به گزارش خبرگزاری recive خوزستان ، در عصر حاضر، پارادوکس «توسعه صنعتی» و «حفظ محیطزیست» بزرگترین چالش کلانشهرهای صنعتی جهان است. اهواز، پایتخت نفت و فولاد ایران، سالهاست که با این دوگانه دستوپنج نرم میکند. اما در ضلع شرقی این شهر، شرکت فولاد خوزستان با اتخاذ یک رویکرد مهندسی نوین و جسورانه، نشان داده است که میتوان غولهای صنعتی را با راهکارهای «سبز» و پایدار رام کرد. صحبت از پروژهای است که نه تنها در ابعاد و اندازه، رکوردهای منطقهای را جابهجا کرده، بلکه با یک ویژگی منحصربهفرد، نام خود را در لیست پروژههای پیشرو جهان ثبت کرده است: «کنترل آلایندگی با مصرف انرژی صفر».
تکنولوژی «دیوار بادشکن»؛ سپر نامرئی در برابر غبار
آنچه فولاد خوزستان اجرا کرده، بومیسازی و ارتقای تکنولوژی جهانی Wind Fencing یا «دیوار توری بادشکن» است. در صنایع فولادسازی، بخش قابلتوجهی از ذرات معلق نه از دودکشها، بلکه از دپوی مواد اولیه (سنگ آهن، کنسانتره و گندله) در فضاهای باز ناشی میشود. وزش باد بر روی این تپههای عظیم مواد معدنی، ذرات ریز را بلند کرده و به سمت شهر میبرد.
راهکارهای سنتی مانند آبپاشی مداوم (که هدررفت شدید آب را در پی دارد) یا پوشاندن کامل انبارها (که هزینههای نجومی ساخت و تهویه دارد)، همواره چالشبرانگیز بودهاند. اما مهندسان فولاد خوزستان به سراغ راهکار سوم و هوشمندانهتری رفتند: استفاده از علم آیرودینامیک برای خلع سلاح کردن باد، بدون نیاز به موتور، فن یا برق.
جادوی «انرژی صفر»؛ وقتی فیزیک به کمک محیطزیست میآید
نکتهای که پروژه فولاد خوزستان را از سایر طرحهای زیستمحیطی متمایز میکند و باید آن را با قلم درشت نوشت، ماهیت «غیرفعال» بودن آن است. در دنیایی که سیستمهای فیلتراسیون صنعتی (مانند بگفیلترها و اسکرابرها) روزانه مگاواتها برق مصرف میکنند تا هوا را تصفیه کنند، دیوارهای بادشکن فولاد خوزستان بدون مصرف هیچگونه انرژی الکتریکی یا فسیلی عمل میکنند.
این سازه عظیم هیچ دکمهی «روشن/خاموش» ندارد. مکانیزم عملکرد آن بر اساس اصول مکانیک سیالات است. توریهای فلزی مشبک با درصد تخلخل محاسبهشده دقیق، جلوی باد را سد نمیکنند (که باعث ایجاد تلاطم شود)، بلکه جریان باد را میشکنند و سرعت آن را به زیر «سرعت آستانه فرسایش» کاهش میدهند. نتیجه؟ باد عبور میکند، اما دیگر توان بلند کردن ذرات غبار از روی دپوی مواد را ندارد. این یعنی کنترل پایدار آلایندگی، ۲۴ ساعت شبانهروز، ۳۶۵ روز سال، بدون هزینه انرژی و بدون تولید کربن اضافی. این دقیقاً همان نقطهای است که صنعت سبز معنا پیدا میکند.
رکوردشکنی در ارتفاع؛ حصاری ۲۸ متری به وسعت یک شهر
اگرچه تکنولوژی بادشکن در کشورهایی نظیر چین و کره جنوبی استفاده شده است، اما آنچه در اهواز رخ داده، یک رکوردشکنی جسورانه است. در حالی که استاندارد جهانی ارتفاع این دیوارها معمولاً بین ۱۵ تا ۲۰ متر است، فولاد خوزستان دیواری به ارتفاع ۲۸ متر (معادل یک ساختمان ۹ طبقه) بنا کرده است.
چرا ۲۸ متر؟ این ارتفاع سرسامآور برای اطمینان از پوشش کامل آیرودینامیکی بر روی دپوهای عظیم مواد اولیه طراحی شده است. این دیوار غولپیکر، محدودهای به وسعت ۴۰ هکتار (معادل حدود ۵۶ زمین فوتبال استاندارد) را که محل انباشت و برداشت مواد اولیه است، به طور کامل در آغوش گرفته است. طراحی سازهای که بتواند در این ارتفاع، در برابر بادهای شدید خوزستان مقاومت کند و در عین حال عملکرد توریهای خود را حفظ کند، یک چالش مهندسی پیچیده بود که با موفقیت در این شرکت اجرا شد.
فراتر از محیطزیست؛ اقتصاد مقاومتی در عمل
نصب این ابرسازه تنها یک اقدام نمایشی برای محیطزیست نیست، بلکه توجیه اقتصادی قدرتمندی دارد. برآوردها نشان میدهد که در سایتهای روباز، سالانه بین ۱ تا ۳ درصد از مواد معدنی گرانقیمت بر اثر وزش باد به صورت غبار هدر میروند. با احداث این دیوار ۲۸ متری، فولاد خوزستان عملاً جلوی «باد بردن سرمایههای ملی» را گرفته است. این یعنی بازگشت سرمایه از طریق حفظ مواد اولیه، در کنار حفظ سلامت شهروندان.«دیوار توری بادشکن» با ارتفاع ۲۸ متر و پوشش ۳۰۰۰ مترمربع، اولین سازه از این دست در جهان است که ضمن حفاظت از محیط زیست، بازگشت سرمایهای قابلتحسین در بازه یکونیم تا سه سال دارد.
الگویی برای صنایع کشور
اقدام فولاد خوزستان در اجرای بزرگترین و مرتفعترین سیستم«دیوار توری بادشکن» منطقه، پیامی روشن برای سایر صنایع معدنی و فلزی کشور دارد: کنترل آلایندگی لزوماً به معنای مصرف انرژی بیشتر و هزینههای سربارِ جاری نیست. میتوان با استفاده از دانش روز مهندسی و سرمایهگذاری زیرساختی، سازههایی بنا کرد که برای دههها، بدون هزینه نگهداری و انرژی، پاسبان هوای پاک باشند.
امروز، دیوارهای سبز و توریشکل فولاد خوزستان که دورتادور انبارهای مواد اولیه کشیده شدهاند، نه تنها مرزهای فیزیکی کارخانه، بلکه مرزهای مسئولیت اجتماعی و تعهد به تکنولوژیهای پاک را بازتعریف کردهاند. این حصار ۲۸ متری، بلندترین فریادِ صنعتِ فولاد برای اثبات این مدعاست که: «میتوان فولاد تولید کرد، اما آسمان را خاکستری نکرد.»
بدون شک، پروژه کنترل غبار به روش بادشکن در فولاد خوزستان، به عنوان یک «بنچمارک» و الگوی مرجع در سطح خاورمیانه باقی خواهد ماند؛ پروژهای که در آن «باد» تسلیم «تدبیر» شد.
