ریحانه اسکندری: در جهان بزرگ سینما اگر یک امپراتوری باشد، بدون شک آکیرا کوروساوا امپراتورش است. او مردی بود که سینمای ژاپن را به جهان معرفی کرد، فیلمهایی ساخت که پایهگذار بسیاری از آثار مدرن شد و سبک روایتگریاش الهامبخش کارگردانان بزرگی مثل اسپیلبرگ، اسکورسیزی و جرج لوکاس بود. کوروساوا استاد ترکیب سینمای حماسی با عمق فلسفی بود، دوربینش روایت میکرد، شخصیتهایش زنده بودند، و داستانهایش تا ابد در تاریخ سینما ماندگار شدند.
کروساوا، فیلمسازی که نهتنها دیوارهای سینمای ژاپن را فرو ریخت، بلکه پلی ساخت تا داستانهایش به گوش جهان برسند. در دنیای او، هر فریم یک تابلو نقاشی، هر شخصیت یک اسطوره و هر داستان سفری میان حقیقت و خیال است. کوروساوا با مهارتی کمنظیر، تراژدیهای شکسپیری را در دنیای ساموراییها بازآفرینی کرد، با نور و سایه، جهان مدرن را به چالش کشید و با روایتهای انسانی و پرشور، سینما را فراتر از مرزها برد.
آثار او از ساموراییهای سرسخت تا درامهای فلسفی، الهامبخش بزرگان سینما شدند و نامش را در تاریخ بهعنوان یکی از مهمترین فیلمسازان جهان ثبت کردند.
در این گزارش قصد داریم نگاهی به آثار این فیلمساز بزرگ که دیدنشان برای علاقهمندان سینما ضروری است بیاندازیم.
راشومون (Rashomon) – ۱۹۵۰
این فیلم از آکیرا کوروساو توسط شینوبو هاشیموتو و شخص آکیرا کوروساوا بر اساس داستانی از ریونوسکه آکوتاگاوا نوشته شده است.
بازیگران این اثر توشیرو میفونه، ماچیکو کیو و ماسایوکی موری هستند.
راشومون داستان قتل یک سامورایی از زبان چهار شاهد مختلف است، اما هر کدام از آنها روایت متفاوتی دارند. این فیلم نهتنها درباره یک جنایت، بلکه درباره حقیقت، دروغ و ماهیت واقعیت است.
این فیلم اولین اثری بود که سینمای ژاپن را به صحنه جهانی کشاند و جایزه اسکار افتخاری گرفت و همچنین ساختار داستانی چندروایتی فیلم، بعدها روی آثار بزرگی مثل «پالپ فیکشن» و «۲۱ گرم» تأثیر گذاشت. منتقدان این فیلم را یکی از هوشمندانهترین فیلمهای تاریخ میدانند و هنوز هم درباره آن بحث میشود.
هفت سامورایی (Seven Samurai) – ۱۹۵۴
کوروساوا در کنار کارگردانی، نویسندگی این فیلم را نیز شخصا بر عهده داشت، در کنار او شینوبو هاشیموتو نیز یکی از اعضای تیم نویسندگان این اثر بود.
توشیرو میفونه، تاکاشی شیمورا و ایسائو کیمورا بازیگران این فیلم هستند و داستان این فیلم از این قرار است که یک روستا که تحت حمله راهزنها قرار دارد، هفت سامورایی اجیر میکند تا از آن دفاع کنند و اما نتیجه این داستان یکی از بزرگترین فیلمهای اکشن و حماسی تاریخ است.
یکی از نکات جالب در مورد این فیلم این موضوع است که این فیلم الهامبخش مستقیم فیلم «هفت دلاور» در هالیوود بود و صحنههای نبرد فیلم، تبدیل به الگویی برای تمام فیلمهای اکشن در نسلهای بعدی شد. از نظر منتقدان این فیلم نهتنها یک شاهکار است، بلکه ستون اصلی فیلمهای اکشن مدرن محسوب میشود.
سریر خون (Throne of Blood) – ۱۹۵۷
این فیلم به کارگردانی کوروساوا توسط هیدئو اوگونی و ریوزو کیکوشیما نوشته شده است و داستانش اقتباسی از «مکبث» شکسپیر است.
توشیرو میفونه و ایسوزو یامادا بازیگران این فیلم هستند. داستان فیلم در مورد یک سامورایی است که با جاهطلبی زیاد، در مسیری قدم میگذارد که به خیانت، خونریزی و جنون ختم میشود. این فیلم، نسخهای ژاپنی از «مکبث» شکسپیر است.
یکی از نکات جالب این است که کوروساوا در این فیلم از هنر سنتی نو (Noh) الهام گرفته و بازیها حالتی تئاتری و ترسناک دارند.
منتقدان این فیلم را یکی از بهترین اقتباسهای سینمایی از شکسپیر میدانند که دارای فضایی سنگین و تصویری نفسگیر است.
یوجیمبو (Yojimbo) – ۱۹۶۱
ریوزو کیکوشیما این فیلم را در کنار کروساوا نوشت و توشیرو میفونه و ایجیرو تونو در این اثر هنرنمایی کردند.
داستان این فیلم از این قرار است که یک سامورایی سرگردان وارد شهری میشود که دو گروه مافیایی در آن درگیرند. او تصمیم میگیرد هر دو طرف را بازی دهد تا شهر را از شر آنها خلاص کند.
این فیلم الهامبخش «به خاطر یک مشت دلار» با بازی کلینت ایستوود شد و شخصیت اصلی فیلم، یکی از الگوهای اصلی شخصیتهای ضدقهرمان در سینما شد.
منتقدان یک فیلم را سرشار از سبک، اکشن و شوخطبعی میدانند که هنوز هم تازه به نظر میرسد.
زیستن (Ikiru) – ۱۹۵۲
این فیلم دیگر اثر آکیرا کوروساوا است که خودش و شینوبو هاشیموتو به صورت مشترک آن را نوشتند.
تاکاشی شیمورا و میکی اوداگیری بازیرگان این فیلم هستند و داستان فیلم درباره یک کارمند میانسال است که تمام عمرش را در بیهودگی گذرانده، میفهمد که سرطان دارد. او تصمیم میگیرد در روزهای باقیماندهاش، معنای واقعی زندگی را پیدا کند.
کوروساوا برای ساخت فیلم، از رمان «مرگ ایوان ایلیچ» اثر تولستوی الهام گرفت و یکی از صحنات معروف فیلم صحنه معروف آواز خواندن شخصیت اصلی در برف که یکی از احساسیترین لحظات سینما است.
منتقدان فیلم را یک شاهکار احساسی میدانند که درباره مرگ حرف میزند، اما در نهایت، ما را به زندگی دعوت میکند.
دژ پنهان (The Hidden Fortress) – ۱۹۵۸
این فیلم به کارگردانی آکیرا کوروساوا و نویسندگی ریوزو کیکوشیما، شینوبو هاشیموتو درباره دو دهقان حریص است که در حال فرار از جنگ هستند و به یک شاهزاده خانم و ژنرال وفادارش برخورد میکنند. بدون اینکه هویت شاهزاده را بدانند، برای به دست آوردن گنجی که همراه اوست، به او کمک میکنند. در این سفر، ماجراجوییهای هیجانانگیزی رقم میخورد که بر پایهی هوش، جنگاوری و سیاست بنا شده است.
توشیرو میفونه، میسا اوهارا و مینورو چیاکی بازیگران این اثر هستند.
جورج لوکاس از این فیلم برای ساخت «جنگ ستارگان» الهام گرفت و دو شخصیت دهقان که داستان از نگاه آنها روایت میشود، مبنای خلق شخصیتهای R۲-D۲ و C-۳PO در جنگ ستارگان بودند.
فیلم از نظر تکنیکهای بصری، زوایای دوربین و استفاده از حرکت در قاب، یک شاهکار فیلمبرداری محسوب میشود.
منتقدان این فیلم را یکی از سرگرمکنندهترین فیلمهای کوروساوا که در آن ماجراجویی و طنز با یکدیگر ترکیب شدهاند میدانند.
سگ ولگرد (Stray Dog) – ۱۹۴۹
توشیرو میفونه و تاکاشی شیمورا بازیگران این فیلم هستند که روایتگر داستان یک کارآگاه جوان است. او هفتتیرش را در اتوبوس گم میکند و این اسلحه در دست یک جنایتکار میافتد. حالا او احساس گناه میکند و با تمام وجود تلاش دارد تا اسلحهاش را پیدا کند، اما در این مسیر، با دنیای تاریک جرم و جنایت در توکیو پس از جنگ آشنا میشود.
این فیلم را میتوان یکی از اولین فیلمهای نوآر ژاپنی دانست که فضای تاریک و پرتنش دارد.
کوروساوا برای نشان دادن زندگی واقعی در توکیو، از صحنههای واقعی خیابانهای شهر استفاده کرد و بسیاری از سیاهیهای جامعهی آن دوران را ثبت کرد.
از نظر منتقدان این فیلم یک تریلر جنایی قدرتمند است که نشان میدهد گناه، وسواس و عدالت چگونه در هم تنیده میشوند.
کوروساوا فقط یک فیلمساز نبود، بلکه یک استاد واقعی در داستانگویی و فیلمبرداری بود. او روایتهای عمیق انسانی را با سبک بصری قدرتمند ترکیب کرد و دنیایی خلق کرد که هنوز هم سینما از آن الهام میگیرد. از فیلمهای ساموراییاش گرفته تا درامهای انسانیاش، هر فیلم او درسی در فیلمسازی است.
۲۴۵۲۴۵