تمکین به قانون، ضامن حفاظت از ابنیه تاریخی و فرهنگی سمنان

به گزارش خبرگزاری recive استان سمنان ، مریم طاهردوست‌محمدی رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان سمنان یادداشتی را پیرامون حفاظت از ابینه تاریخی و فرهنگی سمنان برای ما ارسال کرده است که به شرح زیر می باشد:

 حفاظت از این میراث، تنها نگه‌داری از ساختمان‌ها نیست، بلکه پاسداری از خاطرات، باورها، هنر و اندیشه‌هایی است که روزگاری در گوشه‌ای از این جهان شکل‌گرفته‌اند. هر ترک بر دیوار یک بنا، هر خش بر یک نقش، فریادی است برای توجه، برای درک این‌که آنچه امروز در اختیار ماست، امانتی است از گذشتگان برای آیندگان. فرهنگ حفاظت، در آموزش و آگاهی ریشه دارد؛ در نگاه پر از احترام به هر گوشه از تاریخ که از دل خاک بیرون آمده است. این فرهنگ، صدای وجدان جمعی یک جامعه است که می‌خواهد زیبایی‌ها و رازهای گذشته را با عشق به آینده پیوند دهد.

ما به‌عنوان وارثان این میراث گران‌بها، مسئولیت داریم به آثار تاریخی همچون گوهری نگریسته و باخرد و تدبیر از آن‌ها حفاظت کنیم.. ابنیه تاریخی و فرهنگی، گنجینه‌هایی بی‌بدیل از گذشته بشری‌اند که هویت، تمدن و شکوه فرهنگ‌های کهن را به امروز منتقل می‌کنند. این بناها نه ‌تنها یادگاری ارزشمند از تاریخ‌اند، بلکه الهام‌بخش نسل‌های آینده برای درک بهتر مسیر پیشرفت و تحول انسان‌ها هستند.

ازاین‌رو حفاظت از این مواریث، وظیفه‌ای مشترک برای دولت‌ها، جوامع و افراد به شمار می‌رود. در نگاه عامه‌ی مردم، مسئول حفاظت و مرمت کلیه ابنیه تاریخی و فرهنگی ارزشمند و ثبت‌شده در کشور بر عهده وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است، اما واقعیت امر از منظر ضوابط و مقررات چنین نیست. قوانین حفاظتی تأکید دارند که هرگونه مرمت، احیا یا تغییر در ابنیه تاریخی باید با حفظ اصالت و ویژگی‌های معماری، فرهنگی و تاریخی آن‌ها انجام شود.

تغییرات نباید به هویت یا ساختار اصلی بنا آسیب برساند. یکی از وظائف قانونی حاکمیت در ایران این‌گونه پیش‌بینی‌شده که دولت موظف است بناهایی باارزش تاریخی، معماری یا فرهنگی را در فهرست آثار ملی یا جهانی ثبت کند. ثبت بناها باعث ایجاد تعهدات قانونی برای حفاظت از آن‌ها می‌شود. تمامی عملیات مرمت، احیا یا تغییرات در بناهای تاریخی باید با نظارت نهادهای رسمی میراث فرهنگی انجام شود. این نظارت شامل استفاده از مصالح مناسب، روش‌های سنتی و رعایت استانداردهای بین‌المللی و سرزمینی ایران است. قوانین با هرگونه تخریب، تغییرات غیرمجاز یا استفاده نادرست در بهره برداری از بناهای تاریخی برخورد می‌کنند.

تخریب بناهای ثبت‌شده در بسیاری از کشورها جرم تلقی شده و مجازات‌های قانونی به همراه دارد. قوانین اجازه می‌دهند که بناهای تاریخی، درصورتی‌که به هویت آن‌ها آسیبی نرسد، برای فعالیت‌هایی مانند موزه، هتل، گالری یا مراکز فرهنگی استفاده شوند. این امر نه‌تنها به حفظ بنا کمک می‌کند بلکه ارزش اقتصادی و اجتماعی آن را افزایش پاسداری تاریخی و فرهنگی بناها تأکید دارند.

برای حفظ ابنیه تاریخی، دولت‌ها تسهیلات مالی، معافیت‌های مالیاتی یا حمایت‌های ویژه‌ای را برای مالکین یا سرمایه‌گذاران در نظر می‌گیرند. در سطح جهانی، سازمان‌هایی نظیر یونسکو و کنوانسیون‌های بین‌المللی مانند کنوانسیون ۱۹۷۲ حفاظت از میراث جهانی، چارچوب‌هایی برای حفاظت از ابنیه و سایت‌های تاریخی ارائه داده‌اند؛

در شهر سمنان، تنوع مالکیت و کاربری ابنیه تاریخی ثبت‌شده در فهرست میراث ملی غیرمنقول کشور بسیار زیاد است.

بخشی فراوانی از این ابنیه تاریخی درید اختیار نهادها و ارگان‌هایی نظیر اوقاف و امور خیریه، هیئت امنای مجموعه‌ها، موقوفات خاص و مالکان بخش خصوصی قرار داشته که البته قانونگذار نیز وظائفی را در قبال حفاظت از این بناها برایر آنان وضع نموده است. قانون اولویت حفاظت و نگهداری از اماکن فرهنگی و تاریخی ثبت‌شده یا واجد ارزش فرهنگی و تاریخی را با مالکان آن قرار داده و در صورت تملک هر یک از بخش‌های دولتی یا نهادهای عمومی بر آن‌ها، دستگاه مربوطه را موظف کرده تا به‌طور سالانه بودجه‌ی مستمری را از محل اعتبارات تخصصی سالانه برای امر حفاظت پیش‌بینی نمایند. همچنین در رابطه با ابنیه تحت تملک مالکان بخش خصوصی، دولت تنها در بخش‌هایی در صورت وجود اعتبارات امکان مشارکت در امر حفاظت و مرمت را به‌صورت اضطراری خواهد داشت؛ لیکن تسهیلات قابل‌توجهی برای بهره‌برداری هم شأن بنا و تبدیل آن به تأسیسات گردشگری در نظر گرفته‌شده که می‌تواند به توسعه زیرساخت‌ها و حفاظت هدفمند بناها کمک کند.

شناخت این مسئله که اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان یا سایر استان‌ها در سطح کشور، نهادی نظارتی و حاکمیتی برای ایجاد نظم و هماهنگی در حوزه حفاظت و ساماندهی ابنیه تاریخی و فرهنگی است، موجب خواهد شد تا سطح انتظار و حیطه اختیارات این دستگاه از منظر قانون برای عموم مردم تبیین شود و دغدغه‌مندان و دلسوزان را به مسیر درست پیگیری هدایت نماید.

 امر صیانت و پاسداشت از این ارزش‌های فرهنگی بی‌بدیل، موضوعی همگانی و عمومی میان اجزا جامعه و دستگاه‌ها اجرایی و متولی است که می‌بایست به فراخور جایگاه و حدود اختیارات قانونی هر یک، سهم خود را در این امر ملی ایفا کنند تا بتوانیم در آینده شاهد اتفاقات مؤثر و مثبت در زمینه معرفی شهر سمنان به‌عنوان یک مقصد گردشگری ویژه‌ی تاریخی باشیم.

قطع به یقین تغییر در نگرش عامه مردم در موضوع نگاهداری و هزینه کرد یا بعبارتی سرمایه گذاری در بناهای تاریخی سرآغاز تحولی جدید در این مهم خواهد بود.