آنچه از «معمای شاه» به یادگار ماند

سریال تلویزیونی «معمای شاه» به سال ۱۳۹۴ با نگاهی به ظهور و بروز دوران سلطنت رضا پهلوی و محمدرضا پهلوی با حضور بیش از ۱۲۰ بازیگر اصلی در ۹۵ قسمت تولید شد.

یکی از مولفه‌های مهمی که به شدت مورد توجه مخاطبان قرار گرفت، موسیقی متن اثر، به ویژه موسیقی تیتراژ آن بود که به واسطه حضور یک شاعر و ترانه سرای صاحب اندیشه‌ای چون مرحوم افشین یداللهی و البته سایر مولفه‌های دیگر از جمله بابک زرین به عنوان آهنگساز و سالار عقیلی به عنوان خواننده آثاری را پیش روی مخاطب قرار داد که هم دربرگیرنده مولفه‌های رسانه‌ای مناسب برای معرفی یک سریال تاریخی و هم دربرگیرنده مولفه‌های ملی – میهنی بود که حتی بدون در نظر گرفتن محتوای تاریخی سریال «معمای شاه» هم می‌توانستیم، آن را مورد ارزیابی قرار داده و حتی به عنوان یک تک آهنگ مستقل نام ببریم.

شرایطی که اکنون موسیقی تیتراژ سریال را تقریباً از کلیت تصویری آن جدا کرده و ترانه‌ای را به مردم معرفی کرده که شاید برخی‌ها ندادند این موسیقی همان ترانه درج شده در تیتراژ باشد.

اتفاقاً ظهور و بروز چنین شرایطی بود که باعث شد موسیقی تیتراژ سریال «معمای شاه» به آهنگسازی بابک زرین در بسیاری از رویدادهای موسیقایی و تصویری از جمله «جشن حافظ» و «جشن موسیقی ما» حائز دریافت رتبه‌های برتری چون بهترین موسیقی تیتراژ، بهترین ترانه و بهترین خواننده شود. موفقیتی چشمگیر که نشات گرفته از شناخت و آگاهی است که تیم تولید کننده اثر نسبت به جامعه مخاطبان خود داشتند. شرایطی که اگرچه دربرخی از مواقع موجب بروز حاشیه‌هایی از جمله برداشت موسیقی از برخی سریال‌های خارجی و مواردی دیگر شد، اما هرچه بود نتوانست قدرت نمایی یک موسیقی تیتراژ پرمغز را از تب و تاب دوست داشتن کم کند.

سالار عقیلی طی سال‌های گذشته آثار خاطره ساز و پرطرفداری را پیش روی شنوندگان قرار داده، آثاری که برخی از آنها نیز در حوزه موسیقی تیتراژها جایگاه خوبی دارند که از آن جمله می‌توان به خوانندگی در موسیقی تیتراژ سریال‌هایی چون «شهریار»، «کلاه پهلوی»، «پریدُخت»، «شیخ بهایی»، «سال‌های مشروطه»، «تبریز در مه»، «دختری به نام آهو»، «حجر ابن عدی»، «هانیه»، «سایه سلطان» اشاره کرد.

این هنرمند که در این چند مدت از موسیقی تیتراژ سریال «معمای شاه» به عنوان یکی از تک آهنگ‌های منتخب خود نیز در کنسرت‌هایش استفاده می‌کند، چندی پیش بود که در یک گفتگوی رسانه‌ای درباره حضور در سریال معمای شاه گفت: من همیشه به کار در فضاهای تاریخی علاقه داشتم و امروز شرایطی فراهم شده که به واسطه ساخت سریال «معمای شاه» این فضا در اختیار من قرار گذاشته شده است. البته من و آقای زرین، پیش از این در سریال «تبریز در مه» با یکدیگر همکاری داشتیم و همان تجربه خوش به همراه فضای تاریخی سریال که همیشه مورد علاقه من بوده، باعث شد تا دوباره این همکاری شکل گیرد. البته آنچه هم‌اکنون شما به عنوان تیتراژ پایانی می‌شنوید، مدت‌ها پیش خوانده شد و قرار نبود که تیتراژ ابتدایی هم توسط من اجرا شود؛ اما تقریباً یک روز مانده به پخش سریال، تصمیم گرفته شد تا تیتراژ ابتدایی نیز توسط من خوانده شود. من قطعه را گوش کردم و دوست‌اش داشتم و اجرای آن را قبول کردم. ضمن اینکه بنده در روزهای مانده به پخش سریال در ایران نبودم و تنها یک روز به پخش سریال، باقی مانده که از سفر برمی‌گردم و تیتراژ ابتدایی را می‌خوانم. ضمن اینکه من قطعه را از پیش شنیده بودم و تمریناتی هم روی آن داشتم.

در روایت عقیلی برای ساخت موسیقی تیتراژ سریال «معمای شاه» آمده است: ساعت ۶ بعدازظهر وقت استودیو داشتیم، کار را خواندم و میکس و مسترینگ آن انجام شد و ساعت ۱۰ روی آنتن رفت. البته اگر فرصت بیشتری هم در اختیار داشتیم، با همان حالت و کیفیتی که شما در تیتراژ می‌شنوید، می‌خواندم. این تجربه عجیبی برای خود من بود که تا پیش از آن نداشتم و حالا این اتفاق برای یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های تلویزیون رخ داد که در آن ۱۲۰ بازیگر از پیشکسوتانی چون جمشید مشایخی، سیاوش طهمورث، ثریا قاسمی، جعفر والی و غیره تا بازیگران جوان حضور دارند.

مرحوم افشین یداللهی هم در یکی از گفتگوهایش با اشاره به نحوه سرایش ترانه‌های ملی – میهنی که توانسته با مردم ارتباط خوبی برقرار کند، گفت: به عنوان یک ایرانی برای کشورم و فرهنگ احترام قائلم. مواردی بوده که من متناسب با سریال ترانه‌ای با موضوع وطن گفتم. مدت‌ها بود در ترانه نگاهی عمیق به موضوع وطن نداشتیم. معمولاً حرف‌های شعاری می‌زدیم. بیشتر وطن را در جغرافیا خلاصه می‌کردیم، در آب و کوه و خاک. خصوصیتی که مربوط به ملت ما باشد را کمتر در ترانه‌ها شاهد بودیم. فکر کردم چیزی فراتر باید بگویم. مجموعه فراز و فرودهایی که در طول تاریخ برای مردم ما رخ داده است. وگرنه صرف جغرافیا کافی نیست.

به هر ترتیب موسیقی تیتراژ «سریال معمای شاه» یکی از مهم‌ترین و پرطرفدارترین موسیقی تیتراژهای دهه نود سریال‌های سیماست که توانست در قد و قامت یک ترانه ملی – میهنی عرض اندام ویژه برای خود داشته باشد. عرض اندامی که بعد از پخش چندین و چندباره این سریال در موسیقی متن برنامه‌های مناسبتی قرار گرفت که اولین موسیقی انتخابی شان همین اثر ماندگار بود. اثری که طی سال‌های اخیر بنا به هزار و یک اما و اگر دیگر رنگ و بوی ماندگاری ندارند و به جز موارد استثنا در شکل و شمایل تجاری تر فرصتی برای عرض اندام دارند.

۵۸۵۸