به گزارش recive، در طول قرنها، ماسههای روان و شرایط دشوار، کاوش و مطالعهی آثار باستانی در صحرا را به یکی از چالشبرانگیزترین عرصههای علمی تبدیل کرده است. ربع الخالی به عنوان یکی از پهناورترین و غیرقابل سکونتترین بیابانهای جهان، به دلیل وسعت زیاد و نبود هرگونه عارضه طبیعی، عمدتاً دستنخورده باقی مانده بود و کمتر مورد توجه محققان قرار میگرفت. اما اکنون، با ظهور فناوری پیشرفتهای به نام رادار دهانه ترکیبی (SAR) و نیز الگوریتمهای هوشمند یادگیری ماشین، باستانشناسان قادرند تا سکونتگاههای باستانی پنهان در زیر تپههای عظیم شن را با دقت زیاد شناسایی کنند و به این ترتیب، فصل جدیدی را در کشف تاریخ رقم بزنند.
حفاریهای باستانشناسی سنتی، مستلزم بررسیهای دستی روی زمین هستند و تأیید وجود سازههای باستانی، ماهها و حتی سالها حفاری را میطلبد. این فرآیند نه تنها از نظر فیزیکی بسیار طاقتفرسا و پرهزینه است، بلکه به دلیل وابستگی به حدس و گمان درباره مکان حفاری، محدودیتهای بسیاری دارد. با این حال، پیشرفتهای اخیر در حوزه سنجش از دور و تحلیل دادهها با استفاده از هوش مصنوعی، تحول بزرگی در این زمینه ایجاد کرده است.
فناوری SAR، با عبور از موانع طبیعی مانند شن، پوشش گیاهی و یخ، انقلابی در باستانشناسی ایجاد کرده است. این فناوری جدید، با ارسال امواج رادیویی و دریافت بازتاب آنها، تصاویری با وضوح بالا از ساختارهای مدفون زیر سطح زمین ارائه میدهد. به این ترتیب، باستانشناسان میتوانند بدون نیاز بیل و کار دستی، به نقشه دقیقی از محوطههای باستانی دست یابند.
با بهرهگیری از الگوریتمهای یادگیری ماشین، دادههای SAR به طور دقیق مورد کاوش قرار گرفته و الگوها و ناهنجاریهای پنهان در آنها آشکار میشوند. این فرآیند، مناطقی را که احتمالاً میزبان تمدنهای باستانی بوده و آثار تاریخی ارزشمندی در آنها نهفته است، شناسایی میکند. هوش مصنوعی با یادگیری از دادههای کشفهای قبلی، قادر است به سرعت ویژگیهای مهم این تمدنها را تشخیص داده و محققان را در جهت کشفیات جدید یاری کند.
تمدنی ۵ هزار ساله که در زیر لایههای شنی دبی مدفون بوده، اکنون با کمک فناوریهای پیشرفته از دل تاریخ بیرون آمده است. یافتههای این کاوش توسط نقشهبرداری هوش مصنوعی و SAR شامل سکونتگاههای باستانی، شبکههای ارتباطی گسترده و برخی سازههای مدفون برای تسلط بر محیط خشن صحرا میشوند.
آنچه این کشف را شگفتانگیزتر میکند، سرعت و دقت بالای شناسایی این مکانهاست. پیش از این، بدون کمک هوش مصنوعی و سنجش از دور راداری، انجام چنین کاوشهایی سالها زمان میبرد و حتی در بهترین شرایط، موفقیت آن به دلیل وسعت زیاد منطقه مورد بررسی، بسیار بعید بود.
۵۸۵۸
