آیا حضور مقامات آمریکایی در رم نشانهای از توافق است؟
آیا حضور مقامات آمریکایی در رم نشانهای از توافق است؟
رسول سلیمی: دور دوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و ایالات متحده، که قرار است امروز در رم، ایتالیا، با میانجیگری عمان برگزار شود، به دلیل تحولات اخیر در دیپلماسی هستهای ایران و آمریکا توجه جهانی را به خود جلب کرده است. این مذاکرات، که ادامه دور اول گفتوگوها در عمان است، در حالی برگزار میشود که تنشها به دلیل تحریمهای جدید وزارت خزانهداری آمریکا و تهدیدات دونالد ترامپ برای اقدام نظامی علیه ایران بالا گرفته است. حضور مقامات ارشد دولت ترامپ، از جمله وزرا و چهرههای کلیدی، در رم پیش از این مذاکرات، نشانهای از اهمیت استراتژیک این گفتوگوها برای دولت آمریکا و تلاش برای هماهنگی دیپلماتیک در سطح بالا است.
چه آنکه مذاکرات رم، که با میزبانی آنتونیو تاجانی، وزیر خارجه ایتالیا، و میانجیگری عمان برگزار میشود، پس از دور اول مذاکرات در عمان، برنامهریزی شد. دور اول، که عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا، در آن حضور داشتند، به توافق برای ادامه گفتوگوها منجر شد. با این حال، تحریمهای جدید وزارت خزانهداری آمریکا علیه شبکه نفتی ایران و تهدیدات ترامپ برای حمله به تأسیسات هستهای ایران، فضای مذاکرات را پیچیده کرده است. در همین حال «رویترز» گزارش داد که ایران خواستار لغو تحریمها و تضمینهای حقوقی است، در حالی که آمریکا بر توقف غنیسازی و بازرسیهای سرزده تأکید دارد.
حضور مقامات ارشد دولت ترامپ در رم، از جمله جیدی ونس، معاون رئیسجمهور، مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، و استیو ویتکاف، پیش از مذاکرات، نشاندهنده تلاش آمریکا برای هماهنگی دیپلماتیک و تقویت موضع مذاکراتی است. ناظران سیاسی معتقدند که جورجیا ملونی، نخستوزیر ایتالیا، که از متحدان نزدیک ترامپ است، نقش کلیدی در میزبانی این مذاکرات ایفا میکند. دیدارهای ملونی با ترامپ در واشنگتن و ونس در رم نیز نشاندهنده هماهنگی نزدیک بین آمریکا و ایتالیا است.
اظهارات مقامات آمریکایی حاضر در رم درباره مذاکرات
ترامپ، که مذاکرات را از نزدیک دنبال میکند، در ۲۶ فروردین در هواپیمای نیروی هوایی به رسانه ها گفت: «ما خیلی سریع تصمیمی درباره ایران خواهیم گرفت.» او افزود: «مذاکرات با ایران خوب پیش میرود، اما فکر میکنم ایران ما را معطل میکند.» این اظهارات، که در «اکسیوس» نیز بازتاب یافت، نشاندهنده خوشبینی محتاطانه او به توافق است، اما با تهدید ضمنی اقدام نظامی همراه بود. ترامپ در ۲۷ فروردین پس از جلسه اتاق بحران کاخ سفید، به «فاکس نیوز» گفت: «من با مشاورانم درباره ایران صحبت کردم و انتظار دارم بهزودی تصمیم بگیریم.» این جلسه، که با حضور ونس، روبیو، ویتکاف، مایک والتز (مشاور امنیت ملی)، و پیت هگست (وزیر دفاع) برگزار شد، نشاندهنده هماهنگی سطح بالا پیش از مذاکرات رم است.
جی دی ونس معاون اول ترامپ
این در حالی است که ونس، که دیروز وارد رم شد، برای دیدار با ملونی و هماهنگی پیش از مذاکرات حضور یافت. این سفر یک روز پس از دیدار ملونی با ترامپ در واشنگتن انجام شد و ونس به «نیویورک تایمز» گفت: «ما به دنبال توافقی هستیم که برنامه هستهای ایران را تحت کنترل شدید قرار دهد، اما اصرار بر نابودی کامل آن میتواند مذاکرات را به شکست بکشاند.» این اظهارات، که با موضع ویتکاف همخوانی دارد، نشاندهنده رویکرد عملگرایانه او در برابر تندروهایی مانند والتز و روبیو است. حضور ونس در رم، که با مذاکرات مرتبط است، تلاشی برای تقویت موضع دیپلماتیک آمریکا ارزیابی می شود.
روبیو وزیر خارجه ترامپ
در همین حال روبیو، که از حامیان فشار حداکثری است، در در پاریس به «یورونیوز» گفت: «آمریکا راهحل مسالمتآمیز برای مسئله ایران را ترجیح میدهد، اما ایران باید غنیسازی را متوقف کند.» او افزود: «مذاکرات رم باید به خلع سلاح کامل منجر شود.» این اظهارات، که پیش از سفر احتمالی او به رم بیان شد، نشاندهنده موضع سختگیرانه اوست کارشناسان معتقدند روبیو در کنار ویتکاف در فرانسه بوده و ممکن است برای مذاکرات به رم سفر کند. روبیو در X نوشت: «ایران نمیتواند انتظار لغو تحریمها را بدون توقف کامل غنیسازی داشته باشد.» این موضع با اظهارات تمی بروس، سخنگوی وزارت خارجه نیز همخوانی دارد.
استیو ویتکاف، فرستاده ویژه خاورمیانه
ویتکاف، مذاکرهکننده ارشد آمریکا نیز در ۲۷ فروردین در «فاکس نیوز» گفت: «دور اول مذاکرات سازنده بود. ایران نیازی به غنیسازی بیش از ۳.۶۷ درصد ندارد.» اما در ۲۸ فروردین در X موضع خود را تغییر داد: «ایران باید برنامه غنیسازی را متوقف و نابود کند.» این تناقض، که «نیویورک تایمز» آن را نتیجه فشار داخلی دولت ترامپ دانست، نشاندهنده اختلافنظر در تیم مذاکرهکننده است. ویتکاف، که طبق «اکسیوس» در جلسه اتاق بحران حضور داشت، در ۲۹ فروردین به «پیبیاس» گفت: «مذاکرات رم فرصتی برای پیشرفت است، اما ایران باید جدیت نشان دهد.»
تمی بروس، سخنگوی وزارت امور خارجه
بروس در ۲۷ فروردین در نشست مطبوعاتی به «اکسیوس» گفت: «ایران نمیتواند برنامه غنیسازی داشته باشد.» او افزود: «مذاکرات رم با هدف تضمین عدم دستیابی ایران به سلاح هستهای برگزار میشود.» این اظهارات، که پس از جلسه اتاق بحران بیان شد، نشاندهنده هماهنگی با موضع روبیو و والتز است. بروس همچنین به «رویترز» گفت: «ما از میزبانی ایتالیا و میانجیگری عمان حمایت میکنیم، اما نتیجه مذاکرات به همکاری ایران بستگی دارد.»
مایک والتز، مشاور امنیت ملی
والتز، که از تندروهای دولت ترامپ است، در ۲۶ فروردین در «فاکس نیوز» گفت: «نتیجه مذاکرات باید مدل لیبی باشد: خلع سلاح کامل هستهای ایران.» او در ۲۷ فروردین در جلسه اتاق بحران بر توقف کامل غنیسازی تأکید کرد. والتز همچنین به «نیوزمکس» گفت: «حضور ونس در رم نشاندهنده جدیت ماست. ایران باید برنامه خود را نابود کند، وگرنه با عواقب نظامی مواجه خواهد شد.» این موضع سختگیرانه نشاندهنده فشار کنگره و اسرائیل بر تیم مذاکرهکننده است.
پیت هگست، وزیر دفاع
هگست نیز که در جلسه اتاق بحران حضور داشت، به «سیانان» گفته: «ما آماده هر سناریویی هستیم، از دیپلماسی تا اقدام نظامی.» او افزود: «مذاکرات رم باید به نتیجه ملموس منجر شود.» حضور احتمالی هگست در رم، که در منابع تأیید نشده، نشاندهنده آمادگی نظامی آمریکا در صورت شکست مذاکرات است.
اهداف حضور مقامات آمریکایی در رم
۱. هماهنگی دیپلماتیک با ایتالیا
حضور ونس در رم، که برای دیدار با ملونی برنامهریزی شد، تلاشی برای تقویت روابط با ایتالیا بهعنوان میزبان مذاکرات بود. ناظران سیاسی می گویند ملونی، که با ترامپ در واشنگتن دیدار کرد، از متحدان کلیدی او در اروپاست. ملونی به «آنسا» گفت: «رم آماده حمایت از مذاکراتی است که به حل مسئله هستهای منجر شود.» دیدار ونس با ملونی نیز که یک روز پیش از مذاکرات انجام شد، نشاندهنده تلاش برای ایجاد اجماع دیپلماتیک است.
۲. تقویت موضع مذاکراتی
حضور ویتکاف و احتمالاً روبیو در رم، برای تقویت موضع مذاکراتی آمریکا طراحی شده است. ویتکاف به «پیبیاس» گفته: «ما چارچوبی برای مذاکرات مستقیم در رم پیشنهاد کردهایم.» این پیشنهاد، که «اکسیوس» آن را تأیید کرد، نشاندهنده تلاش برای تغییر فرمت مذاکرات از غیرمستقیم به مستقیم است. حضور ونس، از نگاه ناظران سیاسی به تیم مذاکرهکننده وزن سیاسی میافزاید.
۳. مدیریت اختلافات داخلی
بررسی ها نشان می دهد جلسه اتاق بحران، نشاندهنده اختلافنظر در دولت ترامپ است. ونس و ویتکاف از راستیآزمایی حمایت میکنند، در حالی که روبیو و والتز خواستار خلع سلاح کامل هستند. حضور ونس در رم تلاشی برای ایجاد اجماع داخلی و ارائه موضع واحد در مذاکرات است. «اکسیوس» گزارش داد که این جلسه برای هماهنگی پیش از مذاکرات رم برگزار شد.
۴. ارسال پیام به ایران و منطقه
حضور مقامات ارشد، از جمله ونس، پیام روشنی به ایران و متحدان منطقهای آمریکا، مانند عربستان و اسرائیل، ارسال میکند. «فایننشال تایمز» معتقد است که آمریکا با حضور مقامات ارشد، جدیت خود را نشان میدهد. این روزنامه سفر خالد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان، به تهران را نیز با مذاکرات مرتبط دانست و نشاندهنده حمایت ریاض از دیپلماسی ارزیابی کرد. با این حال، اظهارات والتز و هگست، که بر اقدام نظامی تأکید دارند، میتواند ایران را به موضع دفاعی سوق دهد.
تحلیل اظهارات مقامات و استراتژی آمریکا
اظهارات ترامپ، ویتکاف، و روبیو نشاندهنده استراتژی دوگانه فشار و دیپلماسی است. ترامپ با تهدید نظامی و ویتکاف با تغییر موضع از غنیسازی محدود به توقف کامل، فشار روانی را حفظ میکنند. چه آنکه «والاستریت ژورنال» هم نوشت که این رویکرد مشابه مذاکرات با کره شمالی در دوره اول ترامپ است. با این حال، اظهارات ونس و بروس، که بر دیپلماسی تأکید دارند، نشاندهنده تلاش برای حفظ فضای مذاکرات است.
از سوی دیگر تغییر موضع ویتکاف، که «نیویورک تایمز» آن را نتیجه فشار والتز و روبیو دانست، میتواند اعتماد ایران را تضعیف کند. در همین راستا عراقچی گفته: «مواضع متناقض آمریکا مذاکرات را پیچیده میکند.» این تناقض، که کارشناسان روابط بین الملل آن را «پیامهای مختلط» خواندند، ممکن است بخشی از استراتژی مذاکراتی برای غافلگیری ایران باشد.
در همین حال، اظهارات والتز و هگست تحت تأثیر فشارهای اسرائیل و کنگره است. گزارش های رسانه ای نشان می دهد که بنیامین نتانیاهو از مذاکرات نگران است و خواستار خلع سلاح کامل است. اظهارات لیندزی گراهام، سناتور ارشد نیز در مصاحبه با «سیانان» از اقدام نظامی حمایت کرد و این موضع حاکی از تقویت فشار امریکا در این مسئله است.
در همین راستا حضور ونس و دیدار با ملونی نشاندهنده اهمیت ایتالیا بهعنوان متحد ترامپ است. چرا که انتخاب رم به دلیل روابط خوب ایتالیا با ایران و آمریکا بود. ملونی، که در دی ۱۴۰۳ با میانجیگری برای آزادی یک خبرنگار ایتالیایی موفق بود. از این رو میتواند نقش بیطرفی را ایفا کند.
آیا حضور مقامات امریکایی در رم نشانه ای از توافق است؟
حضور مقامات ارشد دولت ترامپ در رم، از جمله ونس، ویتکاف، و احتمالاً روبیو، بخشی از استراتژی آمریکا برای تقویت موضع مذاکراتی و هماهنگی دیپلماتیک است. اظهارات ترامپ، که ترکیبی از خوشبینی و تهدید است، و مواضع متناقض ویتکاف، نشاندهنده تلاش برای فشار روانی بر ایران است. ونس با رویکرد عملگرایانه و روبیو و والتز با مواضع سختگیرانه، نمایانگر اختلافات داخلی دولت هستند. حضور در رم، که با دیدارهای ملونی همراه است، نشاندهنده استفاده از ایتالیا بهعنوان متحد کلیدی است.
این حضور پیام جدیت به ایران و متحدان منطقهای ارسال میکند، اما تناقضات و فشارهای اسرائیل و کنگره میتواند مذاکرات را پیچیده کند. دیپلماسی فعال ایران، با حمایت عربستان و روسیه، میتواند این فشار را تعدیل کند. موفقیت مذاکرات رم به توانایی آمریکا در ایجاد اعتماد و انعطاف در برابر خواستههای ایران، بهویژه لغو تحریمها، بستگی دارد.
۲۱۳۳۱۵
