمان زیبا، مردم انگلیس، زشتترین در دنیا هستند. همچنین در این سایت به این موضوع اشاره شده است که مردان سوئدی با داشتن ۶۵ درصد آمار و زنان نروژی با ۷۶ درصد جزو زیباترینها در جهان محسوب میشوند.
بیشتر بخوانید:
برای به دست آوردن آرامش چهکار کنیم؟
چگونه خشم و عصبانیت خود را کنترل کنیم؟
۲۳۳۲۳۶
