ریحانه اسکندری: سینمای یاسوجیرو اوزو، سرشار از سادگی و عمق انسانی است. او توانست با خلق تصاویری بیپیرایه و روایتهای درونی، جوهر زندگی ژاپنی را به تصویر بکشد؛ همانطور که بارها گفته است: «سینما باید آینهای از زندگی باشد». اوزو با دوربین خود به خانوادهها، روابط انسانی، و رویدادهای روزمره نگاه کرد و این بخشهای عادی و به ظاهر بیاهمیت زندگی را به آثار هنری بیبدیل تبدیل کرد. در دنیای پر از تلاطم سینما، اوزو به جستجوی آرامش و معنای عمیق در رفتارهای ساده انسانی پرداخت. در دنیای او، هیچچیز در حاشیه نیست؛ حتی سکوتها، نگاهها، و فاصلههای کوتاه بین کلمات هم از اهمیت ویژهای برخوردارند. اوزو در هیچکدام از آثارش قصد نداشته دراماتیکترین یا پیچیدهترین داستانها را روایت کند، بلکه به شجاعت در بیان احساسات و دغدغههای ساده انسانها پرداخته است. آثار او همیشه به دنبال آن چیزی هستند که در لحظات ظریف و معمولی زندگی نهفته است؛ جایی که اغلب بیشتر از یک زندگی پر از هیاهو میتوان حقیقت را پیدا کرد.
سینمای اوزو نه فقط یک نگاه به زندگی ژاپنی، بلکه یک دعوت به تأمل و تفسیر است. ساده اما عمیق، آرام اما پر از احساسات، سینمای اوزو همیشه جایی برای تماشاگران دارد که میتوانند خود را در آن پیدا کنند.
فیلمهای اوزو مثل یک فنجان چای گرم، آرام، ساده، اما عمیق و پر از احساس هستند. در این گزارش ۸ اثر از مهمترین آثار این هنرمند برجسته را بررسی کنیم.
داستان توکیو (Tokyo Story) – ۱۹۵۳
این فیلم از یاسوجیرو اوزو توسط کوگو نودا و خود اوزو نوشته شده است.
چیشو ریو، ستسوکو هارا و هارکو سوگیمورا بازیگران این اثر هستند و داستان فیلم درباره یک زوج سالمند است که برای دیدن فرزندانشان به توکیو میروند، اما متوجه میشوند که فرزندانشان دیگر برایشان وقتی ندارند و فقط عروسشان (بیوهی پسرشان) با آنها مهربان است.
جالب است بدانید در زمان اکران، فیلم خیلی مورد توجه قرار نگرفت، اما حالا یکی از بزرگترین شاهکارهای تاریخ سینما محسوب میشود.
در نظرسنجی منتقدان Sight & Sound در سال ۲۰۱۲، به عنوان برترین فیلم تاریخ سینما انتخاب شد.
این فیلم یکی از تأثیرگذارترین فیلمهایی است که درباره پیری، گذر زمان و غم خاموش خانواده ساخته شده است.
اوایل بهار (Early Spring) – ۱۹۵۶
این فیلم نیز توسط خود یاسوجیرو اوزو و کوگو نودا نوشته شده است. ریو ایکهبه، چیکاگه آواساک و کیجی کوبایاشی در این فیلم هنرنمایی کردهاند. داستان فیلم درباره یک کارمند جوان است کخ درگیر مشکلات زناشویی و خیانت میشود و تلاش میکند تا بین زندگی کاری، عشق و مسئولیت تعادل برقرار کند. این فیلم یکی از تلخترین فیلمهای اوزو است که تصویری از زندگی کارمندی در ژاپن پس از جنگ را نشان میدهد. اوزو در این فیلم نسبت به دیگر آثارش از حرکت دوربین بیشتری استفاده کرده است. میتوان گفت «اوایل بهار» فیلمی درباره انتظارات، خستگی و دلزدگی از زندگی مدرن است.
پایان تابستان (Late Summer) – ۱۹۵۱
یاسوجیرو اوزو این فیلم را همراه با کوگو نودا نوشت و ستسوکو هارا، چیشو ریو و چیکاگه آواساکی در آن هنرنمایی کردهاند. داستان فیلم درباره یک زن جوان مستقل است که تحت فشار خانوادهاش برای ازدواج قرار میگیرد، اما خودش ترجیح میدهد زندگیاش را کنترل کند. این فیلم بخشی از سهگانه ازدواج اوزو است که شامل «اوایل بهار»، «پایان تابستان» و «پاییز دیرهنگام»میشود. ستسوکو هارا، که بازیگر محبوب اوزو نیز بود، یکی از بهترین اجراهایش را در این فیلم ارائه داده است. این فیلم یک نگاه ملایم اما گزنده به نقش زنان در جامعهی سنتی ژاپن دارد.
پاییز دیرهنگام (Late Autumn) – ۱۹۶۰
اوزو این فیلم را هم همراه با کوگو نودا نوشت و ستسوکو هارا، یوجیرو ایشیهارا و ماریکو اوکا تیم بازیگران فیلم را تشکیل دادند. فیلم درباره یک بیوه و دخترش است که درگیر تصمیمی میشوند که آیا دختر باید ازدواج کند یا نه، در حالی که مادرش میترسد که بعد از ازدواج دختر، احساس تنهایی کند. در این فیلم نقش مادر بسیار پررنگتر از دیگر فیلمهای اوزو نشان داده میشود. جالب است بدانید که در این فیلم، اوزو برای اولین بار از رنگ بهطور کامل استفاده کرد. میتوان گفت این فیلک یک اثر آرام، زیبا و دلنشین درباره عشق، وابستگی و تغییرات اجتنابناپذیر زندگی است که در روح انسان ته نشین میشود.
بعد ازظهر پاییزی (An Autumn Afternoon) – ۱۹۶۲
این فیلم از یاسوجیرو اوزو را خودش به همراه کوگو نودا نوشت. چیشو ریو، شیما ایواشیتا و ماریکو اوکا بازیگران این اثر ماندگار هستند. فیلم روایتگر داستانی عمیقی درباره یک پدر سالمند است که متوجه میشود باید دخترش را به ازدواج ترغیب کند، اما از تنهایی خودش نیز وحشت دارد. این آخرین فیلم یاسوجیرو اوزو قبل از مرگش و به شکلی وداعی آرام و تلخ با سینما و زندگی این هنرمند برجسته بود. در این فیلم رنگبندی با ترکیب قرمزها و سبزهای ملایم یکی از زیباترین جلوههای بصری را ایجاد کرده است که به شکلی مخصوص سینمای اوزو است. «بعد از ظهر پاییزی» یک پایان شاعرانه، تلخ و فراموشنشدنی برای کارنامهی اوزو بود.
فیلمهای یاسوجیرو اوزو مثل نامههایی عاشقانه به زندگی، خانواده و گذر زمان هستند. او فیلمسازی بود که سکوت را با قدرت دیالوگ برابر کرد و با قابهای سادهاش عمیقترین احساسات انسانی را ثبت کرد. اگر به دنبال سینمایی هستید که روح شما را آرام کند و در عین حال قلبتان را بشکند، اوزو بهترین انتخاب است.
۵۷۵۷