به گزارش خبرگزاری recive، کامران فانی (۲۵ فروردین ۱۳۲۳، قزوین – ۲۲ آذر ۱۴۰۴، تهران) از چهرههای کمنظیر فرهنگ معاصر ایران بود؛ نویسنده، مترجم، کتابدار، نسخهپژوه و کتابشناس برجستهای که بخش مهمی از عمر خود را صرف ساماندهی دانش، گسترش مرجعنگاری و اعتلای نهادهای علمی و فرهنگی کشور کرد. او عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، عضو هیئت علمی دانشنامه تشیع و از مشاوران و مدیران اثرگذار کتابخانه ملی ایران بهشمار میرفت.
فانی تحصیلات دانشگاهی خود را با پزشکی در دانشگاه تهران آغاز کرد، اما پس از دو سال، با انتخابی آگاهانه مسیر زندگیاش را به سوی زبان و ادبیات فارسی تغییر داد. این تغییر رشته، نه یک گسست، بلکه نشانهای از روح جستوجوگر و علاقه عمیق او به فرهنگ و دانش بود. او در سال تحصیلی ۱۳۴۷–۱۳۴۸ همراه با چهرههایی چون قدمعلی سرامی، بهاءالدین خرمشاهی، سعید حمیدیان و حسن انوشه از دانشکده ادبیات دانشگاه تهران فارغالتحصیل شد و از محضر استادان بزرگی چون عبدالحسین زرینکوب، ذبیحالله صفا، پرویز ناتل خانلری، بدیعالزمان فروزانفر و جلالالدین همایی بهره برد. این تربیت علمی، بنیان نگاه دقیق، منظم و ژرف او به متن و دانش را شکل داد.
کامران فانی در سال ۱۳۵۲ مدرک کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاعرسانی را از دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران دریافت کرد و از سال ۱۳۵۹ فعالیت حرفهای خود را در کتابخانه ملی ایران آغاز نمود. حضور او در این نهاد، صرفاً یک شغل اداری نبود، بلکه به مثابه رسالتی فرهنگی جلوه میکرد. او بهعنوان عضو هیئت علمی، مشاور ریاست و عضو شورای عالی مشاوران کتابخانه ملی، نقشی تعیینکننده در ساماندهی فهرستها، استانداردسازی سرعنوانهای موضوعی و گسترش دانش کتابداری در ایران ایفا کرد. افزون بر این، عضویت در هیئت امنای کتابخانه مجلس و شورای عالی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جایگاه علمی و اعتماد نهادهای فرهنگی به او را نشان میدهد.
فانی در عرصه تألیف، ترجمه و ویرایش، کارنامهای پربار و متنوع دارد. آثاری چون «سرعنوانهای موضوعی فارسی»، «ردهبندی تاریخ ایران»، «ردهبندی فلسفه اسلامی» و «فرهنگ موضوعی قرآن» از منابع بنیادین کتابداری و مرجعنگاری در ایران بهشمار میروند. در حوزه ترجمه، با آثاری از نویسندگان و متفکرانی چون کارل چاپک، جان برنال، هنینگ، سالیوان، داستایوفسکی، آنتوان چخوف و گونتر گراس، نقش مهمی در آشنایی مخاطب فارسیزبان با ادبیات و اندیشه جهانی ایفا کرد. ترجمههایی چون «آدمهای ماشینی: روباتها»، «علم در تاریخ»، «زردشت؛ سیاستمدار یا جادوگر؟» و «مرغ دریایی» نمونههایی از دقت علمی و ذوق ادبی او هستند.
یکی از برجستهترین وجوه فعالیت کامران فانی، نقش او در دانشنامهنگاری است. او از سرپرستان و ویراستاران اصلی «دائرةالمعارف تشیع» بود؛ اثری سترگ که تاکنون ۱۵ جلد آن تا پایان حرف «م» منتشر شده و بهعنوان یکی از مهمترین پروژههای مرجعنگاری دینی در ایران شناخته میشود. همچنین سرپرستی «دانشنامه کودکان و نوجوانان» در ده جلد، «دائرةالمعارف دموکراسی» در سه جلد و «دائرةالمعارف دانشگستر» در هجده جلد، نشاندهنده توان مدیریتی، دقت علمی و نگاه نظاممند او به دانش است.
زندگی حرفهای فانی خالی از فراز و نشیب نبود. در سال ۱۳۸۶ از برگزاری مراسم بزرگداشت او جلوگیری شد، اما در سال ۱۳۹۴، کتابخانه ملی ایران با حضور مقامات و چهرههای علمی، بزرگداشتی درخور شأنش برگزار کرد. در ماههای پایانی عمر نیز انتشار خبر حضور او در مرکز نگهداری سالمندان، نگرانی جامعه فرهنگی را برانگیخت و با پیگیری نهادهای فرهنگی، از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و فرهنگستان زبان و ادب فارسی، روند رسیدگی به وضعیت جسمانی او آغاز شد.
کامران فانی سرانجام در شنبه ۲۲ آذر ۱۴۰۴، پس از طی یک دوره بیماری، چشم از جهان فروبست. میراث او اما در قالب کتابها، دانشنامهها، نظامهای ردهبندی و شاگردانی که از دانش و منش او آموختهاند، همچنان زنده است. او نمونه روشنفکری آرام، دقیق و متعهد بود که بیهیاهو، اما ماندگار، در خدمت فرهنگ و دانش این سرزمین ایستاد.
5959