نابرابری در نظام آموزشی ایران امروز بیش از هر زمان دیگری شکاف طبقاتی را بازتولید میکند. آموزش، که باید ابزار عدالت باشد، حالا باعث فاصله میان دانشآموزان توانمند و محروم شده است.
در گذشته، بسیاری از داوطلبان کنکور با مطالعه چندباره کتابهای درسی رسمی موفق به قبولی در دانشگاههای معتبر میشدند. اما امروز، حجم عظیم کتابهای کمکآموزشی، کلاسها و آزمونهای آزمایشی، آموزش رسمی مدارس را به حاشیه رانده و رقابت نابرابر ایجاد کرده است.
دانشآموزانی که از خانوادههای توانمند میآیند، با هزینههای گزاف از بهترین منابع و معلمها بهرهمند میشوند، در حالیکه گروه دیگری حتی به امکانات اولیه آموزشی دسترسی ندارند.
بیعدالتی در امکانات مدارس خاص و دولتی
یکی از اصلیترین ابعاد نابرابری تحصیلی، تفاوت شدید میان مدارس دولتی معمولی و مدارس خاص (تیزهوشان، نمونهدولتی، غیردولتی ممتاز) است.
مدارس خاص دارای معلمهای باکیفیتتر، آزمایشگاهها و کتابخانههای مجهز، و کلاسهای تقویتی هستند.
در مدارس دولتی بسیاری از امکانات ساده آموزشی حتی در دسترس نیست.
دانشآموزان مدارس خاص دسترسی راحتتری به منابع کمکآموزشی دارند، در حالی که در مدارس دولتی خانوادهها باید هزینههای سنگین بپردازند یا با منابع محدود بسازند.
راهکار پیشنهادی:
برای کاهش نابرابری و بازگرداندن عدالت آموزشی، کتابهای درسی باید ملاک اصلی امتحانات و کنکور باشند. این اقدام باعث میشود:
همه دانشآموزان فرصت برابر داشته باشند،
مدارس روی آموزش عمیق درسی تمرکز کنند،
فشار اقتصادی و روانی خانوادهها کاهش یابد،
یادگیری واقعی و مهارت تفکر تحلیلی تقویت شود.
جمعبندی:
ادامه این روند ناعادلانه، استعدادهای واقعی کشور را قربانی خواهد کرد. بازگشت به کتابهای درسی و تقویت آموزش رسمی و کاهش وابستگی به مدارس و منابع پرهزینه، گامی مؤثر در جهت عدالت آموزشی و فرصت برابر برای همه دانشآموزان است.
