به گزارش recive، وضعیت منابع آب زیرزمینی فارس در شرایط حاد قرار دارد و به دنبال آن، پدیدههایی نظیر فرونشست زمین، شوری آب و کمبود شدید منابع آبی، بخشهای گستردهای از استان را درگیر کرده است.
این وضعیت ناخوشایند با نزدیک شدن به فصل گرما بیش از پیش استان پهناور فارس را با چالش مواجه میکند.
وابستگی نگرانکننده به منابع آب زیرزمینی
به گزارش ایرنا ،مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب فارس، با اشاره به وابستگی ۸۲ درصدی استان به منابع آب زیرزمینی، از برداشت سالانه هفت میلیارد مترمکعب آب از این منابع خبر داد و اعلام کرد که تنها ۵۸۰ میلیون مترمکعب از این میزان به مصرف شرب اختصاص مییابد.
علی شبانی، افزود: تأمین آب برای شهر شیراز از فاصله ۱۲۷ کیلومتری و برای مناطق جنوبی استان از فاصله ۲۵۰ کیلومتری صورت میگیرد که نشاندهنده فشار بالای واردشده به شبکههای آبرسانی استان است.
همچنین محمدعلی قلندری، قائممقام مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب فارس نیز از روند افزایشی شوری آب در مناطق جنوبی استان خبر داد و عنوان کرد: در برخی مناطق، به دلیل کاهش سطح آبهای زیرزمینی و استفاده بیرویه از چاهها، کیفیت منابع آبی بهشدت افت کرده است.
به گفته قلندری، تغییر اقلیم و افزایش دمای هوا نیز مصرف آب را در سطح استان افزایش داده و در پی آن، پدیده فرونشست زمین در مناطقی نظیر شهرستانهای مرودشت و بیضا مشاهده شده است؛ این پدیده، افزون بر پیامدهای زیستمحیطی، موجب مهاجرت روستاییان در مناطق بحرانزدهای مانند استهبان نیز شده است.
این درحالیست که استاندار فارس هم فرونشست زمین را نگران کننده میداند و معتقد است با توجه به موارد فرونشست زمین که اکنون در فارس رخ داده باید چاره اندیشی مبتنی بر علم در دستور کار قرار گیرد.
حسینعلی امیری میگوید دلایل فرونشست زمین متعدد است و هر اقدامی به دستگاه یا سازمانی مربوط میشود؛ سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی باید مرجعیت مدیریت موضوع را بر عهده گیرد و سایر سازمانها نیز همراهیهای لازم را انجام دهند.
اقدامات اجرایی و رویکرد مدیریت خشکسالی
با توجه به شرایط کنونی، شرکت آب و فاضلاب استان فارس اقدامات متعددی را در دستور کار قرار داده است.
به گفته شبانی، استفاده از آبشیرینکنهای محلی و انتقال آب از خلیجفارس برای تأمین نیازهای شرب مناطق فاقد منابع آبی کافی از جمله تدابیر در حال اجرا است. وی همچنین از انعقاد قریبالوقوع قرارداد با کارخانه فولاد اقلید برای بهرهبرداری از پساب صنعتی جهت مصارف غیرشرب خبر داد.
آن طور که شبانی میگوید برای حل این مشکل پروژههای بزرگ آبرسانی در شهرستانهایی نظیر فسا، داراب و نیریز با حجم سرمایهگذاری بیش از ۲هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اجرا شده است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب فارس همچنین تأکید کرد که نگاه جدید این شرکت، بر محور «مدیریت خشکسالی» است و تحقق اهداف آن نیازمند همراهی جدی شهروندان در زمینه صرفهجویی مصرف آب است.
چاههای غیرمجاز و تهدید منابع زیرزمینی
سیاوش بدری، مدیرعامل شرکت آب منطقهای فارس، با اشاره به وجود ۱۲ هزار حلقه چاه غیرمجاز در استان، از تلاش جدی برای مسدودسازی آنها خبر داد و گفت: در سال جاری، بیش از ۲۵۰۰ حلقه چاه غیرمجاز پر و مسلوبالمنفعه شدهاند.
بدری همچنین کاهش ۵۰ درصدی برداشت از چاههای غیرمجاز در پی تشدید خشکسالی را یادآور شد و افزود: در صورت عدم تعادل بین تغذیه و تخلیه سفرههای آب زیرزمینی، با گسترش پدیده فرونشست و کاهش منابع روبهرو خواهیم شد.
او به چشمانداز وزارت نیرو در تأمین آب شرب استان از منابع سطحی اشاره کرد و گفت: «در افق ۱۴۲۵، باید ۵۵ درصد مصرف آب شرب فارس از منابع سطحی تأمین شود.»
کاهش شدید بارندگی و وضعیت سدهای استان
به موازات بحران آبهای زیرزمینی، ذخایر سدهای استان نیز تحتتأثیر کاهش بارندگیها با کاهش جدی مواجه شدهاند.
بر اساس گزارش شرکت آب منطقهای فارس، هماکنون تنها ۴۱ درصد ظرفیت مخازن سدهای استان پر است. سدهایی مانند درودزن و سلمان فارسی در وضعیت نگرانکنندهای از نظر ذخایر آبی قرار دارند.
سید قاسم حسینی، مدیرکل هواشناسی فارس، در این باره اعلام کرد: میزان بارشها در برخی مناطق استان نسبت به میانگین بلندمدت تا ۸۸ درصد کاهش داشته که این مسئله تأثیر مستقیمی بر تأمین آب شرب و کشاورزی گذاشته است.
برنامههای ملی برای تأمین آب استان فارس
در سطح کلان، وزارت نیرو پروژههایی با محوریت تأمین آب از خلیجفارس را در دستور کار قرار داده؛ بر اساس اعلام وزیر نیرو، در قالب پروژههای انتقال و شیرینسازی آب دریا، استان فارس قرار است سالانه ۴۰۰ میلیون مترمکعب از این منابع بهرهبرداری کند.
تأثیرات اجتماعی و اقتصادی بحران آب
بحران آب در استان فارس تأثیرات مستقیمی بر وضعیت معیشتی و بهداشتی شهروندان داشته است. بهویژه در شهرستانهایی نظیر جهرم و استهبان، مردم به ناچار از منابع آب شور و کمکیفیت استفاده میکنند که این امر موجب بروز مشکلات بهداشتی و زیستمحیطی شده است.
از سوی دیگر، بحران کمآبی بسیاری از اراضی کشاورزی استان را با خشکسالی روبهرو کرده و برخی کشاورزان را ناچار به ترک فعالیت و مهاجرت کرده است.
این وضعیت بهویژه در مناطق شرقی و جنوبی استان شدت بیشتری دارد و تهدیدی جدی برای امنیت غذایی و اشتغال روستایی به شمار میرود.
بحران آب در استان فارس، مسئلهای چندوجهی و پیچیده است که رفع آن نیازمند اتخاذ تدابیر کوتاهمدت و بلندمدت، مدیریت دقیق منابع، بهرهگیری از فناوریهای نوین و مشارکت فعال شهروندان است.
مسئولان استان بر ضرورت اصلاح الگوی مصرف، تقویت منابع سطحی و کنترل چاههای غیرمجاز تأکید دارند اما موفقیت در مهار این بحران تنها با تعامل سازنده بین مردم و دولت محقق خواهد شد.
